Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Gặp nguyên mẫu nhân vật trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”

Gặp nguyên mẫu nhân vật trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”

Hơn 20 năm trước, học “Lặng lẽ Sa Pa” của nhà văn Nguyễn Thành Long, trong tôi là sự ngưỡng mộ anh thanh niên dành cả thanh xuân gắn bó với trạm khí tượng nơi núi rừng Hoàng Liên cao vút, xúc động với lý tưởng sống và cả sự “thèm người” của anh. Tuy nhiên, luôn mặc nhiên nghĩ anh thanh niên ấy ở xa lắm, có khi chỉ có trong tâm tưởng, nên chẳng khi nào có ý định đi tìm, dù đã có cả ngàn lần ngược xuôi ở xứ mờ sương.

Thật “hữu duyên”, mới đây, tôi được biết anh thanh niên là nguyên mẫu nhân vật trong “Lặng lẽ Sa Pa” là bố của một chị bạn thời trai trẻ. Với niềm ngưỡng mộ, tôi ngược đèo lên Sa Pa trong một ngày thu đẹp trời để gặp người thanh niên ấy, để sống lại với nhân vật trong truyện ngắn nổi tiếng này.

title 1.png

“Lặng lẽ Sa Pa” là truyện ngắn nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Thành Long, được ông sáng tác sau một chuyến đi thực tế lên vùng núi Sa Pa vào cuối những năm 1960. Truyện ấn tượng ngay từ nhan đề, thoạt nghe, ta hiểu đó là một Sa Pa yên bình, đến vắng lặng, ít dấu chân người, chỉ có gió núi và mây ngàn trên dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ. Nhưng đọc truyện, hiểu truyện, người đọc càng hiểu ý nghĩa sâu xa là lời ngợi ca vẻ đẹp bình dị của con người, ý nghĩa lớn lao của những công việc thầm lặng với nhân vật chính là anh thanh niên làm công tác khí tượng.

6.png

Sau cuộc gọi hẹn gặp và 40 phút chạy xe từ thành phố, không quá khó để tôi có thể “mục sở thị” nguyên mẫu của nhân vật văn học nổi tiếng là anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” - ông Nguyễn Văn Ngọ (sinh năm 1942). Ngôi nhà được xây dựng từ những năm 1980 thật khác biệt giữa những nhà hàng, khách sạn hoa lệ trên đường Thạch Sơn giữa trung tâm thị xã.

Năm nay đã ở tuổi 82, nhưng ông Ngọ còn khỏe, minh mẫn và đặc biệt nhắc đến những ngày “ăn gió, nằm sương” để “bắt mạch cho trời” và nhắc đến “Lặng lẽ Sa Pa”, trong ông tuôn trào cảm xúc. Ông Ngọ vẫn nhớ như in những lần gặp gỡ đầy duyên nợ đối với nhà văn Nguyễn Thành Long - tác giả của “Lặng lẽ Sa Pa”.

3.png

Ông Ngọ từng công tác tại Đài 5 Vật lí địa cầu Sa Pa từ năm 1968 - 1978. Thời điểm đó, ông được gặp nhiều nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Tố Hữu, Xuân Diệu, Xuân Quỳnh… Đặc biệt, thông qua nhà văn Ma Văn Kháng, thầy giáo của mình, ông được gặp nhà văn Nguyễn Thành Long khi nhà văn tìm hiểu về những người làm nghề khí tượng kiêm vật lý địa cầu, để rồi trở thành mạch nguồn cảm hứng cho nhà văn viết nên truyện ngắn để đời.

Đó là vào năm 1968, khi ông Ngọ đang làm ở Đài 5 Vật lý địa cầu Sa Pa, nhà văn Nguyễn Thành Long và nhà thơ Xuân Quỳnh cùng một số văn nghệ sĩ đã lên thăm đơn vị nơi ông công tác trong chuyến thực tế “đi và viết”. Một cuộc gặp gỡ bất ngờ và duyên nợ nữa với nhà văn khi ông Ngọ đạp xe từ Sa Pa xuống dự cuộc tọa đàm ở Báo Lào Cai. Thời gian nhà văn Nguyễn Thành Long lưu lại Sa Pa không lâu, cuộc gặp gỡ với nhân vật không nhiều, nhưng cũng đủ để cây bút xuất sắc của nền văn học Việt Nam xúc động mạnh với đất và người Sa Pa trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, để từ đó chắp bút viết nên những lời văn hào sảng về công việc và cuộc sống đầy dung dị nhưng chứa chan khát vọng sống với lý tưởng bất diệt của thanh niên thế hệ thời đại Hồ Chí Minh “Sống là cống hiến, hy sinh cho dù trong thầm lặng”.

title 2.png

Ông Ngọ quê gốc Ninh Bình nhưng sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Sa Pa xinh đẹp. Khi còn là một cậu thiếu niên, ông thường theo anh, chị lên Đài 5 Vật lý địa cầu Sa Pa (thành lập năm 1957, gắn với Chương trình “Năm Vật lý địa cầu quốc tế 1957 - 1958” trong chương trình hợp tác nghiên cứu khoa học của Việt Nam với 12 nước khối xã hội chủ nghĩa, có sự hỗ trợ kỹ thuật của các chuyên gia Ba Lan) chơi. Đây là đài quốc tế, hoạt động trong hệ thống đài khí tượng thế giới và nghiên cứu rộng về nhiều lĩnh vực phục vụ cuộc sống và các nhiệm vụ quân sự. Với một cậu bé nhỏ tuổi, đó là một công việc vĩ đại của con người trước thiên nhiên, cậu tò mò theo từng công việc đo thời tiết, khí hậu của các anh chị mình để rồi tình yêu với thiên văn, khí tượng cứ lớn dần. Học hết phổ thông, ông học Trung cấp Khí tượng tại Hà Bắc, sau đó về công tác tại Đài 5 Vật lý địa cầu Sa Pa. Nhiệm vụ là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, tham dự vào những công việc báo trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất và chiến đấu.

2.png

Quãng thời gian công tác, ngoài làm việc ở trụ sở chính, ông Ngọ cùng đồng nghiệp thay nhau lên làm nhiệm vụ tại Trạm Khí tượng trên đỉnh Yên Sơn cao 2.600 m so với mực nước biển (khu vực đèo Ô Quý Hồ tiếp giáp với Lai Châu). Đây cũng là trạm khí tượng trong “Lặng lẽ Sa Pa”, là nơi anh thanh niên gắn bó. Ông Ngọ bảo, khoảng 20 năm nay, Ô Quý Hồ mới thuận lợi hơn nhờ kinh tế - xã hội địa phương phát triển, chứ trước đây, đó là nơi rừng thiêng, nước độc, gian khó trăm bề. Nhưng vượt lên trên tất cả, tôi và đồng nghiệp đã bám trụ, khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Trong câu chuyện, không dưới 2 lần ông Ngọ bày tỏ, hồn cốt của nhân vật anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” là ông với công việc làm khí tượng kiêm vật lý địa cầu theo như chia sẻ của nhà văn Nguyễn Thành Long. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là một trong những thủ pháp văn chương khi tác giả lấy một người làm đại diện cho số đông. Một số chi tiết là của những nhân vật khác, nhưng nhà văn khéo léo đưa vào để cùng xây dựng nên một nhân vật đại diện.

5.png

Ở trên đỉnh núi heo hút một mình, không bóng người, cái cảm giác “thèm người” là tâm lý chung, nhưng chi tiết “lăn khúc gỗ ra đường để mong gặp được người trò chuyện” vốn là câu chuyện thật của bác Trưởng Đài 5 Vật lý địa cầu Trần Hữu Thiểm. Hoặc có những đồng nghiệp thường xuyên trực ở trạm trên đèo như anh Đỗ Văn Tị. Những đồng nghiệp ấy tôi đều kể và được nhà văn sử dụng xây dựng nhân vật “anh thanh niên” nhằm vinh danh những người làm khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Tôi chỉ là một phần rất nhỏ bé trong nhân vật anh thanh niên ấy!

Ông Nguyễn Văn Ngọ hồi tưởng.

“Lặng lẽ Sa Pa” viết xong, nhà văn Nguyễn Thành Long được Bác Hồ cho đọc nhân dịp Đoàn dũng sĩ miền Nam ra thăm Bác. Đoàn nghe câu chuyện rất xúc động, bày tỏ sự khâm phục vì không nghĩ miền Bắc xã hội chủ nghĩa lại có những con người làm việc ở nơi gian khó với lý tưởng cao cả đến vậy. Đoàn hứa với Bác sẽ làm tốt nhiệm vụ đánh thắng giặc Mỹ ở miền Nam…

Men theo ký ức của người cán bộ khí tượng kiêm vật lý địa cầu năm xưa, tôi ngược dốc Ô Quý Hồ đến điểm cao 2.600 m. Trạm khí tượng trên đỉnh Yên Sơn năm nào không còn nữa, nhưng điểm cao ở đỉnh đèo Ô Quý Hồ theo lời mô tả của ông Ngọ thì vẫn còn đó. Nơi đây nằm ngay bên Quốc lộ 4D, nối liền hai tỉnh Lào Cai - Lai Châu với ầm ầm xe chạy và nhộn nhịp khách du lịch, nhưng vẫn cho ta cảm giác chênh vênh của điểm cao, hun hút với gió núi, mưa rừng. Buổi chiều cuối hạ mà nơi đây đã mịt mùng sương giăng. Mặc chiếc áo khoác mỏng, tôi vẫn nghe hơi lạnh lùa qua từng đợt gió thổi. Chợt nhớ đến những cái lạnh buốt cắt da, cắt thịt lúc 1 giờ sáng trời mùa đông phủ trắng băng tuyết của những người “cô độc nhất thế gian” khi trở dậy thực hiện nhiệm vụ năm nào. Dọc con đường đèo Ô Quý Hồ, chúng tôi cũng gặp những hình ảnh đẹp xinh của “Lặng lẽ Sa Pa”, đó là những màu hoa thược dược đỏ, vàng, tím, hồng phấn tươi mới trong nắng, là những vạt hoa dơn bung nở giữa đại ngàn. Nhìn màu hoa chợt nhớ đến đôi má đỏ ửng, e lệ của cô kỹ sư vừa ra trường lên nhận công tác ở Ty Nông nghiệp Lai Châu khi được anh thanh niên tặng hoa…

4.png

Nghe lời kể của nguyên mẫu và nhớ về nhân vật văn học từng là thần tượng của biết bao thế hệ học sinh, tôi như đang đi giữa đôi bờ hiện tại và ký ức, bàng bạc không gian và thời gian như thực, như mơ nối dài những xúc cảm lặng lẽ mà thiết tha. Những câu chuyện khiến chúng ta hiểu hơn, tự hào hơn về một vùng đất, về một lớp người thời xa xôi ấy đã từng sống và “cháy” hết mình với lý tưởng sống cao đẹp nhất - xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

Nội dung: Tô Dung
Trình bày:
Khánh Ly

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Thực hành, quảng bá nét đẹp chuẩn mực của di sản Tín ngưỡng Thờ Mẫu

Thực hành, quảng bá nét đẹp chuẩn mực của di sản Tín ngưỡng Thờ Mẫu

 Trong khuôn khổ Hội nghị - Hội thảo - Thực hành di sản Kỷ niệm 20 năm Công ước Bảo vệ Di sản Văn hóa Phi vật thể của UNESCO (2003- 2023), đánh giá hiệu quả thực hiện công ước đối với Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt vừa diễn ra tại tỉnh Nam Định, các đại biểu đã tham dự phần thực hành di sản Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt tại các địa điểm: Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Phủ Nấp, Phủ Bóng, thuộc địa bàn hai huyện Ý Yên và Vụ Bản.

Trưng bày di sản văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và nghệ thuật xòe Thái

Trưng bày di sản văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và nghệ thuật xòe Thái

Ngày 27/11, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: Trung tâm Thông tin du lịch sẽ thực hiện chương trình trưng bày di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận gắn với phát triển du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào ngày 1/12, tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật số (22 Hàng Buồm, Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Từ văn học đến điện ảnh: Không gian nào cho sự sáng tạo?

Từ văn học đến điện ảnh: Không gian nào cho sự sáng tạo?

Chuyển thể, phỏng theo, lấy cảm hứng từ tác phẩm văn học đang là hướng đi được nhiều đạo diễn lựa chọn. Thế nhưng khi ra rạp, không phải phim nào cũng thành công. Có nhiều yếu tố tác động đến sự thành bại của bộ phim nhưng suy cho cùng yếu tố khán giả vẫn là quan trọng. Phải chăng khán giả đang quá kỳ vọng vào việc tác phẩm văn học viết thế nào thì phim phải thế đó?

Biểu diễn văn nghệ phục vụ cán bộ, chiến sĩ và đồng bào khu vực biên giới tỉnh Lào Cai

Biểu diễn văn nghệ phục vụ cán bộ, chiến sĩ và đồng bào khu vực biên giới tỉnh Lào Cai

Từ ngày 10 đến ngày 24/11, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với Trung tâm Văn hóa và Điện ảnh, Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Lào Cai tổ chức chương trình văn nghệ tổng hợp với chủ đề “Khúc hát nơi biên cương” phục vụ cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân các dân tộc khu vực biên giới tỉnh Lào Cai.

Lễ trao giải và Triển lãm ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam năm 2023"

Lễ trao giải và Triển lãm ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam năm 2023"

Lễ trao giải và Triển lãm ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam năm 2023" sẽ diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào tối 19/12/2023. Đây là cuộc thi ảnh và video trực truyến trên Nền tảng quảng bá hình ảnh Việt Nam tại website: https://happy.vietnam.vn do Cục Thông tin đối ngoại, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.

Việt Nam trúng cử thành viên Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2023 - 2027

Việt Nam trúng cử thành viên Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2023 - 2027

Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: Ngày 22/11/2023 tại Paris (Pháp), trong khuôn khổ Kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 24 các quốc gia thành viên Công ước Bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới (Công ước Di sản thế giới), Việt Nam đã trúng cử trở thành thành viên của Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2023 - 2027 với 121/171 phiếu hợp lệ.

Khai mạc Ngày hội Di sản văn hóa Việt Nam lần thứ IV

Khai mạc Ngày hội Di sản văn hóa Việt Nam lần thứ IV

Tối 22/11, tại Khu di tích, di sản văn hóa Hoàng Thành Thăng Long - Hà Nội, Trung tâm UNESCO Phát triển Văn hóa và Thể thao (Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam) cùng Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội phối hợp tổ chức khai mạc "Ngày hội Di sản văn hóa Việt Nam lần IV - 2023".

UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

Phiên họp của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) lần thứ 42 ngày 21/11 đã thông qua nghị quyết phê chuẩn danh sách các 'Danh nhân văn hóa và sự kiện lịch sử niên khóa 2023 - 2024', trong đó có hồ sơ kỷ niệm 300 năm ngày sinh của danh y Hải thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.

Giới thiệu gần 200 hình ảnh về "Đại phim trường" Đà Lạt

Giới thiệu gần 200 hình ảnh về "Đại phim trường" Đà Lạt

Trưa 21/11, tại Quảng trường Lâm Viên (thành phố Đà Lạt, Lâm Đồng), Viện phim Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã khai mạc Triển lãm "Đà Lạt - Khơi nguồn cảm hứng điện ảnh", giới thiệu đến công chúng gần 200 hình ảnh các bộ phim có bối cảnh quay tại "Đại phim trường" Đà Lạt.

fb yt zl tw