"Bộ tứ trụ cột" để Việt Nam cất cánh: Nâng tầm hội nhập trên nền tảng nội lực

Mục tiêu tổng quát của Nghị quyết bao gồm: Nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính đồng bộ, toàn diện, sâu rộng, của hội nhập quốc tế, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; tranh thủ tối đa các nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực; tăng cường sức mạnh tổng hợp quốc gia, nâng cao vai trò, vị thế và uy tín quốc tế của đất nước; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nghị quyết 59 đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước, xác định hội nhập là động lực chiến lược để Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới.

Từ năm 1986 đến nay, tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam đã đạt nhiều thành quả ấn tượng: thiết lập quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia; có quan hệ Đối tác chiến lược và Đối tác toàn diện với 34 nước; là thành viên của hơn 70 tổ chức khu vực và quốc tế; tham gia các thỏa thuận hợp tác, liên kết kinh tế quốc tế, trong đó có 17 hiệp định thương mại tự do (FTA); lọt vào nhóm 20 nước có quy mô thương mại lớn nhất thế giới; thuộc 20 nền kinh tế thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài nhất thế giới từ năm 2019 đến nay…

Tuy nhiên, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, nhìn nhận một cách tổng thể, nghiêm túc và khách quan, kết quả thực hiện các chủ trương hội nhập quốc tế vẫn còn những điểm chưa thực sự như mong đợi, chưa đạt các mục tiêu đề ra, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, nhất là vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, rào cản, nút thắt đang cản trở sự phát triển.

Hội nhập quốc tế mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đem lại không ít thách thức và mặt trái như: cạnh tranh không công bằng, tăng trưởng không bền vững, gia tăng khoảng cách giàu nghèo, ô nhiễm môi trường, nguy cơ "chệch hướng", "xâm lăng văn hóa", "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", "xói mòn niềm tin" trong nội bộ…

Để không bị chệch hướng trong hội nhập quốc tế thì chúng ta phải xác định nội lực có vai trò quyết định, phải củng cố sức mạnh nội tại đi đôi với với tranh thủ ngoại lực. Nội lực là nguồn lực chính, là gốc rễ cho sức mạnh.

Nghị quyết 59 nêu rõ rằng một trong những giải pháp lớn của chính sách hội nhập trong tình hình mới là nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế để phục vụ cho việc xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và thúc đẩy chuyển đổi số.

Nội lực là gốc rễ của sức mạnh Việt Nam, song nội lực của chúng ta hiện tại chưa thực sự vững chắc. Phần lớn giá trị xuất khẩu vẫn do các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) tạo ra, dẫn đến tình trạng sản xuất nhiều nhưng ít tạo ra giá trị cho đất nước. Việt Nam chưa có nhiều ngành kinh tế, doanh nghiệp mang tính mũi nhọn, có khả năng vươn ra chiếm lĩnh thị trường khu vực và thế giới.

Trong hội nhập quốc tế, quốc gia nào có nội lực tốt thì mới cạnh tranh được với các nền kinh tế mạnh trên thế giới. Nếu chúng ta không chuẩn bị kỹ càng về nền tảng sản xuất thì sự hội nhập sẽ không mang lại kết quả như kỳ vọng.

Nội lực ở đây không chỉ gồm vốn, đất đai, nhân lực mà còn là khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Chính vì vậy, Nghị quyết 59 có quan hệ mật thiết với Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị với quan điểm chỉ đạo: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.

Theo tinh thần Nghị quyết 59, việc “nâng tầm” hội nhập quốc tế có quan hệ tương hỗ với việc tăng cường nội lực Việt Nam, với chính sách độc lập, tự chủ.

Nội lực, độc lập, tự chủ là cơ sở, điều kiện, tiền đề để “nâng tầm”, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.

Nội lực theo nghĩa rộng là sự thể hiện chủ quyền, quyền tự quyết, tự lựa chọn, quyết định con đường, mô hình phát triển của quốc gia, dân tộc, là sự độc lập, tự chủ về chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Thiếu nội lực, độc lập, tự chủ thì không thể có sự chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.

Ngược lại, sự hội nhập quốc tế giúp cho chúng ta nâng cao khả năng giữ vững sự độc lập, tự chủ quốc gia. Nếu còn bị bao vây, cấm vận hay ít hội nhập quốc tế thì Việt Nam với xuất phát điểm 22 tỷ USD của nền kinh tế hai miền vào năm 1975, đã không thể lọt tốp 34 nền kinh tế lớn nhất thế giới như hiện nay, có quy mô kinh tế tăng gần 100 lần so với năm 1986 với thu nhập bình quân đầu người tăng từ dưới 100 USD lên gần 5.000 USD/năm.

Riêng về lĩnh vực kinh tế, chúng ta “nâng tầm” hội nhập kinh tế đồng thời với việc tăng cường sức mạnh nội sinh, xây dựng các thể chế kinh tế hướng tới hội nhập quốc tế trên cơ sở bảo đảm độc lập, tự chủ; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế thị trường; bảo đảm nền kinh tế của đất nước không bị lệ thuộc vào bên ngoài. Nguyên tắc cốt lõi là đặt lợi ích quốc gia ở vị trí số một trong hội nhập quốc tế.

Việt Nam đặt mục tiêu “nâng tầm” hội nhập quốc tế, “kịp thời bắt nhịp với thế giới, nhận diện và tranh thủ cơ hội để đặt đất nước vào đúng dòng chảy của thời đại trong 10 năm, 20 năm tới”. Nếu chúng ta không làm được như vậy mà hội nhập thụ động thì nguy cơ tụt hậu là không tránh khỏi.

Trong bài viết "Vươn mình trong hội nhập quốc tế", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: ”Trong thế giới phụ thuộc lẫn nhau như ngày nay, sự phát triển của mỗi quốc gia - dân tộc không thể biệt lập, đứng bên ngoài những tác động của thế giới và thời đại, của thời cuộc và cục diện của nó.

Đất nước đang đứng trước cơ hội lớn để vươn mình, nhưng thách thức cũng vô cùng to lớn. Những thành quả của hội nhập cho đến nay đã góp phần tích lũy thế và lực cho sự bứt phá tiếp theo. Tiếp nối tinh thần đó, Nghị quyết 59 đánh dấu bước chuyển quan trọng của Đảng ta về tư duy và định hướng hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới, tạo động lực đưa đất nước tiến tới đài vinh quang của độc lập, tự do, hạnh phúc, phồn thịnh, trường tồn”.