
Thỏa thuận hòa bình được ký kết tại Washington vào ngày 8/8, khi Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng.
Văn bản thỏa thuận gồm 17 điểm, được ký tắt bởi Ngoại trưởng của hai nước, nêu rõ Yerevan và Baku sẽ từ bỏ mọi yêu sách đối với lãnh thổ của nhau, kiềm chế sử dụng vũ lực chống lại nhau và cam kết tôn trọng luật pháp quốc tế.
"Thỏa thuận này là nền tảng vững chắc cho việc thiết lập một nền hòa bình đáng tin cậy và lâu dài, là kết quả của một thỏa thuận giữa Armenia và Azerbaijan phản ánh lợi ích cân bằng của hai nước", ông Pashinyan viết trên mạng xã hội Facebook.
Thỏa thuận nghiêm cấm việc triển khai lực lượng của bên thứ ba dọc theo biên giới chung của hai nước.
Quan hệ ngoại giao sẽ được thiết lập sau khi hai bên trao đổi "văn kiện phê chuẩn", với các cuộc đàm phán tiếp theo về phân định biên giới. Thỏa thuận cũng quy định việc thành lập một ủy ban song phương để giám sát việc thực hiện thỏa thuận và yêu cầu cả hai nước rút đơn khiếu nại lẫn nhau tại các tòa án quốc tế trong vòng một tháng kể từ khi thỏa thuận có hiệu lực.
Liên minh châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên NATO, và Nga đã hoan nghênh thỏa thuận này.
Trước đó, phát biểu tại buổi lễ ký kết tuyên bố chung về hòa bình và các thỏa thuận kinh tế, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: "Hơn 35 năm qua, Armenia và Azerbaijan đã trải qua cuộc xung đột khốc liệt, gây ra đau khổ cho cả hai quốc gia... Nhiều người đã cố gắng tìm kiếm một giải pháp, nhưng không thành công. Với thỏa thuận này, cuối cùng chúng ta đã thành công trong việc kiến tạo hòa bình".
Theo thỏa thuận, các bên cũng nhất trí việc hình thành một hành lang giao thông giữa 2 nước được gọi là hành lang Zangezur. Hành lang trên nối Azerbaijan với vùng lãnh thổ tách rời Nakhichevan của nước này, thông qua một dải đất hẹp nằm ở miền nam Armenia, chạy dọc biên giới với Iran.
Tuyến đường sẽ được các công ty Mỹ xây dựng và vận hành, và mang tên “Tuyến đường Trump vì Hòa bình và Thịnh vượng Quốc tế”. Tổng thống Trump cho biết việc tuyến đường mang tên ông là “một vinh dự lớn” và khẳng định ông không hề yêu cầu điều này.
Ông Trump cho biết Mỹ đã ký các thỏa thuận riêng với từng nước nhằm mở rộng hợp tác về năng lượng, thương mại và công nghệ, bao gồm trí tuệ nhân tạo. Ông cũng cho biết các hạn chế đối với hợp tác quốc phòng giữa Azerbaijan và Mỹ đã được dỡ bỏ.
Cả lãnh đạo Armenia và Azerbaijan đều ca ngợi thỏa thuận hòa bình.
Ông Pashinyan nói thỏa thuận là một thành công lớn “cho các quốc gia của chúng ta, cho khu vực và là một thành công cho thế giới”, đồng thời củng cố “di sản của ông Trump với tư cách một chính khách và người kiến tạo hòa bình”.
Ông Aliyev cho rằng Tổng thống Trump đang mang lại hòa bình cho toàn bộ khu vực Kavkaz, đồng thời nhấn mạnh “chúng tôi biết ơn vì điều đó”.
Armenia và nước láng giềng Azerbaijan đã mắc kẹt trong tranh chấp lãnh thổ quanh khu vực Nagorno-Karabakh từ cuối những năm 1980. Trong hơn hai thập niên, đây là nguồn gốc của căng thẳng liên miên giữa Armenia và Azerbaijan, với nhiều đợt xung đột bùng phát, trước khi Baku giành lại quyền kiểm soát khu vực này bằng biện pháp quân sự vào năm 2023.