Thời tiết mùa đông năm nay ở miền Bắc thất thường, lúc ấm nóng, khi lại rất rét. Biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino đã góp phần gây ra khoảng cách chênh lệch lớn về nhiệt độ.
Thời gian qua, với diễn biến thời tiết ở Hà Nội, các đợt nóng lạnh vẫn đan xen với nhau, nhưng khi nóng lại rất nóng. Từ đầu tháng 2 tới nay, nhiệt độ ở Hà Nội có ngày lên tới 29 - 30 độ C, nóng không khác gì mùa hè. Còn khi rét cũng rất rét, gần cuối tháng 2 vẫn có ngày rét hại bất thường, nhiệt độ giảm xuống 13 độ C.
Sự biến động lớn về nhiệt độ liên tục khiến nhiều người đổ bệnh. Sự cộng hưởng của hiện tượng El Nino và biến đổi khí hậu đã tạo nên những cực trị nhiệt độ đó.
Nóng sớm ở khu vực Tây Bắc Bộ đã khiến hoa đỗ quyên rừng ở Lai Châu nở sớm hơn mọi năm. Mùa hoa đỗ quyên thường kéo dài từ tháng 3 - 4 hàng năm, nhưng năm nay giữa tháng 2, loài hoa này đã nở nhiều tại khu vực đỉnh núi Putaleng nằm trên dãy Hoàng Liên Sơn, thuộc địa phận xã Giang Ma và xã Hồ Thầu, huyện Tam Đường, Lai Châu.
Trong khi ở phía Đông Bắc, mùa đông vừa qua xuất hiện những đợt rét sâu và muộn, nên dự báo tầm khoảng nửa cuối tháng 3, hoa đỗ quyên ở khu du lịch Mẫu Sơn và núi Công Sơn (Lộc Bình, Lạng Sơn) mới nở.
Ảnh hưởng của thời tiết thất thường
Không chỉ tại Việt Nam, trên thế giới nhiều nơi cũng ghi nhận hàng loạt sự kiện bất thường liên quan đến nhiệt độ. Mùa đông với nền nhiệt cao bất thường đã xảy ra tại thủ đô của Mexico. Hàng loạt cây phượng tím đã bung nở vào giữa tháng 1, thay vì cuối tháng 3 như mọi năm.
"Có thể nói mùa đông năm nay đã kết thúc vào giữa tháng 1 và nhiệt độ vẫn có xu hướng tăng cao trong thời gian tới", ông Constantino Gonzalez, Viện Biến đổi khí hậu, trường đại học Quốc gia Mexico, cho biết.
"Thời điểm này mọi năm sẽ cảm thấy rất lạnh nhưng không, hiện tại rất nóng. Vì thế hoa phượng tím đã nở không đúng thời điểm. Tôi nghĩ những tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt", anh Carlos Daniel Ramirez, sinh viên, chia sẻ.
Hoa phượng tím được xem là một đặc trưng của thủ đô vào mùa xuân. Đây là nguồn thức ăn dồi dào của các loài chim, ong và bướm. Tuy nhiên, hoa nở sớm trong những năm gần đây có thể khiến số lượng chim và ong bản địa bị suy giảm.
Còn tại Croatia, người dân ở thành phố ven biển Split đã đổ ra bãi biển khi thời tiết ấm áp trái mùa.
"Thật tuyệt khi có thể đi biển vào tháng 2, nhưng điều này lại báo hiệu một mùa hè khắc nghiệt và chúng ta sẽ không còn mùa đông nữa", anh Adrian Becic, người dân Split, bày tỏ.
Tại miền Trung nước Mỹ, người dân đã phải thay đổi từ trang phục mùa hè sang mùa đông chỉ trong vòng chưa đầy 24 giờ do khu vực này hứng chịu đợt nắng nóng bất thường ngay giữa tiết trời lạnh giá đặc trưng vào thời điểm này trong năm.
Cụ thể, trong ngày 26/2, một số địa điểm có thời tiết ấm bất thường với nhiệt độ gần 13 độ C đã giảm mạnh xuống còn khoảng -12 độ C vào ngày 27/2. Các chuyên gia nhận định, kiểu thời tiết hiện nay khó lường do biến đổi khí hậu và hiện tượng El Nino ngày càng xảy ra thường xuyên hơn.
Dự báo diễn biến El Nino
Đến nay, các chuyên gia trên thế giới và Việt Nam đều nhận định, hiện tượng El Nino đã đạt cường độ mạnh nhất và đang suy yếu. Dù vậy, El Nino sẽ tiếp tục tác động đến khí hậu toàn cầu trong những tháng tới.
Tổ chức Khí tượng Thế giới ngày 5/3 cho biết, hiện tượng El Nino đã bắt đầu suy yếu nhưng sẽ tiếp tục khiến nhiệt độ trên toàn cầu tăng lên trên mức trung bình. El Nino thường có tác động lớn nhất đến khí hậu toàn cầu vào năm thứ hai trong quá trình phát triển của nó. Vì vậy, năm nay sẽ là năm thời tiết có nhiều diễn biến phức tạp.
"Hiện tượng El Nino năm 2023 đến 2024 đã đạt đến đỉnh điểm vào tháng 12 vừa qua. Vào thời kỳ đỉnh cao, nó là 1 trong 5 đợt có cường độ mạnh nhất trong lịch sử. Hiện tại nó đang dần suy yếu, nhưng rõ ràng nó sẽ tiếp tục tác động đến khí hậu toàn cầu trong những tháng tới. Vì vậy ngay cả sau khi nó biến mất hoàn toàn, chúng ta vẫn sẽ cảm nhận được tác động của sự kiện này. Chúng tôi dự đoán nhiệt độ sẽ cao hơn mức bình thường trong những tháng tới, từ tháng 3 đến tháng 5 ở hầu hết các vùng đất liền", bà Clare Nullis, Người phát ngôn của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), cho biết.
Còn theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn, hiện tượng El Nino sẽ duy trì đến tháng 5 tới đây, sau đó chuyển sang pha trung tính trong các tháng 6, 7, 8. Tiếp sau đó, La Nina sẽ xuất hiện.
Tác động của El Nino trong những tháng tới
Mùa hè năm nay được nhận định sẽ có các đợt nóng gay gắt và có thể xuất hiện giá trị nhiệt độ cao kỷ lục.
Trong giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết thường có những diễn biến bất thường, ngoài quy luật và khó dự báo do chưa có sự ổn định của hệ thống hoàn lưu quy mô lớn. Khi đó các hệ thống quy mô nhỏ hơn sẽ tác động đến thời tiết nhanh hơn nên rất khó dự báo.
"Ở Việt Nam, tác động của El Nino cũng sẽ gây ra nền nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm, các đợt nắng nóng, heatwave có thể xảy ra và đến sớm, đặc biệt là ở khu vực Tây Bắc, Bắc Trung Bộ. Các đợt nóng cục bộ với những kỷ lục có thể xảy ra vào đầu mùa hè. Trong khi đó, tại Nam Bộ, tình trạng hạn hán kéo dài vì thiếu hụt lượng mưa", bà Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu, nhận định.
Còn theo nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, mặc dù suy yếu nhưng ảnh hưởng của El Nino luôn có độ trễ đối với 2 yếu tố khí tượng là nhiệt độ và lượng mưa toàn cầu cũng như Việt Nam, ảnh hưởng này xuất hiện trong những tháng đầu năm 2024.
"Theo dự báo của chúng tôi, giai đoạn từ nay đến tháng 8, trong giai đoạn mùa nóng ở miền Bắc, miền Trung, nền nhiệt cả nước vẫn cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5 - 1,5 độ C. Với nền nhiệt cao như vậy, nắng nóng ở Bắc Bộ, Trung Bộ trong giai đoạn tới sẽ gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm và việc xảy ra những điểm nắng nóng kỷ lục trong thời gian tới là hoàn toàn có khả năng", ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cho hay" dự báo tháng 3 ,4 vẫn là 2 tháng nắng nóng đỉnh điểm ở Nam Bộ cũng như Tây Nguyên, sẽ có nhiều ngày xảy ra nắng nóng, cũng không loại trừ khả năng xảy ra nhiệt độ kỷ lục trong thời gian tới".
"Do nhận định hiện tượng El Nino duy trì trong 1 - 2 tháng tới nên nắng nóng ở Tây Nguyên, Nam Bộ có khả năng duy trì trong 1 - 2 tháng tới. So với mọi năm, cường độ nắng nóng ở Nam Bộ có gay gắt hơn. Với khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, nắng nóng gay gắt cũng có khả năng chạm ngưỡng lịch sử", bà Khuất Thị Thu Trang, Phó Trưởng phòng Dự báo tác động, Công ty Cổ phần Giải pháp Thời tiết Weatherplus, thông tin.
Ngoài nắng nóng, các chuyên gia cũng nhận định trong giai đoạn đầu năm, mưa trên cả nước đều có xu hướng thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, dẫn đến xâm nhập mặn ở phía Nam gia tăng hơn, gay gắt hơn năm 2023.
