Từ khóa: "Người Xá Phó"

“Giữ hồn lúa”, “gọi hồn lúa” là những nghi thức độc đáo được lưu truyền từ nhiều đời nay trong cộng đồng người Xá Phó ở xã Kim Sơn (huyện Bảo Yên). Những nghi thức này là “linh hồn” trong lễ ăn cơm mới của cộng đồng Xá Phó. Trong văn hóa của đồng bào Xá Phó, ăn cơm mới là nét văn hóa đặc trưng không thể thiếu mỗi khi thu về - thời điểm những cánh đồng ngả màu vàng óng chờ thu hoạch.

Tại thị xã Sa Pa, người Xá Phó sống quần cư ở xã Liên Minh (trước là xã Nậm Sài) với 125 hộ dân, hơn 300 nhân khẩu. Mặc dù là dân tộc có số dân ít nhất của thị xã, nhưng người Xá Phó ở Sa Pa lại có những nét văn hóa đặc sắc, được lưu truyền từ đời này qua đời khác.

Ở Lào Cai, thổ cẩm phong phú cả về loại hình, chất liệu và nghệ thuật. Thổ cẩm là nguồn lực, chất liệu xây dựng sản phẩm du lịch, có sức hút đặc biệt đối với du khách.

Lào Cai, mảnh đất tụ hội 25 nhóm, ngành dân tộc anh em là điểm đến tham quan, du lịch của du khách muôn phương. Với mỗi du khách, miền đất đặc biệt ấn tượng, có sức hút mạnh mẽ không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên mà còn bởi nét đẹp văn hóa của mỗi dân tộc, mỗi khu dân cư.

Sau khi tổ chức các nghi thức mừng cơm mới, người Xá Phó cùng nhau tổ chức múa hát, chơi các trò chơi dân gian, thổi kèn ma nhí, thổi sáo cúc kẹ chúc mừng gia chủ và chúc cho cả bản năm sau canh tác được mùa lúa nương, nhà nhà bội thu, no ấm…

Lễ mừng cơm mới của người Xá Phó (hay còn gọi là Xa Phó), xã Sơn Thuỷ, huyện Văn Bàn được tổ chức hằng năm vào tháng 8 hoặc tháng 10 âm lịch với nhiều nghi thức độc đáo. Khi những bông lúa ngoài ruộng hoặc trên nương trịu bông, người Xá Phó náo nức tổ chức nghi lễ rước hồn mẹ lúa về kho để nghỉ ngơi, chuẩn bị cho một năm canh tác mới. Đồng thời, dâng cơm mới mời tổ tiên, mừng cho mùa màng bội thu.

Theo lời giới thiệu của người dân thôn Khe Luộc, xã Thống Nhất (thành phố Lào Cai), chúng tôi tìm gặp Trưởng thôn Lù Văn Xín (sinh năm 1963), dân tộc Xá Phó. Việc gặp đã phải chậm lại nửa ngày bởi ông Xín đang cùng một số hộ giúp đỡ gia đình nghèo khởi công xây dựng “Nhà nhân ái”. Ở nơi có 100% hộ là người Xá Phó, nhắc đến ông Xín, ai cũng khen ngợi: Trưởng thôn vừa giỏi làm kinh tế lại nhiệt tình việc thôn.