Trường THPT Cảm Ân hiện có 20 lớp với 904 học sinh và 43 cán bộ, giáo viên, nhân viên. Đóng trên địa bàn Bảo Ái, nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số như Tày, Cao Lan sinh sống, với đặc thù văn hóa đa dạng, nhà trường nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đưa bản sắc địa phương vào giảng dạy.
Xác định giáo dục địa phương không chỉ là truyền đạt kiến thức thuần túy mà còn là hành trình cảm thụ, thực hành và sáng tạo, Ban Giám hiệu nhà trường đã khởi xướng phong trào đổi mới trong giảng dạy chương trình giáo dục địa phương. Với mục tiêu trang bị cho học sinh hiểu biết căn bản về lịch sử truyền thống, văn hóa, đặc điểm kinh tế - xã hội, môi trường và định hướng nghề nghiệp của tỉnh; đồng thời hình thành năng lực và phẩm chất theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Cô giáo Lưu Khánh Linh – Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Nhà trường coi giáo dục địa phương là phương tiện để tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, trải nghiệm cảm xúc, khai thác kinh nghiệm sẵn có và vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng để giải quyết vấn đề thực tiễn ở gia đình, cộng đồng. Từ trải nghiệm, các em chuyển hóa kinh nghiệm thành tri thức mới, nâng cao năng lực sáng tạo và thích ứng - điều đặc biệt cần thiết cho học sinh vùng nông thôn vốn dễ rơi vào tâm lý tự ti, mặc cảm”.
Thời gian qua, nhà trường đã tổ chức nhiều chuyên đề và chương trình giáo dục địa phương hấp dẫn, thu hút đông đảo học sinh, như: chuyên đề “Đặc điểm kinh tế văn hóa - xã hội của địa phương và định hướng nghề nghiệp trong tương lai” dành cho khối 12, giúp học sinh hình dung con đường phát triển nghề nghiệp phù hợp với tiềm năng của tỉnh, liên kết cơ hội việc làm với sản phẩm bản địa; chương trình “Bảo tồn, lưu giữ các điệu múa của dân tộc Cao Lan xã Tân Hương, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái”, mời nghệ nhân truyền dạy, tổ chức diễn xướng để học sinh trực tiếp cảm nhận và thực hành; “Diễn xướng Lễ hội Lồng tồng và trình diễn nghệ thuật quảng bá đặc sản bưởi Đại Minh” kết hợp yếu tố văn hóa truyền thống và xúc tiến sản phẩm nông nghiệp địa phương.
Các hoạt động này không chỉ diễn ra trong lớp học mà được tổ chức tại di tích lịch sử, làng nghề, bảo tàng, cơ sở sản xuất, như: tham quan làng Cội, xã Tân Hương (nay là xã Bảo Ái), Bảo tàng tỉnh Yên Bái (cũ), khu tưởng niệm Bác Hồ, lăng mộ Nguyễn Thái Học; mời nghệ nhân người Cao Lan đến truyền dạy điệu múa cổ; mời các nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, doanh nhân... đến trò chuyện, giao lưu.
Sự kết nối giữa nhà trường và cộng đồng đã biến những tiết học thành trải nghiệm sống động, dễ dàng chạm tới cảm xúc, ký ức và niềm tự hào về nguồn cội.
Cùng với đó, Trường THPT Cảm Ân đặc biệt chú trọng các phương pháp dạy học theo dự án, trải nghiệm thực tế, diễn xướng - chuyển kiến thức lý thuyết thành đề tài, nhiệm vụ gợi mở để học sinh tự xây dựng sản phẩm học tập. Học sinh được khuyến khích tự tìm hiểu, thảo luận, thực hành, thiết kế sản phẩm, thuyết trình và trình diễn.
Nhiều dự án của các em đã trở thành sản phẩm nghiên cứu khoa học, tham gia và đạt các giải cao tại Cuộc thi sáng tạo khoa học kĩ thuật dành cho học sinh trung học, như: Dự án “Bảo tồn, lưu giữ các điệu múa của dân tộc Cao Lan xã Tân Hương” của em Lạc Thị Như Quỳnh (lớp 10C1) và Nguyễn Hồng Ngọc (lớp 10A1) giành giải Ba tại Cuộc thi sáng tạo Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2024 - 2025.
Cô Linh cho biết thêm, nhà trường thay đổi cách đánh giá, khích lệ học sinh bằng nhận xét mang tính xây dựng; khuyến khích kiểm tra, đánh giá thường xuyên qua hỏi - đáp, viết, thuyết trình, thực hành; kiểm tra định kỳ qua sản phẩm, dự án, bài thực hành. Cách đánh giá này hướng tới việc ghi nhận năng lực thực hành, thái độ tích cực, sự sáng tạo và khả năng ứng dụng kiến thức vào đời sống của học sinh.
Những thay đổi từ phương pháp dạy học và môi trường giáo dục đã sinh hoa kết trái rõ rệt. 100% học sinh được đánh giá “Đạt” sau khi hoàn thành các chuyên đề giáo dục địa phương; nhiều em bộc lộ sự hiểu biết sâu rộng hơn về văn hóa bản địa, vốn ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp và ứng xử.
Tiêu biểu như em Hoàng Quang Trung, lớp 12 (năm học 2024 - 2025) - mồ côi cha mẹ, đã bộc lộ ước mơ trở thành kiến trúc sư qua bài vẽ A0 trong giờ giáo dục địa phương. Được thầy cô động viên, đồng hành, trong kỳ thi tuyển sinh đại học vừa qua, Trung đã nhận học bổng của Trường Đại học Xây dựng Hà Nội và trở thành sinh viên xuất sắc.
Hay như em Hà Linh (hoàn cảnh gia đình khó khăn), có phần hùng biện về con đường thoát nghèo bằng tri thức trong giờ giáo dục địa phương lay động được các bạn học sinh trong trường, giờ đã trở thành sinh viên ngành tiếng Trung, Trường Đại học Hùng Vương, đạt danh hiệu sinh viên xuất sắc, được kết nạp Đảng và chiến thắng tại cuộc thi Hán ngữ toàn quốc 2024.
Em Đào Xuân Quý từng chia sẻ mong muốn phát triển lập trình để phục vụ quê hương, hiện là sinh viên Đại học FPT, đạt giải quán quân tại VPBank Technology Hackathon cùng nhóm bạn…
Kết quả tốt nghiệp năm học 2024 - 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng, lần đầu Trường THPT Cảm Ân đạt tỷ lệ học sinh trúng tuyển các trường đại học là 46%, trong khi trước đó chỉ dao động ở mức 20 - 25% mỗi năm.
Cô Lưu Khánh Linh – Hiệu trưởng nhà trường tự hào: những đổi mới của nhà không chỉ đáp ứng yêu cầu giáo dục kỹ năng và kiến thức, mà còn phù hợp với định hướng chiến lược của Đảng, Chính phủ trong thực hiện Nghị quyết 71 về “Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo”. Việc bồi đắp văn hóa bản địa - giá trị cốt lõi của địa phương - chính là cách nhà trường góp phần hình thành phẩm chất, nhân cách và bản lĩnh văn hóa cho thế hệ trẻ, từ đó nuôi dưỡng tinh thần dựng xây quê hương.
Đổi mới trong dạy và học chương trình giáo dục địa phương tại Trường THPT Cảm Ân đã trở thành động lực chuyển đổi thực sự cho học sinh vùng nông thôn. Từ việc khơi nguồn tự hào về văn hóa, giúp học sinh nhận ra giá trị bản thân, đến việc mở ra cơ hội học tập, nghề nghiệp và khởi nghiệp, chính là bệ đỡ để thế hệ trẻ Cảm Ân vững bước hội nhập và kiến tạo tương lai.
