Cá tầm là loài cá xương sụn. Thịt cá tầm trắng, dai, có vị béo ngậy, thành phần dinh dưỡng cao, dễ hấp thụ và tiêu hoá. Trứng cá tầm còn được coi là món ăn cao cấp vì ngoài việc sử dụng như một loại thực phẩm cao cấp, được dùng để chế biến mỹ phẩm. Trứng cá tầm được các chuyên gia ẩm thực thế giới coi là đặc sản hàng đầu. Từ thời vua Edward II - Vương quốc Anh, cá tầm đã được ghi trong Bộ luật Hoàng gia, còn được gọi là cá Hoàng gia. Vào thế kỷ 18- 19, ở Nga, cá tầm là món ăn không thể thiếu trong thực đơn của Sa hoàng.
Cá tầm xuất hiện trên trái đất cách đây khoảng 200 triệu năm. Vì thế, chúng trở thành một trong những loài cá cổ đại nhất hiện nay. Đây là loài cá sống ở vùng nước lạnh. Trước đây, phần lớn cá tầm được đánh bắt chủ yếu thuộc vùng nước lợ, nước ngọt, nước lạnh có nhiệt độ 17- 260C ranh giới giữa Liên bang Nga (cũ), Iran, Rumani và Bulgari. Đến nay, nguồn cung cấp từ thiên nhiên này gần như đã cạn kiệt trong khi nhu cầu của thị trường về cá tầm ngày càng tăng, do vậy cá tầm ngày càng trở nên rất có giá trị.
Năm 2008, được sự đồng ý của UBND tỉnh Yên Bái, Công ty cổ phần Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học công nghệ T&T đã phối hợp với Công ty cổ phần Hà Quang (Đà Lạt, Lâm Đồng) thành lập Công ty cổ phần Cá tầm Phương Bắc để triển khai Dự án nuôi cá Tầm tại xã Thượng Bằng La (huyện Văn Chấn) và hồ Thác Bà (huyện Yên Bình).
Đến nay, sau hơn một năm thực hiện, Dự án đã thu được kết quả rất khả quan vì: đã cơ bản hoàn thành việc đầu tư khu vực nuôi cá bố mẹ và sản xuất giống tại xã Thượng Bằng La gồm 2 bể lớn nuôi cá bố mẹ, gần 30 bể ấp trứng và trên 3000 m3 bể nuôi cá giống từ lúc ấp nở cho đến lúc cá đạt trên 200 gam. Theo đánh giá của các chuyên gia, khu vực sản xuất giống này có điều kiện tự nhiên đạt tiêu chuẩn cao, chất lượng tốt, rất phù hợp cho việc nuôi cá bố mẹ và sản xuất cá giống của Công ty. Chính vì vậy, tại khu vực này, Công ty đang nuôi gần 40.000 con giống nhập khẩu từ ngày 15/8/2009 đến nay (30/9/2009) đã đạt trên 200 gam/con, đàn cá giống sinh trưởng tốt.
Tại khu vực nuôi ở hồ Thác Bà, Công ty đã kết thúc lứa nuôi đầu tiên với kết quả rất thành công. Từ 3000 con giống, sau 16 tháng nuôi, Công ty đã lựa chọn được trên 1.000 con hậu bị bố mẹ của cả 3 loài: cá tầm của Nga (Rusian), cá tầm Sibira và cá tầm Strelett đạt tiêu chuẩn, trọng lượng bình quân đến nay đã đạt 10 kg/con. Số hậu bị này sẽ sớm được chuyển vào trại giống ở Thượng Bằng La để chăm sóc, nuôi dưỡng chọn lọc làm đàn cá bố mẹ. Số cá thể này sẽ là nền tảng để Công ty cùng các chuyên gia Nga xúc tiến việc nghiên cứu cho đẻ, chủ động giống và thí nghiệm lấy trứng.
Theo kế hoạch, đến cuối năm 2010 hoặc đầu năm 2011 đàn cá này sẽ bắt đầu phát dục cho trứng lứa đầu tiên và nếu thành công thì đây sẽ là những quả trứng cá tầm đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam. Cũng tại đây, số lượng còn lại của lứa đầu đã được tiêu thụ hết, đạt sản lượng trên 10 tấn, đây cũng là những kg cá tầm tươi sống đầu tiên được sản xuất và tiêu thụ tại thị trường Yên Bái và Hà Nội.
Hiện nay, Công ty đang tiếp tục chăm sóc lứa cá thứ 2, dự kiến tiêu thụ vào cuối năm 2010, đồng thời đầu tư nghiên cứu khoa học. Ngoài việc thử nghiệm lấy trứng, sản xuất giống tại chỗ, Công ty cũng sẽ tiếp tục nhập 2 giống mới về Yên Bái để nghiên cứu gồm cá tầm Belupga, cá tầm lai giữa Belupga và Strelett nhằm lựa chọn những giống tốt nhất, tạo đàn cá bố mẹ phong phú, vừa chủ động con giống, tăng hiệu quả kinh tế, phấn đấu sản lượng tiêu thụ ổn định trong các năm tiếp theo khoảng 500 tấn, tạo cơ sở vững chắc phục vụ cho việc phát triển lâu dài của Công ty.
Yên Bái có khoảng 30.000 ha mặt nước có thể khai thác nuôi trồng thuỷ sản, trong đó có hồ Thác Bà với tổng diện tích mặt nước 19.050 ha và nhiều hồ khác như: Từ Hiếu (Lục Yên), Vân Hội (Trấn Yên)… Tuy nhiên nhiều năm qua, mới chỉ có 21.000/30.000 ha được khai thác nuôi trồng thuỷ sản, sản phẩm cung cấp cho thị trường hàng năm khoảng 6000 tấn, chủ yếu là cá trắm, mè, rô phi, trôi…
Nhằm góp phần khai thác ngày càng có hiệu quả diện tích mặt nước nuôi trồng thuỷ sản, Công ty mong rằng sẽ luôn nhận được sự quan tâm của các ngành, các cấp, để cá tầm - một đối tượng nuôi mới sẽ trở thành một sản phẩm có số lượng lớn, ổn định với chất lượng cao, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Đoàn Quang Lân
