Họa sĩ Phan Kế An: Người đầu tiên vẽ chân dung Bác Hồ đăng báo

Đây là tác giả của các tác phẩm hội họa nổi tiếng: Nhớ một chiều Tây Bắc, Gặt ở Việt Bắc, Những đồi cọ, Bác Hồ làm việc tại lán Nà Lừa, Hà Nội tháng 12-1972, Cánh đồng bản Bắc... và hàng loạt tranh biếm họa chính trị với bút danh Phan Kích nhưng mấy ai biết được Họa sĩ Phan Kế An chính là họa sĩ đầu tiên có bức ký họa vẽ chân dung Bác Hồ được đăng trên báo.

Trong hồi ký của mình, họa sĩ Phan Kế An đã từng chia sẻ: Trong thời kỳ chống thực dân Pháp ở Việt Bắc, tờ Sự Thật là tờ báo lớn nhất của Đảng. Năm 1948, họa sĩ được Tổng Biên tập Trường Chinh gọi lên và giao nhiệm vụ vẽ chân dung Bác Hồ để đăng trên báo. Nhận nhiệm vụ, ngay ngày hôm sau họa sĩ xách thuốc vẽ, giấy bút lên đường. Đi ngựa theo đường mòn qua Ðèo De, lên Khuôn Tát (Ðịnh Hóa, Thái Nguyên), qua trạm giao liên, được hướng dẫn đường đến gặp Bác. Lần đầu được tiếp xúc với Bác, họa sĩ Phan Kế An vô cùng xúc động vì lối sống giản dị, ân cần, quan tâm sâu sắc tới người khác của Bác. Họa sĩ nhớ lại, trong một lần chơi bóng chuyền với Bác và mọi người. Quả bóng lăn xuống chân đồi, ông định chạy theo thì Bác ngăn lại và bảo: “An không thấy nứa nhọn lởm chởm thế kia à? Ðừng chạy, nguy hiểm lắm”. Sự ân cần của vị Chủ tịch nước gần gũi như tình cha con làm họa sĩ cảm động và nhớ mãi.

Hai tuần tuy ngắn ngủi nhưng vô cùng ý nghĩa, biết bao bài học sâu sắc mà họa sĩ đã học được từ Người. Sự giản dị trong bữa ăn, lối sống; sự ân cần quan tâm đến từng việc nhỏ; giờ giấc, kỷ luật trong lao động….đó là những gì mà người họa sĩ- chiến sĩ cảm nhận được sâu sắc khi ở bên Người. Hơn 20 bức tốc họa và ký họa về Người là hơn 20 cảm nhận, yêu kính đối với Bác.Thế nhưng trong số hơn 20 tác phẩm này bức ký họa đơn sơ bằng bút sắt đã được Bác cũng như Ban Biên tập chọn đăng trên báo Sự Thật (tiền thân của báo Nhân Dân), tháng 12-1948. Phải chăng cũng từ lần đó trong sự nghiệp hội họa của họa sĩ Phan Kế An, chủ đề Bác Hồ như mạch nguồn chảy mãi.Dù sau này không được gặp Bác, chỉ vẽ Bác qua trí tưởng tượng với nhiều chất liệu, khổ giấy…khác nhau nhưng tất cả những bức vẽ đều tạc chân dung Người bằng trái tim và tình cảm rất mực kính yêu của người họa sĩ may mắn được gặp Bác.

Dù tuổi đã cao, mắt đã mờ, chân đã chậm, nhưng những ký ức về Bác Hồ, về vị lãnh tụ mẫu mực, giản dị và gần gũi vẫn mãi theo họa sĩ trong các bức vẽ, các tác phẩm sau này.