Bảo tồn nhà sàn truyền thống ở Nghĩa Đô

Nhắc đến xã Nghĩa Đô (Bảo Yên), không chỉ người dân địa phương mà nhiều du khách trong và ngoài nước đều nhớ đến hình ảnh những ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Tày ở những bản làng bình yên, xanh mướt. Nhà sàn và văn hóa nhà sàn đã trở thành nét đặc trưng của vùng đất này.

0:00 / 0:00
0:00

Những ngày đầu tháng 5, chúng tôi có mặt tại bản Nặm Cằm, xã Nghĩa Đô. Đến thời điểm này, sau 2 tháng thi công, ngôi nhà của anh Lương Thanh Uyên đã bước vào giai đoạn hoàn thiện. Từ xa nhìn lại, ai cũng có thể nhận ra ngôi nhà mới mang kiến trúc nhà sàn truyền thống của dân tộc Tày nơi đây. Điều khác biệt cơ bản là toàn bộ hệ thống cột, xà, khung nhà và bếp đều được đúc bằng bê tông cốt thép thay vì bằng gỗ như những ngôi nhà làm truyền thống.

ns1-9.jpg
Anh Uyên xây ngôi nhà sàn bê tông cốt thép, đường kính cột gần 30 cm.

Anh Uyên cho biết, năm 2008, khi mới ra ở riêng, do điều kiện gia đình khó khăn nên không đủ tiền mua nhiều gỗ tốt để làm ngôi nhà sàn truyền thống mà chỉ làm nhà gỗ với gác xép thông thường. Qua thời gian, đến nay, ngôi nhà đã xuống cấp, không an toàn.

Bao năm qua, anh Uyên vẫn ao ước làm được một ngôi nhà sàn theo kiến trúc truyền thống của đồng bào Tày quê mình nhưng không có gỗ tốt để thực hiện. Nhờ bà con giới thiệu, anh Uyên đã thuê thợ về xây khung nhà sàn bằng bê tông, dựng được ngôi nhà như mong ước.

Cách nhà anh Uyên không xa, ngôi nhà của chị Hoàng Thị Thanh Thúy nổi bật với khung sơn màu vàng và mái lợp bằng lá cọ theo đúng kiến trúc truyền thống của nhà sàn ở Nghĩa Đô.

Đến gần, nhìn những hàng cột, xà, tường nhà, nhiều người vẫn nhầm tưởng đây là ngôi nhà gỗ vì có những đường vân gỗ nổi rất đẹp. Thực ra, đây là ngôi nhà sàn với bộ khung hoàn toàn bằng bê tông cốt thép, được sơn giả gỗ rất tinh tế nên vừa đẹp, kiên cố, vừa hài hòa với môi trường xung quanh.

ns0.jpg
ns1-1.jpg
Ngôi nhà sàn bằng bê tông khang trang, kiên cố của gia đình chị Hoàng Thị Thanh Thúy.

Trò chuyện với chúng tôi, chị Hoàng Thị Thanh Thúy chia sẻ: Do không có gỗ để dựng nhà và chi phí mua gỗ cao nên gia đình đã lựa chọn xây bằng bê tông cốt thép và sơn giả gỗ. Tổng chi phí xây dựng ngôi nhà khoảng 500 triệu đồng. Nhà sàn bằng bê tông kiên cố, chắc chắn hơn nhà gỗ, không phải lo khi trời mưa lũ, không gian rộng rãi, thoáng mát, thuận tiện trong sinh hoạt. Đặc biệt, nền nhà lát bằng đá hoa nên vừa mát, vừa thuận tiện trong vệ sinh hằng ngày. Tôi rất vui vì gia đình đã làm được ngôi nhà sàn theo bản sắc dân tộc Tày để ở và tiếp đón anh em, bạn bè đến chơi mỗi dịp lễ tết.

Bản Nặm Cằm có 76 hộ dân, đều là đồng bào dân tộc Tày. Cả thôn có 69 ngôi nhà sàn, trong đó 60 ngôi nhà sàn gỗ và 9 ngôi nhà sàn mới được làm bằng bê tông.

Không chỉ ở Nặm Cằm, mà ở các thôn, bản khác trên địa bàn xã Nghĩa Đô, hai năm trở lại đây, thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, ngày càng xuất hiện nhiều nhà sàn bằng bê tông thay thế những ngôi nhà đã cũ và hư hỏng. Dù là nhà sàn bằng bê tông nhưng hầu hết đều được lợp mái bằng lá cọ, tường vách bằng gỗ hoặc tre nên vẫn mộc mạc, gần gũi, hòa hợp với quang cảnh làng quê Nghĩa Đô.

Nghệ nhân Ưu tú Ma Thanh Sợi, 81 tuổi, người luôn trăn trở với việc bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Tày cho biết: Người Tày sinh sống ổn định ở vùng đất này từ khoảng thế kỷ 15, dùng các vật liệu có sẵn như gỗ, tre, nứa để làm nhà sàn cho phù hợp với điều kiện sống, đề phòng được thú dữ.

Trải qua các giai đoạn lịch sử, kiến trúc nhà sàn của người Tày có sự thay đổi cho phù hợp với môi trường tự nhiên và xã hội, từ nhà lều, đến kiểu nhà con ma, kiểu nhà Cai Tư, rồi sang kiểu nhà sàn chấn song 4 bức.

Từ năm 1990 - 2000, xã Nghĩa Đô có khoảng 80% là nhà sàn. Về sau, có thời điểm nhà sàn đứng trước nguy cơ bị mai một, hoặc một số người trẻ tách ra ở riêng làm nhà mới thay đổi kiến trúc nhà sàn truyền thống.

ns1-2.jpg
ns1-6.jpg
Những năm gần đây, nhiều hộ dân ở xã Nghĩa Đô đã xây dựng nhà sàn bê tông kiên cố.

Những năm gần đây, công tác bảo tồn nhà sàn của người Tày ở Nghĩa Đô được quan tâm hơn, tuy nhiên, việc tìm các loại gỗ tốt để làm nhà rất khó, chi phí rất tốn kém, làm nhà gỗ cũng mất nhiều công. Vì thế, nhiều hộ dân khi làm nhà mới đều lựa chọn giải pháp làm nhà sàn bằng khung bê tông cốt thép.

Nhà sàn bê tông dù thợ làm giỏi đến mấy thì đường nét cũng không được mềm mại, tinh tế, thanh thoát như nhà sàn gỗ nhưng về cơ bản vẫn giữ được kiến trúc nhà truyền thống của đồng bào Tày nơi đây, lại kiên cố, vững chãi, thuận tiện cho sinh hoạt.

Theo thông tin từ UBND xã Nghĩa Đô, toàn xã hiện có 13 thôn, bản với 1.188 hộ dân, 826 ngôi nhà sàn, chiếm gần 70% tổng số hộ dân; trong đó 773 ngôi nhà sàn gỗ và 53 nhà sàn bằng bê tông cốt thép.

Hầu hết nhà sàn bê tông được xây dựng từ năm 2024 trở lại đây, trong đó nhiều ngôi nhà được người dân xây dựng với sự hỗ trợ của Nhà nước từ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.

ns1-5.jpg
ns1-11.jpg
ns1-3.jpg
Những ngôi nhà sàn bằng bê tông vẫn giữ được nét kiến trúc truyền thống.

Ông Lương Cao Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô cho biết: Trong quá trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn xã, cấp ủy, chính quyền rất quan tâm đến vấn đề bảo tồn kiến trúc nhà sàn truyền thống của đồng bào Tày, không để mất đi những ngôi nhà sàn truyền thống, xen vào những ngôi nhà lạc điệu về kiến trúc, làm mất vẻ đẹp của các bản làng.

Giải pháp thiết thực là làm nhà sàn bê tông cốt thép thay thế vật liệu gỗ. Khi nghiên cứu bê tông hóa nhà sàn truyền thống, xã có sự tham khảo ý kiến của các nghệ nhân, người cao tuổi ở các thôn bản nên đảm bảo về mặt kiến trúc.

Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của Chính phủ thể hiện tinh thần nhân văn cao cả, giúp các hộ nghèo, kinh tế khó khăn có nhà ở ổn định. Tuy nhiên, trong quá trình xóa nhà tạm, nhà dột nát ở nhiều nơi, vấn đề bảo tồn kiến trúc nhà cổ, nhà truyền thống rất đáng quan tâm.

Giải pháp xây dựng những ngôi nhà sàn bê tông cốt thép nhưng vẫn giữ kiến trúc nhà sàn truyền thống của người Tày ở xã Nghĩa Đô là rất thiết thực, tiết kiệm, thân thiện với môi trường. Qua đó, góp phần bảo tồn kiến trúc nhà sàn truyền thống của dân tộc Tày, phục vụ cho phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng xã Nghĩa Đô trở thành điểm đến hấp dẫn, đặc sắc, thân thiện với du khách.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Ra mắt trọn bộ tiểu thuyết sử thi 'Nước non vạn dặm' về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Ra mắt trọn bộ tiểu thuyết sử thi 'Nước non vạn dặm' về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Ngày 17/5, Hội đồng Lý luận Trung ương, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, Nhà xuất bản Văn học, Công ty cổ phần truyền thông và văn hóa Liên Việt đã phối hợp tổ chức lễ ra mắt bộ tiểu thuyết sử thi “Nước non vạn dặm”, gồm 5 tập của PGS.TS, nhà báo, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ. Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường gửi lẵng hoa chúc mừng.

Đền thờ Bác Hồ: Biểu tượng của niềm tin

Đền thờ Bác Hồ: Biểu tượng của niềm tin

Ở vùng đất cực nam của Tổ quốc với những cánh rừng ngập mặn và sóng nước mênh mông, có những công trình linh thiêng đi cùng lịch sử đấu tranh cách mạng và phát triển của dân tộc. Đó là các đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, nơi quy tụ tình cảm, lòng trung kiên của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân tỉnh Cà Mau đối với vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.

Ẩm thực Việt Nam, níu chân du khách trở lại

Ẩm thực Việt Nam, níu chân du khách trở lại

Ẩm thực Việt Nam từ lâu đã gắn liền với hình ảnh những gánh hàng rong trên hè phố, những quán nhỏ bên lề đường. Từ món bún chả thơm lừng ở Hà Nội, ổ bánh mì giòn rụm ở Sài Gòn, cho đến tô phở nóng hổi buổi sáng, những món ăn này đã dần vượt qua biên giới, chinh phục thực khách quốc tế.

Khai mạc Triển lãm quốc gia 'Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tinh hoa dân tộc, tầm vóc thời đại'

Khai mạc Triển lãm quốc gia 'Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tinh hoa dân tộc, tầm vóc thời đại'

Ngày 16/5, tại Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch diễn ra khai mạc Triển lãm quốc gia “Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tinh hoa dân tộc, tầm vóc thời đại”. Đây là hoạt động trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) do Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch tổ chức.

Công bố top 10 chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 6 - 2025

Công bố top 10 chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 6 - 2025

Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 6 - 2025 của báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) chính thức công bố Top 10 chung khảo của mùa giải năm nay với 1 tập truyện tranh, 1 tuyển tập nhạc, 1 bộ tranh, 2 tập thơ cùng 6 tác phẩm văn xuôi. Trong top 10, có 1 tác giả là thiếu nhi và 1 tác giả có 2 tác phẩm vào vòng chung khảo.

Xúc động chương trình nghệ thuật đặc biệt "Quà tháng 5 dâng Người"

Xúc động chương trình nghệ thuật đặc biệt "Quà tháng 5 dâng Người"

Tối 14/5, chương trình nghệ thuật đặc biệt “Quà tháng 5 dâng Người” đã diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Chương trình do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo Báo Văn hóa phối hợp với Nhà hát Ca, Múa, Nhạc Việt Nam tổ chức, nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025).

2 di sản văn hóa đặc sắc của Lào Cai được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

2 di sản văn hóa đặc sắc của Lào Cai được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngày 14/5/2025, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký ban hành 2 quyết định: Quyết định số 1352/QĐ-BVHTTDL và 1353/QĐ-BVHTTDL công bố việc đưa Nghi lễ cúng rừng của người Pa Dí (huyện Mường Khương) và nghề đan lát của người Tày (xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên) vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đưa văn học Việt Nam ra thế giới: Cần chiến lược bài bản và dài hơi

Đưa văn học Việt Nam ra thế giới: Cần chiến lược bài bản và dài hơi

Thời gian qua, Hội Nhà văn Việt Nam đã đẩy mạnh các hoạt động ký kết hợp tác quốc tế, tạo ra nhiều cơ hội trong lĩnh vực dịch thuật và quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới. Dù cánh cửa hợp tác đã rộng mở, nhưng dường như văn học nước nhà vẫn đang loay hoay tìm hướng tiếp cận hiệu quả với độc giả toàn cầu...

Khai mạc Tuần lễ phim Việt Nam tại Hy Lạp

Khai mạc Tuần lễ phim Việt Nam tại Hy Lạp

Tối 12/5, Tuần lễ phim Việt Nam 2025 tại Hy Lạp đã chính thức khai mạc tại thủ đô Athens, với sự tham dự của đại diện Bộ Ngoại giao, Trưởng Ban Đối ngoại Đảng Cộng sản Hy Lạp và Đại sứ, đại diện các Đại sứ quán các nước, bạn bè Hy Lạp và kiều bào.

Tiến sĩ Trần Hữu Sơn nhận Huân chương Hiệp sĩ Cành cọ Hàn lâm

Tiến sĩ Trần Hữu Sơn nhận Huân chương Hiệp sĩ Cành cọ Hàn lâm

Chiều 13/5, tại Hà Nội, Đại sứ quán Pháp tổ chức Lễ trao tặng Huân chương Hiệp sĩ Cành cọ Hàn lâm cho Tiến sĩ Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ứng dụng Văn hóa và Du lịch, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch tỉnh Lào Cai.

Hồ Chí Minh qua hồi ức của những cựu tù chính trị Côn Đảo

Hồ Chí Minh qua hồi ức của những cựu tù chính trị Côn Đảo

Trong những năm tháng chiến tranh, vượt lên đói rét bệnh tật, tra tấn thể xác và khủng bố tinh thần, những người tù cộng sản luôn có Bác là ánh sáng soi đường, nâng đỡ sức mạnh tinh thần. Họ truyền nhau đọc lại từng lời dạy của Người, ôn lại từng bài học lý luận để nuôi dưỡng ý chí và tinh thần cách mạng.

Khai mạc Tuần phim kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Khai mạc Tuần phim kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Tối 12/5, tại Nhà hát Dân ca Nghệ An, thành phố Vinh, Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nghệ An tổ chức khai mạc Tuần phim kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2025). Đây là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Làng Sen toàn quốc năm 2025.

fb yt zl tw