Tháng 10 vào độ cuối Thu, đến thôn Cáng 1, cáng 2, xã Hợp Thành, thành phố Lào Cai, chúng tôi sẽ được hòa mình vào bầu không khí náo nức, rộn ràng của mùa cốm mới. Những phụ nữ Tày với đôi bàn tay khéo léo và sự chăm chỉ, chịu khó ra đồng cắt lúa nếp về làm thành những hạt cốm dẻo thơm, mềm ngọt, đậm đà hương vị đồng quê.
Từ giữa tháng 10 là thời điểm những ruộng lúa nếp bắt đầu mẩy hạt, cũng là lúc phụ nữ Tày thôn Cáng 1, Cáng 2, xã Hợp Thành, thành phố Lào Cai ra đồng cắt lúa về làm cốm. Lúa nếp trồng trên cánh đồng Hợp Thành có nhiều loại như: nếp cái hoa vàng, nếp đỏ, nếp trắng, nếp xanh… Khi hạt nếp tròn mẩy nhưng chưa quá chín, vừa đủ độ dẻo thơm sẽ được lấy làm cốm. Để cắt được những bông lúa nếp đều nhau, không bị gãy để bó thành cum, đồng bào Tày dùng dao cắt lúa nhỏ chỉ vừa trong lòng bàn tay. Thời điểm cắt lúa nếp làm cốm thường vào buổi sáng sớm khi nắng vừa lên, những bông lúa vẫn còn đọng những hạt sương đêm, thấm hương vị đất trời. Lúa nếp được bó thành từng cum để gánh về nhà. Những cum lúa nếp tròn mẩy là nguyên liệu đặc trưng để làm ra những mẻ cốm thơm ngon. Đồng bào Tày thường dùng máy tuốt lúa thủ công để tách hạt lúa nếp vì vừa tuốt được lúa, vừa giữ được từng sợi rơm để làm chổi rơm quét nhà.
Sau khi loại bỏ những hạt lúa lép, những hạt lúa nếp tròn mẩy sẽ được cho vào chảo rang lên đến khi đủ độ chín. Rang cốm là công đoạn vất vả và khó nhất vì phải giữ đều lửa, đảo liên tục để lúa chín đều, không bị nổ. Những phụ nữ Tày chăm chỉ, chịu khó có thể rang được 3 - 4 mẻ cốm mỗi ngày. Trước đây, phụ nữ Tày ở xã Hợp Thành thường dùng loỏng (vật dụng giống như thuyền gỗ) hoặc cối đá để giã cốm. Vào mùa cốm, trong các thôn người Tày rộn vang tiếng chày giã cốm đến tận đêm khuya. Hiện nay, công việc tách vỏ cốm nhàn hơn trước vì sử dụng máy xay xát. Tuy nhiên, để tách vỏ cốm cần phải xay qua nhiều lần để loại bỏ hết vỏ trấu bám vào hạt cốm. Công đoạn cuối cùng và cũng mất nhiều thời gian, đó là sàng sảy để cốm không còn vỏ trấu.
Những người phụ nữ Tày được bà, mẹ dạy cho cách sảy cốm dẻo và đều tay, không tốn sức, vừa loại bỏ được những hạt lép, vỏ trấu, vừa không rơi hạt cốm mẩy ra ngoài. Những hạt cốm tròn mẩy, dẻo thơm được làm từ đôi bàn tay khéo léo, chăm chỉ của những phụ nữ Tày thôn Cáng 1, Cáng 2, xã Hợp Thành, thành phố Lào Cai. Sản phẩm cốm của phụ nữ Tày do Tổ sản xuất Hương cốm Hợp Thành làm ra đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao, được đóng gói kèm nhãn hiệu để bán ra thị trường.
Phụ nữ dân tộc Tày xã Hợp Thành giữ nghề làm cốm qua nhiều thế hệ, vừa góp phần bảo tồn nét đẹp bản sắc văn hóa dân tộc, vừa tạo ra thức quà ngon từ hạt lúa nếp dẻo thơm nơi đồng đất quê mình.
Triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, Hội Phụ nữ xã Đông Cuông đã chủ động tổ chức nhiều hoạt động truyền thông chuyên sâu về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Triển khai Dự án 8, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Mường Khương đã tổ chức nhiều hình thức truyền thông về bình đẳng giới, thu hút đông đảo hội viên phụ nữ và người dân trên địa bàn tham gia.
Thời gian qua, xã Cát Thịnh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực trong khuôn khổ Dự án 8. Nhờ đó, hiệu quả bảo vệ, hỗ trợ phụ nữ và trẻ em ngày càng rõ nét, tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng.
Trong 2 ngày (12 - 13/12), Hội Phụ nữ xã Hợp Thành tổ chức tập huấn nâng cao kỹ năng tuyên truyền và vận hành mô hình cho thành viên tổ truyền thông cộng đồng.
Thực hiện Dự án 8 "Thúc đẩy bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết với phụ nữ và trẻ em" trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã đạt được những kết quả quan trọng, trong đó câu chuyện truyền cảm hứng chính là thay đổi nhận thức của nam giới đối với vấn đề bình đẳng giới.
Năm 2024 và 11 tháng năm 2025, xã Trạm Tấu đã tích cực thực hiện Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Trong khuôn khổ Dự án 8, các hoạt động truyền thông bình đẳng giới đã, đang được Hội Phụ nữ xã Tả Phìn, tỉnh Lào Cai tăng cường triển khai với nhiều nội dung cụ thể.
Nhiều năm trước, phụ nữ Tân Hợp là người gánh vác việc đồng áng, quán xuyến nhà cửa, song tiếng nói của họ lại thường bị khuyết vắng trong các cuộc họp thôn, trong những quyết định lớn của gia đình. Ở đây, định kiến giới không phải là những câu nói lớn lao, mà là thói quen và mặc định: đàn ông lo việc ngoài, đàn bà lo việc bếp núc…
Ngày 6/12, Hội Phụ nữ xã Bảo Thắng tham mưu UBND xã tổ chức chương trình Giao lưu các câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi”, thuộc khuôn khổ Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” năm 2025.
Những ngày này, tại các thôn, bản của đồng bào Tày tại xã Văn Bàn dưới chân núi Gia Lan, phụ nữ người Tày rộn ràng vào mùa may thêu thổ cẩm. Với đôi tay khéo léo và tình yêu nghề truyền thống, phụ nữ Tày nơi đây đã tạo ra nhiều sản phẩm thổ cẩm đẹp phục vụ nhu cầu của thị trường.
Dự án 8 với trọng tâm là “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” đã được xã Tân Hợp triển khai mạnh mẽ.
Xã Cốc San có 3 thôn được thụ hưởng Dự án 8 "Thúc đẩy bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em", gồm Láo Vàng Chải, Ky Công Hồ, Tả Tòng Sành. Từ những địa bàn xa xôi, nghèo khó, lạc hậu, giờ đây, những đổi thay đã đến với cộng đồng các dân tộc thiểu số ở nơi này.
Không chỉ chu toàn việc gia đình, chăm sóc con, phụ nữ dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh còn tự tin phát triển kinh tế, góp phần nâng cao vị thế của bản thân trong gia đình và xã hội.
Ngày 28/11, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh phối hợp với 7 trường học trên địa bàn tỉnh tổ chức tổng kết chiến dịch truyền thông “Em thấy, em muốn, em sẽ” về bình đẳng giới và tăng trưởng sạch.
Trong 2 ngày (27 - 28/11), Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tổ chức Hội thi “Các mô hình sáng tạo và hiệu quả trong xóa bỏ định kiến giới cho thành viên tổ truyền thông cộng đồng các xã, phường biên cương năm 2025”.
Trường Phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) THCS Nậm Khắt hiện duy trì 4 câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi”, với 40 học sinh dân tộc thiểu số tham gia dưới sự hướng dẫn của 4 giáo viên.
Thực hiện Dự án 8, thời gian qua, Hội Phụ nữ xã Lao Chải đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, giúp tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân, xây dựng môi trường sống an toàn cho phụ nữ, trẻ em địa phương.
Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tập trung vào việc thúc đẩy bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ, trẻ em trên địa bàn 78 xã, phường của tỉnh Lào Cai. Trong giai đoạn 2021 - 2025, Dự án 8 đã đạt được nhiều kết quả thiết thực, khẳng định sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp, ngành và sự đồng thuận của cộng đồng.
