Thành công của cuộc cách mạng tổng khởi nghĩa Tháng 8-1945 dưới sự lãnh đạo của Đảng, lập nên chính quyền cách mạng của nhân dân, có nhiều nguyên nhân và bài học kinh nghiệm. Một trong những bài học hết sức quý giá, đó là xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân cho cuộc cách mạng, tổng khởi nghĩa.
Xây dựng LLVT nhân dân là vấn đề quan tâm hàng đầu của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh để chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa khi thời cơ đến. Kế thừa truyền thống dựng nước và giữ nước của ông cha ta về chiến tranh nhân dân, đồng thời nắm vững những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin về vai trò của quần chúng và bạo lực cách mạng. Với phương châm huy động sức mạnh của toàn dân tộc để tiến hành cuộc cách mạng lật đổ chế độ thực dân đế quốc và phong kiến, Trung ương Đảng và Bác Hồ đã từng bước xây dựng LLVT nhân dân, chuẩn bị một cách cơ bản, toàn diện để chớp thời cơ tiến hành thắng lợi cuộc Cách mạng Tháng 8-1945, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Đồng chí Võ Nguyên Giáp duyệt đội hình Giải phóng quân Việt
Trước hết, Đảng ta và Bác Hồ đã tiến hành một cuộc vận động cách mạng sâu rộng tới mọi tầng lớp nhân dân, tạo ra nền tảng vững chắc cho việc xây dựng các LLVT cách mạng và vũ trang cho quần chúng nhân dân làm cách mạng. Muốn tiến hành thắng lợi cuộc cách mạng sâu sắc và triệt để nhất, thì lẽ đương nhiên phải vũ trang cách mạng, tức là phải thành lập các LLVT làm nòng cốt và vũ trang cho nhân dân để tiến hành cách mạng. Tuy nhiên, LLVT và vũ trang cho nhân dân không thể tự nhiên có, mà phải thông qua từng bước xây dựng từ phong trào của quần chúng cách mạng và được nhân dân nuôi dưỡng. Nói cách khác, nền tảng của việc hình thành các LLVT cách mạng và vũ trang cho nhân dân, chính là phong trào cách mạng của quần chúng nhân dân. Để thực hiện được công việc lớn lao, là giành được chính quyền, giải phóng dân tộc, tháng 5-1941, Đảng ta chủ trương thành lập Việt
Khi vận động và tập hợp được quần chúng đông đảo, Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh từng bước xây dựng LLVT cách mạng làm nòng cốt cho việc vũ trang toàn dân để tiến hành thắng lợi cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Từ phong trào cách mạng của quần chúng, thông qua các cuộc khởi nghĩa, như ở Nam Kỳ, Bắc Sơn, ta đã thành lập các đơn vị tự vệ, du kích, tiến tới thành lập các đơn vị Cứu quốc quân. Khi thời cơ cách mạng sắp chín muồi, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Chỉ thị thành lập Đội Việt
Sự sáng suốt, tài tình của Đảng và Hồ Chủ tịch đã giải quyết hài hòa giữa xây dựng LLVT cách mạng làm nòng cốt và việc vũ trang cho nhân dân. Xây dựng LLVT với mục tiêu hàng đầu là vận động quần chúng nhân dân tự vũ trang để tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc. Khi nhân dân được vũ trang rộng rãi thì hình thành nên LLVT ngày càng hùng mạnh để thúc đẩy cho sự nghiệp vũ trang toàn dân, toàn diện và mạnh mẽ hơn. Chính vì vậy, tính toàn dân, toàn diện của các LLVT cách mạng không ngừng phát triển, trở thành sức mạnh vô địch. Chỉ với 5000 đảng viên, Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa Tháng 8-1945, lật nhào sự áp bức, bóc lột của chế độ thực dân đế quốc và phong kiến, là nhờ vào sức mạnh vô địch của LLVT cách mạng và sự vũ trang toàn dân đã được dày công chuẩn bị. Đó là bài học vô cùng quý giá mà mỗi người Việt
