Vào những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ trước, chiến lược Chiến tranh đặc biệt mà đế quốc Mỹ áp dụng ở miền Nam Việt Nam bị phá sản. Tổng thống Mỹ và Hội đồng An ninh quốc gia đã họp và quyết định chủ trương chiến lược mới: "Gây sức ép tối đa và liên tục bằng cách đưa quân đội vào để Mỹ hóa cuộc chiến tranh ở miền Nam Việt Nam; khẩn trương chuẩn bị đưa chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc Việt Nam".
Mỹ đã lợi dụng dựng lên "Sự kiện Vịnh Bắc Bộ” để leo thang phá hoại miền Bắc XHCN. Để thực hiện mưu đồ đó, Mỹ cần tranh thủ được sự đồng tình của Hạ viện, tránh được dư luận phản đối, trước hết là nhân dân Mỹ. Nhà trắng và Lầu năm góc phải tạo ra màn kịch "Sự kiện Vịnh Bắc Bộ".
Sự kiện Vịnh Bắc Bộ được cho là hai cuộc tấn công của Hải quân Nhân dân Việt Nam chống lại hai tàu khu trục USS Maddox và USS Turner Joy của hải quân Mỹ xảy ra vào các ngày 2/8 và 4/8 năm 1964 ở vịnh Bắc Bộ. Cuộc tấn công đầu được cả 2 bên xác nhận, cuộc tấn công sau đã được khẳng định chỉ là sự nhầm lẫn của Hoa Kỳ, nhưng lại trở thành cái cớ để Hoa Kỳ mở màn chiến dịch dùng không quân đánh phá miền Bắc Việt Nam.
Ngày 2/8/1964, tàu khu trục USS Maddox, đã đụng độ với ba tàu phóng ngư lôi của hải quân miền Bắc Việt Nam, thuộc Đoàn tàu phóng ngư lôi 135. Một trận hải chiến xảy ra, trong đó Maddox sử dụng hơn 280 đạn pháo 3-inch và 5-inch, cùng bốn máy bay tiêm kích USN F-8 Crusader oanh tạc các tàu phóng ngư lôi phía Việt Nam. Một máy bay Mỹ đã bị trúng đạn, tàu khu trục bị một vết đạn 14,5 mm.
Biên đội tàu hải quân tham gia đánh thắng trận đầu ngày 2/8 và 5/8/1964, mặc dù thua kém về vũ khí trang thiết bị, nhưng cán bộ, chiến sỹ trên phân đội 3 tàu phóng lôi của ta đã anh dũng chiến đấu, bắn rơi 1 máy bay của Hải quân Mỹ, đánh bị thương tàu Maddox, buộc tàu địch phải tháo chạy khỏi vùng biển của ta.
Sau sự kiện này, Mỹ đã dựng lên cái gọi là "Sự kiện Vịnh Bắc Bộ”, nhằm vu cáo chúng ta đã tấn công các tàu của Mỹ đang hoạt động bình thường trên hải phận quốc tế đêm 4/8. Ngày 5/8, Mỹ điều hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm ba đợt tấn công cùng lúc vào các mục tiêu kinh tế, quân sự, hải quân của ta từ sông Gianh (Quảng Bình), Nghệ An, Thanh Hóa, Bãi Cháy (Quảng Ninh).
Chiến dịch này đã mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại 9 năm của Mỹ bằng không quân và hải quân quy mô lớn đối với miền Bắc Việt Nam. Thế nhưng, chiến dịch "Mũi tên xuyên” này với những tham vọng to lớn của Mỹ đã bị thất bại ngay từ trận đánh đầu tiên. Lực lượng tàu chiến đấu của Hải quân Nhân dân Việt Nam chẳng những đã không bị tiêu diệt trong một trận đánh, mà còn giáng cho không quân Mỹ những đòn nặng nề.
Trận thắng đầu tiên của Hải quân nhân dân Việt Nam (ngày 2/8 và 5/8/1964), sau 9 năm thành lập, có ý nghĩa lịch sử to lớn, mở đầu trang sử hào hùng của Quân chủng Hải quân Việt Nam.
Đây là chiến thắng của sức mạnh chính trị, tinh thần toàn dân tộc - là ý chí quyết tâm dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược; là biểu tượng của ý chí kiên cường, bất khuất, của trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam, được kế thừa và phát triển trong thời đại Hồ Chí Minh.
Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, chiến thắng là kinh nghiệm quý báu, là cơ sở cho những thắng lợi về sau của Hải quân nhân dân Việt Nam. Phát huy sức mạnh tổng hợp; trong đó, đặc biệt coi trọng công tác tổ chức lãnh đạo, chỉ huy và nắm chắc lực lượng, chỉ đạo chặt chẽ từng giai đoạn của cuộc chiến đấu, bảo đảm yếu tố bí mật bất ngờ, nắm vững thời cơ, vận dụng cách đánh hợp lý đạt hiệu quả cao.
Trải qua quá trình dài thành lập và phát triển, mặc dù gặp phải không ít khó khăn, nhưng Hải quân nhân dân Việt Nam đã có những bước trưởng thành và phát triển vượt bậc. Có thể nói rằng, việc xây dựng và trang bị lực lượng hải quân ngày càng lớn mạnh, là yếu tố cần thiết trong việc bảo vệ Tổ quốc nói chung và bảo vệ chủ quyền biển, đảo và thềm lục địa của Tổ quốc trong hoàn cảnh hiện nay.
Với sự lớn mạnh của Quân chủng hải quân và tiếp nối truyền thống anh hùng đánh thắng trận đầu 53 năm trước, chúng ta có thể đảm bảo đánh thắng bất kỳ kẻ thù xâm lược nào để giữ vững chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
B.T
