Phải tạo ra sản phẩm khác biệt mới có cơ hội thu hút độc giả

Tham dự buổi nói chuyện có lãnh đạo, cán bộ quản lý, đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí của tỉnh.

Nhà báo Lê Trường Giang, Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh phát biểu chào mừng và cảm ơn đồng chí Lê Quốc Minh đã dành tình cảm đặc biệt đối với người làm báo Lào Cai, đồng thời cho biết đội ngũ người làm báo Lào Cai luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo, giúp đỡ của lãnh đạo tỉnh, sự phối hợp, hỗ trợ chuyên môn của các cơ quan báo chí Trung ương.

Nhà báo Lê Trường Giang cho biết Lào Cai là địa bàn miền núi đậm bản sắc văn hóa dân tộc, có nhiều thế mạnh phát triển kinh tế, đây là chất liệu để người làm báo khai thác, thỏa sức sáng tạo. Trong bối cảnh nguồn thu báo chí ngày càng sụt giảm, nhờ thay đổi cơ chế vận hành, các cơ quan báo chí của tỉnh vẫn hoạt động hiệu quả, đội ngũ phóng viên, biên tập viên yên tâm gắn bó với nghề.

Nhà báo Nguyễn Thành Nam, Tổng Biên tập Báo Lào Cai cho biết cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực, trong đó có báo chí. Không ngoài xu hướng chung đó, báo chí Lào Cai đang đối mặt với nhiều thách thức.

Mặc dù đã bước đầu có sự đổi mới nhất định, từng bước nâng cao chất lượng nhưng đội ngũ quản lý, phóng viên, biên tập viên đang gặp nhiều khó khăn. Những người làm báo Lào Cai mong muốn nhà báo Lê Quốc Minh với kinh nghiệm thực tiễn phong phú của mình chia sẻ nhiều hơn về xu hướng đổi mới của báo chí thế giới hiện nay, yêu cầu của đổi mới báo chí cách mạng Việt Nam thời gian tới, những việc mà báo chí địa phương, phóng viên, biên tập viên cần làm để đáp ứng yêu cầu đổi mới đó.

Trí tuệ nhân tạo (AI) tác động đến báo chí ra sao?

Nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ báo chí thế giới đã có những chuyển biến mạnh mẽ và tất yếu báo chí trong nước cũng phải thay đổi theo. Cách đây 4 - 5 năm, chúng ta mới bàn về chuyển đổi số, về trí tuệ nhân tạo nhưng ít cơ quan báo chí quan tâm, hiện nay mọi thứ đã trở nên phổ biến. Những tờ báo nào chưa có chuẩn bị về con người, về hạ tầng, về cơ chế đã tụt lại, trong khi nhiều tờ báo đã có bước đột phá. Nói vậy để biết nắm được xu thế chung của thế giới, biết họ đang làm gì, đi về đâu, để biết ta cần phải làm gì cho phù hợp.

Nhà báo Lê Quốc Minh cho biết trước sự sụt giảm doanh thu quảng cáo và phát hành của báo in, cơ quan báo chí đang quan tâm nguồn thu khác như tổ chức sự kiện, chia sẻ dữ liệu... Ngoài ra, theo nghiên cứu, tới đây thu phí đọc báo điện tử sẽ vượt quảng cáo và trở thành doanh thu chính.

Các tờ báo lớn cũng đang coi trí tuệ nhân tạo là công nghệ được ưu tiên hàng đầu, với 87% khẳng định đây là lĩnh vực chủ chốt cần đầu tư.

Mối quan hệ giữa cơ quan báo chí với các ông lớn công nghệ như Google và Meta (Facebook, Instagram) vẫn duy trì ổn định, tuy nhiên những thay đổi về thuật toán bắt đầu ảnh hưởng nghiêm trọng đến lượng truy cập.

Nhiều cơ quan báo chí nhận thấy mối quan hệ này không nên nhằm mang lại doanh thu mà chủ yếu giúp nhận diện thương hiệu, xây dựng quan hệ với độc giả và các cộng đồng online.

Minh chứng một đoạn clip do AI tạo ra chỉ trong vài giây, Nhà báo Lê Quốc Minh cho biết AI có thể được sử dụng để cải thiện công việc của nhà báo, như tóm tắt nội dung văn bản dài, tạo ra nội dung hỏi đáp, cung cấp các câu trích dẫn, đặt tiêu đề bài viết, dịch nội dung sang ngôn ngữ khác nhau, tự động viết Email...

AI mang lại tiềm năng to lớn cho thế giới và nghề báo nhưng cũng có nhiều rủi ro. Nhiều tòa soạn cho rằng sử dụng AI để tạo nội dung được coi là lĩnh vực rủi ro lớn nhất, tiếp theo là thu thập tin tức. Ngược lại, tự động hóa quy trình tòa soạn, phát hành và lập trình là những lĩnh vực ít rủi ro. Các tòa soạn lo lắng AI có thể gây ra rủi ro nội dung tác phẩm, đồng thời cho rằng AI sẽ có tác động tiêu cực đến niềm tin của công chúng vào tin tức.

Vì vậy, ngày càng có nhiều sức ép từ các cơ quan báo chí đòi hỏi đền bù cho việc mất truy cập và doanh thu do việc các công ty công nghệ lấy dữ liệu website để huấn luyện AI.

Hiện nhiều cơ quan báo chí thế giới tập trung nhiều hơn vào việc có được truy cập trực tiếp từ người dùng thông qua website ứng dụng, từ đó nắm được dữ liệu độc giả. Điều này rất quan trọng, bởi nếu biết được thói quen, hành vi độc giả, để hiểu biết về họ, khi số lượng đủ lớn bán quảng cáo và cạnh tranh với các nền tảng.

Đừng phí phạm nội dung báo chí

Từ xu thế phát triển của báo chí thế giới, Nhà báo Lê Quốc Minh đưa ra 5 khuyến nghị với cơ quan báo chí nói chung, trong đó có báo địa phương.

Chúng ta không được lặp lại sai lầm trước đây đó là cung cấp miễn phí thông tin nữa, từng bước thúc đẩy quy định pháp lý bảo vệ tài sản báo chí.

Cơ quan báo chí phải tìm ra thị trường ngách, tìm thấy mô hình kinh doanh. Trả lời được câu hỏi bạn đọc đến với mình vì cái gì, tại sao mình hấp dẫn họ. Hãy xác định rõ đối tượng độc giả để có thể phát triển những mô hình kinh tế báo chí với biên lợi nhuận cao, người dùng trung thành hoặc mối quan hệ trực tiếp với các nhà quảng cáo cụ thể mà không bị lệ thuộc vào các nền tảng công nghệ.

Ưu tiên Digital nhưng không có nghĩa là ưu tiên mạng xã hội. Hết sức cân nhắc cái gì nên đẩy lên mạng xã hội, mục tiêu là kéo độc giả trở lại website.

Cùng với đó, lượt truy cập các trang tin tức đã giảm khiến doanh thu quảng cáo cũng giảm. Vì vậy, các cơ quan báo chí cần thử nghiệm những mô hình quảng cáo sáng tạo mới mẻ để không phụ thuộc vào lượt truy cập.

Nhà báo Lê Quốc Minh nhấn mạnh báo in rất giá trị nên đừng phí phạm nội dung. Báo in cần được nâng niu và đối xử như là những sản phẩm cao cấp, mang lại những thông tin giá trị với chiều sâu cùng sự hiểu biết mà chỉ có những người làm báo mới mang lại.

Dẫn lời của một nhà văn "Đừng chờ đợi nữa phải làm đi", Nhà báo Lê Quốc Minh thôi thúc những người làm báo Lào Cai: Cái gì thế giới gợi mở, đang làm, chúng ta thay vì đứng ngồi chờ hãy bắt tay vào làm.

Dẫn chứng những thay đổi của Báo Nhân Dân trong 3 năm qua từ việc thay đổi tên miền website, thay đổi cỡ chữ trên báo in đến những thay đổi lớn như giao diện, trang nhất, chủ trì tổ chức các sự kiện… đều đã đạt được những thành công nhất định, góp phần thu hút bạn đọc, tăng nhận diện tờ báo, Nhà báo Lê Quốc Minh cho biết bây giờ bạn đọc đều mong chờ Báo Nhân dân sẽ có những thay đổi tiếp theo. Vì vậy, báo địa phương hãy mạnh dạn thực hiện ngay những ý tưởng đổi mới, có những thứ thành công nhiều, có thứ thành công ít, có thứ không thành công nhưng không thử thì không biết.

Tận dụng lợi thế của nền tảng mạng xã hội ra sao?

Trả lời câu hỏi báo địa phương sử dụng các nền tảng mạng xã hội ra sao để tận dụng tốt nhất thế mạnh mà nó mang lại, Nhà báo Lê Quốc Minh cho rằng các cơ quan báo chí đều phải có chiến lược social (truyền thông xã hội), đưa thông tin lên các nền tảng mạng xã hội nhưng phải biết cách làm.

Dẫn chứng trước đây, trang fanpage của Báo Nhân Dân cũng chỉ có trên dưới 20 nghìn tài khoản đăng ký nhưng sau đó với nhiều cách làm đổi mới đã nâng lượng tiếp cận, tương tác lên gấp 10 lần. Chìa khóa ở đây là phải có cách thức, chiến lược, phải có con người chuyên sâu, phải suy nghĩ giống đối tượng hướng đến, phải hiểu ảnh và video hiệu quả ra sao, hiểu thuật toán của các nền tảng mạng xã hội.

Nhà báo Lê Quốc Minh cho rằng chúng ta tận dụng nền tảng mạng xã hội nhưng phải xác định rõ làm với mục đích gì, đừng mong mang lại nhiều tiếp cận, nhiều kinh phí mà các nền tảng này chỉ góp phần tăng nhận diện, quảng bá. Chúng ta không biết tới đây còn nền tảng nào khác xuất hiện nhưng nếu có thì chúng ta cũng phải hiện diện trên đó.

Làm báo hiện đại không chỉ dừng ở đưa tin, bài, ảnh lên báo in hay lên website, mỗi nội dung phải được đầu tư đa phương tiện, đa nền tảng. Trên Báo Nhân Dân điện tử trước đây thời gian lưu lại trung bình chỉ là 2 phút, hiện nay trung bình khoảng 5 phút, có những bài Emagazine, Longform với thời gian xem trung bình lên đến 10 phút. Đánh giá trang báo điện tử chất lượng không chỉ dựa vào lượt xem mà còn nhiều tiêu chí, ngay khi làm nội dung phải biết liên kết kéo người khác đọc tin này phải đọc tiếp tin tức khác.

Nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ: Báo chí hiện nay phải có tư duy sản phẩm, phải tạo ra sản phẩm khác biệt mới có cơ hội thu hút người dùng, độc giả.

Trước những khó khăn về nguồn thu khi thay đổi cơ chế vận hành hoạt động đã tác động đến nhiều cơ quan báo chí, Nhà báo Lê Quốc Minh cho rằng cơ quan báo chí chính thống cần có cách làm bền vững, chuyên nghiệp, đi theo xu hướng chung. Báo chí địa phương cũng có những thế mạnh về con người, về dữ liệu… mà chúng ta chưa khai thác hết. Cơ quan báo chí có thể liên kết, hợp tác với các cơ quan, đơn vị, địa phương tạo ra những sản phẩm phù hợp, từ đó mang lại nguồn thu.

"Thay vì loay hoay tìm cách tháo gỡ cho các cơ chế chưa phù hợp, chúng ta có thể thử rẽ theo một hướng khác có khi lại hiệu quả hơn", Nhà báo Lê Quốc Minh nói.