Hàng trăm ha ngô ở Bảo Yên có tỷ lệ kết hạt thấp bất thường

Nông dân khó khăn vì 2 lần mất mùa

Sau khi chịu thiệt hại do ảnh hưởng của thiên tai năm 2024, huyện Bảo Yên đã được tiếp nhận nhiều nguồn lực để hỗ trợ người dân khôi phục sản xuất, trong đó có việc cấp phát giống lúa, ngô và rau màu từ nguồn vật tư dự trữ quốc gia. Riêng với diện tích trồng ngô, các hộ dân bị ảnh hưởng bởi mưa lũ năm 2024 được hỗ trợ hạt giống là VS36 và LVN10 từ Cục Dự trữ Nhà nước (Bộ Tài chính). Đây đều là giống lai đã được công nhận là giống quốc gia, từng được gieo trồng phổ biến tại nhiều địa phương trên cả nước.

Tại xã Kim Sơn - một trong những địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi hoàn lưu bão số 3 năm 2024 - đầu năm 2025, khi nhận giống ngô, người dân hồ hởi làm đất gieo vụ xuân. Theo nhận định của người dân thì điều kiện thời tiết thuận lợi, cây ngô phát triển nhanh, thân cao, lá xanh, tán rộng. Đến giữa tháng 4, toàn bộ diện tích bước vào giai đoạn trổ cờ, phun râu; cuối tháng 5, khi kiểm tra đồng ruộng, nhiều hộ dân phát hiện ngô ra bắp sai và to nhưng lại không kết hạt hoặc kết hạt với tỷ lệ rất ít.

Đưa phóng viên đến ruộng ngô của gia đình, ông Nguyễn Văn Tuyến, thôn Bảo Ân, xã Kim Sơn buồn bã chia sẻ: “Đầu vụ xuân, gia đình được hỗ trợ 8 kg giống ngô để trồng khoảng 10 sào (hơn 3.600 m²). Từ khi gieo hạt đến lúc trổ cờ, cây ngô phát triển rất tốt nhưng ra bắp thì kết hạt ít, có bắp chia 5 – 7 nhánh, không có hạt. Trong khi đó, ruộng ngô bên cạnh cũng xuống giống cùng ngày nhưng trồng giống khác thì bắp đầy hạt, đẹp mã”.

Kế bên ruộng nhà ông Tuyến, ruộng ngô của hộ bà Nguyễn Thị Ngát cũng rơi vào tình trạng tương tự. Bà Ngát cho biết, diện tích đất bãi cần 7 kg giống nên ngoài 5 kg giống được hỗ trợ, gia đình mua thêm 2 kg giống ngô khác từ cửa hàng vật tư. Trồng cùng thời điểm, trên cùng loại đất nhưng giống ngô hỗ trợ thì bắp nhỏ, kết hạt rất ít; còn giống tự mua thì tỷ lệ kết hạt tốt hơn.

“Tôi ước tính, năng suất của giống ngô hỗ trợ chỉ đạt dưới 50% so với những vụ trước, không đủ trả tiền phân bón và thuê nhân công làm đất. Năm ngoái đã bị ngập lụt mất mùa, năm nay ngô lại không kết hạt nên sẽ rất khó khăn” – bà Ngát lo lắng nói.

Ông Phạm Văn Đông, Trưởng thôn Bảo Ân cho biết: Sau khi nhận thông báo về tình trạng diện tích ngô người dân gieo trồng từ hạt giống được hỗ trợ có tỷ lệ kết hạt thấp, chúng tôi đã đi kiểm tra và báo cáo với chính quyền xã để xác minh nguyên nhân.

Theo thống kê sơ bộ, vụ xuân này có 50 hộ dân trong thôn được hỗ trợ giống ngô, đến nay đã có 37 hộ phản ánh tình trạng ngô ra bắp mà không kết hạt hoặc kết hạt rất ít.

Tại xã Minh Tân, bà con cũng xuống giống vào cuối tháng 2 và tới cuối tháng 4 thì ngô trổ cờ, phun râu. Đến thời điểm này, tại các thôn, bản trong xã ghi nhận một số diện tích ngô kết hạt thấp, giảm năng suất.

Ông Hoàng Ngọc Kim Võ, Phó Chủ tịch UBND xã Minh Tân cho biết: Theo thống kê, toàn xã có khoảng 5 ha ngô được gieo trồng từ nguồn giống hỗ trợ (trà ngô gieo cuối tháng 2, trổ bông vào cuối tháng 4) có dấu hiệu kết hạt thấp, năng suất có thể chỉ đạt khoảng 30 – 50% so với các giống địa phương hay gieo trồng trong những vụ trước. Vẫn còn một số diện tích giống (VS36 và LVN10) hỗ trợ bà con gieo trà muộn hơn, hiện chưa thể đánh giá năng suất do đang trong thời kỳ trổ bông, kết hạt.

Tương tự, tại xã Cam Cọn, tình hình cũng không khả quan hơn, khi hơn 21 ha ngô được gieo trồng từ nguồn giống hỗ trợ cũng có hiện tượng không kết hạt hoặc kết hạt rất ít.

Ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Chủ tịch UBND xã Cam Cọn cho biết: Vụ ngô xuân 2025, UBND nhận 880 kg ngô giống từ nguồn vật tư dự trữ quốc gia (440 kg giống VS36, 440 kg giống LVN10) để cấp cho các hộ dân gieo trồng 45,5 ha. Thực tế cho thấy, diện tích ngô gieo trồng từ giống được hỗ trợ sinh trưởng tốt, sâu bệnh hại được phòng trừ kịp thời không gây ảnh hưởng đến cây trồng. Tuy nhiên, khi kết hạt thì có những diện tích giống VS36 không hình thành hạt, còn giống LVN10 lượng hạt chỉ được 20%, khiến bà con vô cùng lo lắng. Hiện nay UBND xã đã báo cáo huyện và đề nghị đơn vị cung cấp giống xuống kiểm tra làm rõ nguyên nhân để tìm hướng giải quyết.

Trao đổi với phóng viên, đại diện Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bảo Yên cho biết: Đầu năm 2025, đơn vị phối hợp với các phòng chuyên môn của Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp nhận 10 tấn ngô giống VS36 và LVN10 về cấp phát cho các hộ dân trên địa bàn huyện. Vì thế, nguồn gốc và chất lượng giống đơn vị không trực tiếp thẩm định, nên khi xảy ra tình trạng ngô trồng không kết hạt hoặc ít kết hạt có liên quan đến chất lượng giống hay không thì đơn vị cung ứng cần vào cuộc làm rõ, tránh gây thiệt hại cho người dân và ảnh hưởng đến uy tín của Trung tâm.

Thời tiết bất thuận hay tại giống ngô?

Theo thông tin phóng viên nắm được, hiện nay, ngoài xã Kim Sơn, Cam Cọn, Minh Tân thì nhiều diện tích ngô ở các xã Bảo Hà, Việt Tiến, Nghĩa Đô… nơi từng bị ngập lụt trong mùa mưa lũ năm trước cũng ghi nhận tình trạng tương tự.

Được biết, ngay sau khi nhận được phản ánh của người dân, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tổ chức kiểm tra thực tế tại 17/17 xã, thị trấn trên địa bàn. Kết quả bước đầu cho thấy, có khoảng 120 ha ngô tại 16/17 địa phương có biểu hiện giảm năng suất, trong đó, các giống ngô được hỗ trợ ghi nhận năng suất rất thấp.

Theo bà Nhữ Thị Tâm, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bảo Yên, vấn đề có thể không hoàn toàn nằm ở giống ngô, bởi có những diện tích trồng cùng giống VS36 hoặc LVN10 nhưng tỷ lệ kết hạt vẫn rất tốt. Những diện tích được mùa có thời điểm gieo trồng chênh lệch khoảng 5 ngày so với diện tích giảm năng suất. Qua phân tích, nguyên nhân sơ bộ có thể do thời tiết bất lợi đúng vào giai đoạn ngô thụ phấn.

Bên cạnh yếu tố thời tiết, điều kiện đất sau mưa lũ chưa được cải tạo triệt để cũng có thể là nguyên nhân. Đất bị ngập lụt thường có độ phèn cao, mất cân bằng dinh dưỡng, trong khi nhiều hộ dân chưa có điều kiện xử lý đất kỹ. Ngoài ra, cũng có thể do một số giống ngô không phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương.

Về phía doanh nghiệp cung ứng giống - Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Bình Seed - ông Đặng Cao Cường, Giám đốc Sản xuất cho biết: Chúng tôi đã tổ chức đoàn kiểm tra thực tế tại địa phương. Đối chiếu với tình hình thời tiết (đặc biệt là nhiệt độ và độ ẩm) thì từ ngày 15 - 25/4 (thời điểm nhiều diện tích ngô trổ cờ) trên địa bàn huyện Bảo Yên xuất hiện nắng nóng kéo dài, sau đó là một đợt mưa lớn. Với cây ngô, thời điểm thụ phấn chỉ có 3 ngày "vàng", nếu trong khoảng thời gian này gặp mưa hoặc nắng nóng trên 32 độ C, độ ẩm thấp dưới 50%, bao phấn bị ảnh hưởng, phấn hoa không phát tán, thụ phấn kém, dẫn đến không kết hạt.

Ông Đặng Cao Cường chia sẻ thêm: “Công ty rất chia sẻ với bà con vì những ảnh hưởng bất thuận dẫn tới trình trạng cây ngô giảm năng suất. Chúng tôi sẵn sàng đưa cùng lô giống này, làm lại trên chính vùng đất bà con đánh giá là ngô kết hạt kém vào vụ khác để tìm nguyên nhân”.

Theo thông tin từ UBND huyện Bảo Yên, địa phương đang liên hệ, kết nối với các doanh nghiệp để thu mua ngô giảm năng suất để làm thức ăn chăn nuôi, giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho bà con. Đồng thời, Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện sẽ tiếp tục hướng dẫn người dân cải tạo đất, gieo trồng trong khung thời vụ để hạn chế tác động tiêu cực từ thời tiết bất lợi đến sản xuất.

Hiện nay, các phòng, ban chuyên môn của Sở Nông nghiệp và Môi trường đang tiến hành kiểm tra để xác định nguyên nhân khiến cây ngô không kết hạt hoặc kết hạt kém. Bà con nông dân rất mong muốn cơ quan chức năng sẽ sớm có câu trả lời khách quan và đề ra phương án hỗ trợ để giảm bớt thiệt hại cho người trồng.