Cơ cấu “dân số vàng” và những thách thức với Việt Nam

Cơ cấu dân số vàng mang lại rất nhiều dư lợi về lao động nhưng hiện nay Việt Nam vẫn chưa tận dụng được cơ cấu dân số vàng, chất lượng nguồn nhân lực cũng như năng suất lao động của Việt Nam còn hạn chế.

Theo Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế, Việt Nam đang có lợi thế cơ cấu dân số vàng. Cơ cấu dân số vàng chỉ xuất hiện một lần duy nhất trong lịch sử nhân khẩu học. Nhiều quốc gia đã tận dụng được cơ hội này để bứt phá, phát triển nhanh.

Công nhân một dây chuyền sản xuất của Công ty Lavi Food, Bến Lức, Long An. (Ảnh: THANH PHONG)
Công nhân một dây chuyền sản xuất của Công ty Lavi Food, Bến Lức, Long An.

Một dân số được coi đã bước vào giai đoạn "dân số vàng" khi dân số trong độ tuổi lao động (15-64 tuổi) nhiều gấp 2 lần dân số phụ thuộc (dưới 15 tuổi và trên 65 tuổi) hoặc tỷ số phụ thuộc chung dưới 50%.

Theo các chuyên gia nhân khẩu học, cơ cấu dân số vàng mới chỉ thể hiện ở số lượng người trong độ tuổi lao động.

“Tất cả các nước công nghiệp mới NICs (con rồng châu Á) đều cất cánh bay lên nhờ đã tận dụng thành công giai đoạn cơ cấu dân số vàng. Chuyển đổi nhân khẩu học tác động đến phân bố tuổi dân số và tạo ra dân số vàng là một cơ chế tiềm tàng tác động đến thành công kinh tế. Tuy nhiên, cũng không ít quốc gia đã bỏ lỡ, chìm sâu trong bẫy thu nhập trung bình”, Tiến sĩ Hoàng cho hay.

Bắt đầu từ năm 2007, với tỷ số phụ thuộc chung (nhóm dân số 0-14 tuổi và nhóm dân số trên 65 tuổi tính trên nhóm dân số 15-64) dưới 50%, Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ cơ cấu dân số vàng.

Theo dự báo, giai đoạn dân số vàng của nước ta sẽ kéo dài đến khoảng năm 2038 và đây là cơ hội có một không hai dành cho Việt Nam.

Ngay từ khi bắt đầu bước vào thời kỳ dân số vàng, Việt Nam có nhiều chính sách được ban hành và thực thi để tận dụng lợi thế của thời kỳ này như: các chính sách về phát triển nguồn nhân lực và gia tăng đóng góp của lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh.

Kết quả là tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn đạt trên 6%/năm trung bình trong giai đoạn 2011-2018.

Chúng ta đã trải qua 16 năm bước vào thời kỳ cơ cấu dân số vàng và chỉ còn 15 năm nữa để tận dụng cơ hội này. Nhưng Việt Nam chưa thực sự khai thác hiệu quả lợi thế của cơ cấu dân số vàng, vẫn nằm trong nhóm nước có thu nhập trung bình thấp.

Lý giải nguyên nhân này, ông Hoàng cho rằng, chủ yếu do chất lượng nguồn nhân lực cũng như năng suất lao động của Việt Nam còn hạn chế, kém hơn nhiều lần khi so với năng suất lao động của Singapore, Malaysia và chỉ bằng 1/3 năng suất lao động của Thái Lan, Trung Quốc.

Chúng ta tận dụng được nguồn lao động dồi dào nhưng chủ yếu là khai thác lao động giá rẻ và lao động giản đơn, chất lượng công việc nằm trong chuỗi giá trị thấp. Hơn một nửa số việc làm chỉ đòi hỏi kỹ năng trung bình, 33,2% là việc làm kỹ năng thấp, chỉ có 11,2% việc làm kỹ năng cao (trong khi đó trung bình các nước phát triển trên thế giới là 20%).

Bên cạnh đó, đa số người lao động của Việt Nam đang tham gia vào các công việc phi chính thức có thu nhập thấp, ít có sự bảo vệ (54% lao động phi chính thức). Trình độ chuyên môn của lao động còn hạn chế, chỉ khoảng 1/4 người đang làm việc được đào tạo từ sơ cấp nghề trở lên.

Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cử, nguyên Viện trưởng Viện trưởng Viện Dân số và Các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế Quốc dân cho hay, cơ cấu dân số vàng mang lại rất nhiều dư lợi về lao động.

“Cũng với khoảng 100 triệu dân nhưng với cơ cấu hiện nay, Việt Nam có khoảng 68 triệu người trong độ tuổi lao động nhưng nếu với cơ cấu dân số năm 1979 thì chúng ta chỉ có 52 triệu dân. Như vậy, riêng cơ cấu dân số theo tuổi thay đổi đã mang lại dư lợi 16 triệu lao động. Tuy nhiên, cơ cấu dân số vàng chỉ nói về số lượng lao động nhiều”, Giáo sư Cử cho hay.

Theo chuyên gia này, Việt Nam hiện chưa tận dụng hiệu quả thời cơ dân số vàng vì hiện nay, sức khỏe của người trong độ tuổi lao động chưa tốt; lao động còn tập trung nhiều trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản, lâm nghiệp vốn có năng suất thấp; trình độ chuyên môn, kỹ thuật của lao động chưa cao (chưa đến 30% lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật từ sơ cấp trở lên).

Theo Phó Tổng cục Trưởng Tổng cục Dân số Phạm Vũ Hoàng, để cơ cấu dân số vàng thực sự tận dụng có hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội, Việt Nam cần phải nâng cao hơn nữa chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay.

Việc đầu tư cho thế hệ trẻ về giáo dục, y tế, sức khỏe sinh sản có ý nghĩa quan trọng đối với năng suất lao động và sự phát triển của Việt Nam trong tương lai.

Báo Nhân Dân

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

“Chiến dịch Quang Trung” - an cư cho người dân vùng thiên tai

“Chiến dịch Quang Trung” - an cư cho người dân vùng thiên tai

Năm 2025 dần khép lại, tại các địa phương bị ảnh hưởng bởi thiên tai, công tác làm nhà cho người dân vẫn đang được triển khai khẩn trương, quyết liệt theo sự chỉ đạo thống nhất của Trung ương và của tỉnh. Việc triển khai “Chiến dịch Quang Trung” - thần tốc xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người dân bị thiệt hại do thiên tai không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là yêu cầu từ thực tiễn, gắn trực tiếp với mục tiêu bảo đảm an cư, ổn định đời sống cho người dân trước thềm năm mới 2026.

Khai mạc Cuộc thi Nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh THCS và THPT năm học 2025 - 2026

Khai mạc Cuộc thi Nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh THCS và THPT năm học 2025 - 2026

Sáng 29/12, tại Trường THPT Chuyên Lào Cai, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai khai mạc Cuộc thi Nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông năm học 2025 - 2026, nhằm khuyến khích tinh thần sáng tạo, nghiên cứu khoa học, đồng thời phát hiện, bồi dưỡng những ý tưởng tiềm năng trong học sinh.

Hồi ức của các chiến sĩ tuyên văn

Hồi ức của các chiến sĩ tuyên văn

Chiến tranh đã lùi xa nhưng trong ký ức của những người lính, cuộc sống thời chiến vừa gian khổ, vừa thiếu phương tiện giải trí, nhưng chính tiếng hát của các chiến sĩ tuyên văn đã vực dậy tinh thần chiến đấu, cổ vũ lao động, sản xuất, để hậu phương và tiền tuyến đoàn kết một lòng. Quay cuộn phim ký ức một cách chậm rãi, những chiến sĩ tuyên văn ngày ấy, dù giờ đây đã ở vào tuổi thất thập, vẫn thấy lòng mình như trẻ lại khi nhớ về những tháng năm xưa.

Phường Lào Cai: Cần quan tâm đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà văn hóa khu dân cư

Phường Lào Cai: Cần quan tâm đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà văn hóa khu dân cư

Nhà văn hóa là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, sinh hoạt tập thể, góp phần nâng cao đời sống tinh thần và tạo sân chơi lành mạnh cho người dân. Đồng thời, đây còn là không gian gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương, tăng cường sự gắn kết, đoàn kết trong cộng đồng dân cư.

Hơn 1.500 đơn vị máu từ Ngày hội “Giọt hồng” tại Lào Cai

Hơn 1.500 đơn vị máu từ Ngày hội “Giọt hồng” tại Lào Cai

Trong 3 ngày, (từ 26 - 28/12/2025), tại các xã Bảo Thắng, Bát Xát và phường Cam Đường, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Lào Cai phối hợp với Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương và Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện các địa phương tổ chức Ngày hội hiến máu tình nguyện với các chủ đề “Giọt hồng Bảo Thắng”, “Giọt hồng nơi biên giới” và “Giọt hồng quê hương cách mạng”.

Trường Trung cấp Dân tộc nội trú Nghĩa Lộ tổ chức Hội nghị công bố quyết định về công tác cán bộ

Trường Trung cấp Dân tộc nội trú Nghĩa Lộ tổ chức Hội nghị công bố quyết định về công tác cán bộ

Trường Trung cấp Dân tộc nội trú Nghĩa Lộ vừa tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh về công tác cán bộ. Dự và chỉ đạo Hội nghị có đồng chí Luyện Hữu Chung - Ủy viên Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai.

Công an phường Cam Đường triển khai chương trình “Sắc màu hy vọng - Thắp sáng tương lai”

Công an phường Cam Đường triển khai chương trình “Sắc màu hy vọng - Thắp sáng tương lai”

Trong hai ngày 27 và 28/12, Công an phường Cam Đường phối hợp với Chi hội Phụ nữ phường tổ chức chương trình thiện nguyện “Sắc màu hy vọng - Thắp sáng tương lai” tại Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Lào Cai nhằm hưởng ứng phong trào thi đua “Ba Nhất: Kỷ luật nhất - Trung thành nhất - Gần dân nhất”.

Trấn Yên: Chung sức vì môi trường sống xanh, sạch, đẹp

Trấn Yên: Chung sức vì môi trường sống xanh, sạch, đẹp

Thời gian qua, MTTQ Việt Nam xã Trấn Yên đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp Nhân dân đoàn kết, phát huy sức mạnh xây dựng nông thôn mới, trong đó, mô hình “Xóm sáng, xanh, sạch, đẹp” đã và đang trở thành điểm nhấn, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn.

Sắc ngọc bền bỉ với thời gian

Sắc ngọc bền bỉ với thời gian

Có những vùng đất được nhắc tên là gợi ngay một sản vật đặc trưng. Với Lục Yên, đó là đá quý. Miền đất này lặng lẽ gìn giữ những giá trị kết tinh từ lòng đất. Qua bàn tay con người và qua nhiều thăng trầm của lịch sử, từ những viên đá thô bày bán ven đường, Lục Yên đã trở thành vùng “đất ngọc” - nơi hội tụ của nghiên cứu, thương mại, làng nghề và sinh kế bền bỉ của người dân.

Mô hình “Không gian đọc cộng đồng”: Hiệu quả từ cách làm của phụ nữ phường Cam Đường

Mô hình “Không gian đọc cộng đồng”: Hiệu quả từ cách làm của phụ nữ phường Cam Đường

Mỗi buổi chiều, khi nắng tắt sau dãy nhà khu dân cư Tùng Tung 3, phường Cam Đường, một không gian nhỏ trở nên sinh động với tiếng trẻ con cười nói, tiếng lật trang sách và những câu chuyện đời thường chia sẻ bên ghế đá, bồn hoa. Đây chính là “Không gian đọc cộng đồng” - mô hình do phụ nữ địa phương khởi xướng và duy trì bền bỉ trong nhiều tháng qua.

Thăm hỏi, động viên các nạn nhân trong vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng tại Lào Cai

Thăm hỏi, động viên các nạn nhân trong vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng tại Lào Cai

Chiều 28/12, tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội Bùi Huyền Mai đã đến thăm hỏi, động viên 7 nạn nhân trong vụ lật xe khách chở đoàn thiện nguyện từ Hà Nội lên điểm trường Tà Ghênh (Trường Mầm non Họa Mi), xã Phình Hồ, tỉnh Lào Cai.

Nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp

Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Tân Lĩnh: Nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp

Thực hiện mục tiêu phục vụ người dân và doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, năm 2025 xã Tân Lĩnh đã quan tâm chỉ đạo triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp nhằm nâng cao chỉ số cải cách hành chính, trong đó, Trung tâm Phục vụ hành chính công xã đã khẳng định vai trò, trở thành địa chỉ tin cậy của người dân và doanh nghiệp khi thực hiện công việc liên quan đến thủ tục hành chính.

fb yt zl tw