LCĐT - Ngày 15/11/1966, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 196 chia tách huyện Bắc Hà thành hai huyện là huyện Bắc Hà và huyện Si Ma Cai. Khi đó, huyện Si Ma Cai có 17 xã (trong đó có 3 xã biên phòng với đường biên giới dài 9,2 km), hơn 1 vạn nhân khẩu thuộc 15 dân tộc anh em. Trong điều kiện khó khăn của vùng cao, biên giới, đường lên huyện chủ yếu bằng đường mòn đi bộ, hàng hóa vận chuyển bằng ngựa thồ, do chưa đủ điều kiện về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động của bộ máy hành chính, nên đến đầu năm 1967, huyện Si Ma Cai chính thức đi vào hoạt động.
 |
| Trung tâm huyện Si Ma Cai được xây dựng khang trang. |
Năm 1976, khi tỉnh Hoàng Liên Sơn được thành lập, huyện vùng cao Si Ma Cai dù xa trung tâm tỉnh lỵ, nhưng cùng với 19 huyện, thị xã trong tỉnh, huyện đã có nhiều phong trào thi đua thiết thực như xây dựng hợp tác xã vùng cao, định canh, định cư, xây dựng đời sống văn hóa, thi đua lao động sản xuất, xóa đói, giảm nghèo.
Ngày 17/4/1979, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 168 hợp nhất hai huyện Bắc Hà, Si Ma Cai lấy tên là huyện Bắc Hà. Trong những năm tháng về lại Bắc Hà, khu vực Si Ma Cai luôn được Trung ương, tỉnh và huyện quan tâm. Song, do hoàn cảnh lịch sử, địa bàn vùng cao, biên giới, địa hình hiểm trở, có nhiều đơn vị hành chính cấp xã, nên việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nhất là cơ cấu kinh tế nông nghiệp, triển khai việc xây dựng kết cấu hạ tầng gặp rất nhiều khó khăn, các xã “nơi khuỳnh nhô sông Chảy” của huyện vẫn là các xã nghèo nhất tỉnh và cả nước. Ngày 18/8/2000, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 36 về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Bắc Hà, tái lập huyện Si Ma Cai. Huyện Si Ma Cai được tái lập gồm 13 xã, 98 thôn, gần 3 vạn nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc Mông chiếm 87%.
Theo dòng lịch sử, mặc dù là địa phương vùng cao hẻo lánh, địa hình núi đá, độ dốc lớn, khí hậu khắc nghiệt, nhưng với truyền thống cần cù trong lao động sản xuất, đoàn kết gắn bó, đồng bào các dân tộc nơi đây luôn thể hiện ý chí, khát vọng vươn lên cùng chung tay xây dựng quê hương yên bình, phát triển, hình thành bản sắc văn hóa dân tộc với những đặc trưng độc đáo.
Lấy dấu mốc từ năm 1966, sau khi huyện Si Ma Cai được thành lập, với khí thế của huyện mới, các phong trào cách mạng của địa phương tiếp tục được củng cố, phát triển. Năm 1970, toàn huyện có 59 HTX, thu hút trên 1.000 hộ; các xã đều có HTX mua bán. Với sự quan tâm của Chính phủ, cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng của huyện từng bước được xây dựng: Năm 1970 thông xe đường ô tô Bắc Hà - Lùng Phìn - Si Ma Cai, đường dây thông tin hữu tuyến thông suốt, trung tâm huyện có máy phát điện, có cửa hàng thương nghiệp, thực phẩm cung cấp dầu, muối và nhu yếu phẩm cho đồng bào. Chợ Xín Ma Cái - chợ ngựa truyền thống được quy hoạch; bệnh viện huyện đã có 3 bác sỹ, cơ bản các trạm y tế xã đã có y sỹ hoặc nữ hộ sinh; 17/17 xã có trường cấp 1, riêng xã Si Ma Cai có trường cấp 2 hoàn chỉnh. Hệ thống chính trị ở cơ sở được củng cố, hầu hết các xã đã có đủ đảng viên để thành lập chi bộ. Khu vực biên giới luôn ổn định.
Trải qua 17 năm sau ngày tái lập huyện (8/2000 - 8/2017), với việc tập trung chỉ đạo, triển khai quyết liệt, có hiệu quả các chương trình lớn, như Chương trình 135/CP; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Chương trình 30a; các chương trình, đề án của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIV, khóa XV; Nghị quyết số 22 của Tỉnh ủy về giảm nghèo bền vững huyện Si Ma Cai đến năm 2020... đời sống xã hội của huyện Si Ma Cai đã đổi thay căn bản: Tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 9,92%/năm; tổng sản lượng lương thực có hạt đạt hơn 20.880 tấn (gấp hơn 2 lần năm đầu tái lập huyện); giá trị trên một đơn vị diện tích canh tác đạt 25 triệu đồng/ha. Hệ thống hạ tầng giao thông nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới từng bước được đầu tư, 13/13 xã có đường nhựa đến trung tâm xã; 98/98 thôn có đường bê tông từ xã xuống thôn; 90% số hộ được sử dụng điện lưới quốc gia. Tỷ lệ học sinh trong độ tuổi ra lớp đạt 99,5%; chất lượng giáo dục luôn được đánh giá nằm trong “TOP” đầu các huyện trong tỉnh. Quốc phòng - an ninh được củng cố vững mạnh, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững. Hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở được củng cố, kiện toàn, Đảng bộ Si Ma Cai hiện có hơn 1.660 đảng viên, tăng gấp 4,5 lần ngày tái lập huyện, 98/98 thôn có chi bộ sinh hoạt độc lập. Hằng năm, các chi, đảng bộ cơ sở đều xếp loại hoàn thành nhiệm vụ trở lên, không có chi, đảng bộ yếu kém…
Ghi nhận những thành tích của nhân dân, cán bộ, chiến sỹ lực lượng vũ trang trong thực hiện các phong trào thi đua, những năm qua, đã có hàng nghìn lượt tập thể, cá nhân được huyện tặng giấy khen; hàng trăm tập thể, cá nhân được Tỉnh ủy, UBND tỉnh tặng Bằng khen; hàng chục tập thể, cá nhân được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Huân chương Lao động của Chủ tịch nước. Huyện Si Ma Cai được UBND tỉnh tặng Cờ luân lưu toàn diện, Cờ đi đầu trong phong trào phát triển giao thông nông thôn và nhiều Bằng khen trên các lĩnh vực. Nhân dân, cán bộ huyện Si Ma Cai vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhì, hạng Ba. Đặc biệt, với những thành tích giảm nghèo trong nhiều năm liên tục ở mức trên 9%/năm, huyện được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
Qua hơn nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, Đảng bộ, quân, dân huyện Si Ma Cai tự hào, phấn khởi trước những thành tựu to lớn cùng với sự đổi thay toàn diện, sâu sắc trên mọi lĩnh vực, góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh. Một Si Ma Cai luôn vượt khó vươn lên, vững vàng nơi biên cương phía Bắc của Tổ quốc…
