Trong bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc để triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng (24/11), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tổng kết một cách khái quát quá trình lãnh đạo của Đảng ta về lĩnh vực văn hoá, vừa chỉ ra những việc, những nhiệm vụ cùng những giải pháp phải thực hiện trong thời gian tới để tiếp tục xây dựng, phát triển nền văn hoá Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới; đồng thời, Tổng Bí thư cũng đã thẳng thắn, không né tránh chỉ ra những hạn chế, thiếu sót, tiêu cực cần khắc phục trong quá trình xây dựng nền văn hoá Việt Nam.
Nhận thức về văn hoá ngày càng toàn diện, đầy đủ và sâu sắc hơn
Mệnh đề "Văn hoá còn thì dân tộc còn" đã nói lên tầm quan trọng và vai trò của văn hoá đối với sự tồn tại và phát triển của một quốc gia, dân tộc và câu nói sâu sắc, ngắn gọn mang tính định hướng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là: "Văn hoá soi đường cho quốc dân đi"! Vì thế, từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hoá và hết sức quan tâm đến công tác xây dựng văn hoá trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, nhất là trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Ngay trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng năm 1930, Đảng ta đã đề cập đến vấn đề phải phát triển văn hoá của dân tộc; năm 1943, khi nước nhà còn chưa giành được độc lập, Đảng ta đã đề ra "Đề cương văn hoá Việt Nam", trong đó chỉ rõ "Mặt trận văn hoá là một trong ba mặt trận (chính trị, kinh tế, văn hoá)".
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với khẩu hiệu "Văn hoá hoá kháng chiến, kháng chiến hoá văn hoá", "xây dựng đời sống mới", văn hoá Việt Nam đã thực sự trở thành động lực tinh thần để huy động tất cả mọi nguồn lực cho cuộc kháng chiến, góp phần quan trọng làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ.
Trong suốt thời kỳ đấu tranh giải phóng miền Nam thực hiện lời kêu gọi thiết tha, sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đã trở thành lẽ sống thiêng liêng của mỗi người dân Việt Nam, là hồn cốt thiêng liêng của văn hoá Việt Nam: "Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do!"; "Nước Việt Nam là một, Dân tộc Việt Nam là một! Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi!".
Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng ta đã có nhiều nghị quyết, quyết định, chỉ thị rất quan trọng để tập trung xây dựng và phát triển văn hoá trong thời kỳ mới (Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII, Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII năm 1998, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nghị quyết Trung ương khoá XI năm 2014,...).
Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hoá đồng bộ, hài hoà với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta.
Nền văn hoá mà chúng ta xây dựng là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc với nội dung cốt lõi là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội; kế thừa những truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc đồng thời tiếp thu có chọn lọc những thành tựu, tinh hoa văn hoá của thế giới, phấn đấu xây dựng một xã hội văn minh, lành mạnh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực, lối sống và thẩm mỹ ngày càng cao; văn hoá phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội; nhấn mạnh trọng tâm của việc xây dựng văn hoá là xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp…
Văn hoá phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ: Văn hoá chưa được các cấp, các ngành nhận thức một cách sâu sắc và chưa được quan tâm một cách đầy đủ tương xứng với kinh tế và chính trị; chưa thật sự trở thành nguồn lực, động lực nội sinh của sự phát triển bền vững đất nước. Vai trò của văn hoá trong xây dựng con người chưa được xác định đúng tầm, còn có chiều hướng nặng về chức năng giải trí. Phát triển các lĩnh vực văn hoá chưa đồng bộ, còn phiến diện, nặng về hình thức, chưa đi vào chiều sâu, thực chất. Môi trường văn hoá vẫn bị ô nhiễm bởi các tệ nạn xã hội, tham nhũng, tiêu cực. Sự chênh lệch về hưởng thụ văn hoá giữa các vùng, miền còn lớn.
Đời sống văn hoá ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và hải đảo còn không ít khó khăn. Nhiều di sản văn hoá quý báu của dân tộc có nguy cơ bị xuống cấp, mai một, thậm chí bị tiêu vong. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý văn hoá còn lúng túng, chậm trễ, nhất là trong việc thể chế hoá các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về văn hoá. Đầu tư cho văn hoá chưa đúng mức, còn dàn trải, hiệu quả chưa cao.
Từ những đánh giá khách quan, toàn diện và thể hiện quan điểm lãnh đạo của Đảng về văn hoá, Tổng Bí thư đã nêu yêu cầu thực hiện sáu nhóm nhiệm vụ trọng tâm, trong đó đặc biệt nhấn mạnh nội dung xây dựng con người, đó là: khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, tinh thần đoàn kết, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của toàn dân tộc; xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo. Và xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh, văn minh gắn liền với đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, phi văn hoá, phản văn hoá. Chú trọng xây dựng Đảng và hệ thống chính trị về văn hoá, về đạo đức; kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "quét sạch chủ nghĩa cá nhân", nguồn gốc của mọi sự tham nhũng, tiêu cực, như: chú trọng thực hiện quy định nêu gương của cán bộ, đảng viên.
Đồng thời, với bốn nhóm giải pháp được đề ra, trong đó Tổng Bí thư nhấn mạnh giải pháp về nhận thức: trước hết là tiếp tục nâng cao nhận thức và năng lực lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước trên lĩnh vực văn hoá. Khắc phục tư tưởng "duy kinh tế", chỉ tập trung cho kinh tế mà ít quan tâm đến văn hoá. Phải quán triệt nghiêm túc quan điểm "văn hoá phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội"; đồng thời, chú trọng xây dựng văn hoá ứng xử lành mạnh trong xã hội, phát huy những giá trị tích cực về thuần phong, mỹ tục của gia đình và xã hội; nêu cao tinh thần tương thân, tương ái, đoàn kết; trọng tình nghĩa, trọng công lý và đạo lý xã hội.
Tổng Bí thư cũng nhắc lại những giá trị văn hoá truyền thống của con người Việt Nam ta được đúc kết thành nhưng câu châm ngôn truyền miệng, mang ý nghĩa giáo dục cao, như: "Nhiễu điều phủ lấy giá gương, người trong một nước phải thương nhau cùng"; "Thương người như thể thương thân"; "Lá lành đùm lá rách"; "Một con ngựa đau, cả tàu không ăn cỏ"; "Kính lão đắc thọ"; "Anh em như thể chân tay"; "Kính trên nhường dưới"; "Đói cho sạch, rách cho thơm"; "Tôn sư trọng đạo"; "Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng"; giữ lấy "nếp nhà", giữ lấy "Chân quê"...
Những lời tâm huyết, sâu sắc của người lãnh đạo đứng đầu Đảng ta là sự thể hiện cao độ trách nhiệm chính trị và lương tâm, đạo đức cách mạng với Tổ quốc, với Nhân dân, mỗi chúng ta dù là người dân hay cán bộ, đảng viên đều cần "nhìn lại" và quyết tâm thực hiện tốt chức trách nhiệm vụ của mình, góp phần cho văn hoá Việt Nam được bảo tồn, phát triển góp phần xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp, văn minh.
(Theo dangcongsan.vn)
