Chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái là loại chè có tuổi đời từ 100 đến 500 năm. Những cây chè này sinh trưởng tự nhiên trên đỉnh Suối Giàng ở độ cao gần 1.400m so với mực nước biển, nơi quanh năm khí hậu mát mẻ, trong lành. Với diện tích gần 500 ha, trong đó 300 ha mọc tự nhiên, chè Shan Tuyết Suối Giàng đã được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao, có chỉ dẫn địa lý và mã vạch. Tuy nhiên, sản phẩm từ hoa chè Shan Tuyết vẫn chưa được chú trọng khai thác.
Nhóm học sinh lớp 12D3, Trường THPT Nguyễn Huệ, thành phố Yên Bái, gồm các em Trần Khánh Linh, Nguyễn Phạm Ngọc Nhi, Phạm Diệu Linh, Bùi Minh Thu, Nguyễn Bùi Thảo Linh, dưới sự hướng dẫn của cô giáo Nguyễn Thị Hồng Nhung, đã mạnh dạn nghiên cứu và thực hiện dự án "Ứng dụng phương pháp sấy lạnh để chế biến trà từ hoa chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng”.
Em Trần Khánh Linh chia sẻ: "Từ lâu, chúng em đã biết đến sản phẩm chè Shan Tuyết cổ thụ Suối Giàng nổi tiếng với cách chế biến công phu, hương vị đặc trưng và giá trị cao. Trong các chuyến tham quan, trải nghiệm, chúng em nhận thấy hoa chè thường bị bỏ qua và nảy sinh ý tưởng chế biến hoa chè thành một sản phẩm uống mới. Từ ý tưởng đó, với sự hỗ trợ của nhà trường và cô giáo hướng dẫn, chúng em đã nghiên cứu thành phần hoa chè, cách sơ chế và chế biến thành phẩm. Sau khi hoàn thành sản phẩm, chúng em mong muốn chuyển giao công nghệ để giúp người dân Suối Giàng tận dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên nâng cao giá trị sản phẩm, nâng cao thu nhập”.
Dự án của nhóm tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình chế biến, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, từ đó tạo ra sản phẩm trà hoa chè Shan Tuyết với hương vị đặc trưng, góp phần đa dạng hóa sản phẩm từ cây chè Shan tuyết cổ thụ.
Sản phẩm trà hoa Shan tuyết được chế biến qua 4 bước chính: lựa chọn hoa vừa chớm nở, hái nhẹ nhàng để tránh dập nát, xếp hoa vào khay sấy và sấy ở nhiệt độ 20°C. Quy trình đảm bảo nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm, cho ra thành phẩm có giá trị cao, dao động từ 4 đến 6 triệu đồng/kg.
Cô giáo Nhung và nhóm các em học sinh nghiên cứu thực hiện dự án.
Kết quả, Dự án đã vinh dự nhận giải Khuyến khích tại cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ XX năm 2024. Cuộc thi do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Quỹ Hỗ trợ sáng tạo Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức.
Cô Nguyễn Thị Hồng Nhung cho biết: "Việc các em chủ động tìm tòi, nghiên cứu và thực hiện dự án đã khẳng định phong trào sáng tạo trong nhà trường luôn được thúc đẩy mạnh mẽ. Kết quả đạt giải Khuyến khích tại cuộc thi toàn quốc là nguồn động viên lớn. Tôi mong rằng dự án sẽ nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng để sớm phổ biến rộng rãi, giúp người dân Suối Giàng có thêm sản phẩm độc đáo, góp phần tăng thu nhập.”
Sản phẩm hoa chè Shan Tuyết cổ thụ Suối Giàng được ứng dụng phương pháp sấy lạnh vẫn giữ nguyên màu sắc như vừa hái trên cây.
Trước đó, năm 2022, dự án đã đạt giải Nhì tại cuộc thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật cấp quốc gia và giải Ba tại cuộc thi Ý tưởng sáng tạo thanh niên tỉnh Yên Bái. Em Nguyễn Phạm Ngọc Nhi hào hứng chia sẻ về kế hoạch tiếp theo: "Thời gian tới, chúng em dự định kết hợp trà hoa chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng với các nguyên liệu đặc trưng của Yên Bái như quế, mật ong rừng, đông trùng hạ thảo… để tạo ra sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu khách hàng và quảng bá đặc sản địa phương.”
Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc là sân chơi ý nghĩa, khơi dậy tư duy sáng tạo và kỹ năng nghiên cứu của các em, đồng thời giúp hiện thực hóa những sản phẩm trí tuệ, ứng dụng thực tiễn.
Hoài Văn
