Một đời theo Đảng, nguyện mãi “giữ hồn” đồng bào Nùng Dín
Nghệ nhân Nhân dân Hoàng Xín Hòa năm nay đã 81 tuổi nhưng vẫn giữ được dáng vẻ quắc thước và sự minh mẫn.
Sinh ra tại thôn Cốc Chứ, xã Nấm Lư (nay là xã Mường Khương), ông Hòa lớn lên trong tiếng hát giao duyên ngọt ngào, say đắm của đồng bào Nùng Dín và tình yêu thương của cộng đồng đoàn kết, thủy chung. Có lẽ chính vì vậy mà ông rất yêu những làn điệu dân ca của dân tộc mình và hiểu sâu sắc rằng, việc giữ gìn văn hóa chính là giữ gìn linh hồn đồng bào Nùng Dín.
Tháng 9, thời tiết xứ Mường chuyển lạnh với những cơn mưa bất chợt. Giữa chiều mưa rả rích, người đảng viên già vẫn cần mẫn đến từng nhà, từng thôn bản, kiên trì vận động người dân, nhất là lớp trẻ tham gia câu lạc bộ dân ca. Ông bảo: Dân ca phải "sống" trong trái tim người trẻ, nếu mình không giữ thì ai giữ?
57 năm tuổi Đảng, suốt bao năm tháng qua, ông Hòa luôn giữ vững tinh thần gương mẫu “đi trước, làm trước” và tham gia lan tỏa giá trị tích cực văn hóa đồng bào dân tộc mình đến với cộng đồng.
Trò chuyện với chúng tôi, ông Hòa bảo, với tôi, dân ca không chỉ là nghệ thuật mà còn là nền tảng giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống với thế hệ trẻ.
“Gìn giữ văn hóa dân tộc cũng là giữ cái gốc của lòng dân. Đảng ta từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, do đó người đảng viên càng phải có trách nhiệm trong giữ gìn văn hóa dân tộc”- ông Hòa nhấn mạnh
Tư duy ấy xuyên suốt mọi hành động của ông, từ khi còn tham gia công tác tại địa phương, đến lúc nghỉ hưu và tới tận bây giờ, ông vẫn tiếp tục gắn bó với văn hóa, giáo dục và cộng đồng.
Nỗ lực bảo tồn truyền thống và phát huy những giá trị văn hóa tích cực mới
Nhớ lại khoảng năm 2012, sau nhiều năm trăn trở, ông Hoàng Xín Hòa quyết định vận động thành lập Câu lạc bộ dân ca Nùng Dín với 18 hội viên. Việc làm này không chỉ đơn thuần là tập hợp những người yêu âm nhạc, dân ca mà còn là hành động thể hiện vai trò, trách nhiệm của đảng viên lão thành với cộng đồng.
Ông Hòa không ngại vất vả, mỗi khi có thời gian là lại đi từng thôn, bản, tới từng hộ, gặp từng người dân để vận động tham gia, ủng hộ câu lạc bộ. “Mỗi lần sinh hoạt câu lạc bộ hay tổ chức giao lưu, tôi vui lắm, bởi như thế có nghĩa là văn hóa dân tộc mình có người tiếp tục giữ gìn”, ông Hòa chia sẻ.
Không chỉ bảo tồn nét đẹp truyền thống, ông Hòa còn phát huy những cái đẹp của dân ca. Hàng chục bài hát do ông Hòa sáng tác đã đưa tiếng Nùng Dín đến gần hơn với đời sống hiện đại, bởi đó là những nội dung ca ngợi Đảng, Bác Hồ, phản ánh công cuộc của đồng bào vùng cao biên giới Lào Cai… Đánh giá của những người am hiểu âm nhạc, nghệ thuật, văn hóa truyền thống thì những ca khúc ấy đã có chạm tới chiều sâu nghệ thuật, giàu ý nghĩa giáo dục “văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi” như lời Bác dạy.
Năm 2015, trên nhiều diễn đàn, ông Hòa mạnh dạn đề xuất đưa dân ca Nùng Dín vào trường học. Được ủng hộ, ông đã trực tiếp đến trò chuyện, trao đổi, truyền dạy cho các cháu học sinh tại nhiều trường học trên địa bàn huyện Mường Khương (cũ). Ông Hòa không chỉ hướng dẫn các cháu học sinh những làn điệu dân ca Nùng Dín qua các bài tự sáng tác mà còn giải thích ý nghĩa từng câu từ trong các ca khúc, nhất là các câu ca cổ. Những buổi học ấy đã thực sự trở thành giờ giáo dục truyền thống sống động của các cơ sở giáo dục, là nguồn cảm hứng và kênh chuyển tải giá trị văn hóa dân tộc đến gần hơn với thế hệ trẻ, để lại ấn tượng và có sức hút đặc biệt với nhiều học trò.
Các em học sinh Trường Phổ Thông dân tộc bán trú Tiểu học Nấm Lư đã rất quen thuộc với hình ảnh ông Hòa xuất hiện trong bộ trang phục truyền thống, mang theo chiếc máy ghi âm cũ để phát các bài dân ca. Có khi ông gọi học sinh lên mặc thử áo chàm, cùng ngân nga một đoạn dân ca cổ, khiến các em thêm yêu văn hóa dân tộc mình.
“Dân ca truyền thống là nét văn hóa của dân tộc Nùng Dín, nếu không giữ thì ngày càng mai một, để mất văn hóa tức là mất một phần quê hương trong tim mình” – ông Hòa thường nói vậy với học trò.
“Em rất thích khi được mặc trang phục truyền thống và học hát dân ca Nùng Dín. Em sẽ cố gắng học để sau này có thể dạy lại cho các em nhỏ giống như ông Hòa đang dạy cho chúng em” - em Sin Thị Linh Đan, học sinh lớp 5A1, Trường phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Nấm Lư chia sẻ.
Lan tỏa niềm tự hào dân tộc
Ngoài 80 tuổi, ông Hoàng Xín Hòa vẫn miệt mài với các buổi sinh hoạt câu lạc bộ, hoạt động văn nghệ, giảng dạy trong trường học, đặc biệt là công tác truyền lửa cho thế hệ trẻ. Đến nay, đã có trên 700 lượt học trò được ông Hòa trực tiếp dạy hát, dạy tiếng mẹ đẻ, giúp các em hiểu sâu sắc về nét đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc mình.
Ông Hảng Seo Sùng - Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã Mường Khương nhận định: “Nghệ nhân Nhân dân Hoàng Xín Hòa không chỉ tích cực tham gia giữ gìn văn hóa, mà còn là đảng viên gương mẫu, có khả năng tập hợp quần chúng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc từ chính những việc bình dị nhưng mang ý nghĩa sâu sắc. Ông là tấm gương tiêu biểu để nhiều thế hệ đảng viên chúng tôi noi theo”.
Với hơn 80 bài dân ca cổ và sáng tác mới được ông sưu tầm, lưu giữ đã trở thành "mạch nguồn" nuôi dưỡng biết bao tâm hồn học trò là con em đồng bào các dân tộc địa phương, trong đó có đồng bào Nùng Dín. Những đóng góp miệt mài của ông Hòa đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận và trao tặng các phần thưởng cao quý, như: Huân chương Kháng chiến hạng Ba; Huy hiệu 55 năm tuổi Đảng; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, cùng nhiều khen thưởng khác…
Trong thời đại hội nhập kinh tế quốc tế, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đang là thách thức lớn. Những tấm gương như Nghệ nhân Nhân dân Hoàng Xín Hòa đã chứng minh rằng, với tinh thần tiên phong, mỗi đảng viên sẽ là một "ngọn lửa nhỏ", cùng góp sức để đưa ngọn lửa văn hóa soi sáng, lan tỏa điều tốt đẹp, góp phần củng cố nền tảng tinh thần xã hội như chủ trương Đảng ta đã xác định.
