Bài 1: Hình thành không gian trục động lực dọc sông Hồng

Phương án quy hoạch chung dọc sông Hồng không chỉ lĩnh hội thành tựu của các nước phát triển mà còn đảm bảo phù hợp với hiện trạng của sông Hồng, có khả năng mở rộng, kết nối liên vùng trong giai đoạn tới.

Từ ý tưởng đến hiện thực

Dự án cầu Phú Thịnh, cây cầu thứ 17 bắc qua sông Hồng trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện nay chính thức được đưa vào vận hành. Không chỉ là một dự án giao thông, cây cầu hiện đại với tổng mức đầu tư hơn 450 tỷ đồng, được thiết kế mang những dấu ấn của hình sông, thế núi Lào Cai trở thành điểm nhấn kiến trúc cho phường Lào Cai hiện nay và cả khu vực thành phố Lào Cai trước đây, là điểm kết nối, mở ra không gian phát triển bên bờ tả ngạn sông Hồng. Đây là một trong những dự án hạ tầng trọng điểm nhằm hiện thực hóa ý tưởng quy hoạch đô thị dọc sông Hồng của lãnh đạo tỉnh Lào Cai qua nhiều thời kỳ.

Trước năm 2000, dọc sông Hồng trên địa bàn tỉnh Lào Cai chủ yếu là các vùng nông thôn hoặc thị trấn nhỏ với quy mô dân cư thấp; giao thông và cơ sở hạ tầng khu vực ven sông còn rất hạn chế, chủ yếu là các tuyến đường nhỏ kết nối với khu vực đô thị trung tâm. Trong giai đoạn này, Lào Cai chưa có chiến lược quy hoạch rõ ràng cho các khu vực ven sông Hồng do nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và chưa được đầu tư mạnh mẽ vào phát triển đô thị.

Giai đoạn 2000 - 2010, với sự phát triển kinh tế và chính sách hội nhập của Việt Nam, Lào Cai bắt đầu chuyển mình từ một tỉnh miền núi khó khăn sang vai trò là trung tâm kinh tế cửa khẩu quan trọng. Trong giai đoạn này, quy hoạch ven sông Hồng được định hình. Thành phố Lào Cai (cũ) được quy hoạch mở rộng về phía bờ sông Hồng, các dự án chỉnh trị dòng sông, kè hai bên bờ với các khu dân cư mới, công trình công cộng và cơ sở hạ tầng thương mại được triển khai. Các cây cầu lớn như cầu Cốc Lếu và cầu Phố Mới được xây dựng kết nối hai bờ sông Hồng và thúc đẩy giao thương giữa các khu vực trong tỉnh.

Khu vực ven sông, đặc biệt là gần Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai được quy hoạch thành các khu thương mại và dịch vụ biên giới. Lào Cai bắt đầu đưa ra các biện pháp nhằm bảo vệ dòng chảy của sông Hồng, phòng chống xói mòn và lũ lụt. Các khu vực công viên, cây xanh ven sông được đưa vào quy hoạch để cải thiện cảnh quan và môi trường sống.

Giai đoạn 2011 - 2020 đánh dấu những bước tiến quan trọng trong quy hoạch đô thị dọc sông Hồng khi kinh tế - xã hội của Lào Cai đạt được những thành tựu đáng kể. Thành phố Lào Cai (cũ) được công nhận là đô thị loại II vào năm 2014, tạo động lực mạnh mẽ cho việc mở rộng và phát triển không gian đô thị ven sông.

Các dự án trọng điểm ven sông Hồng được đẩy mạnh, trong đó phải kể đến khu thương mại Kim Thành được quy hoạch hiện đại, nằm gần Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai và dọc theo sông Hồng, tập trung vào dịch vụ, thương mại và logistics. Hệ thống giao thông hiện đại ngoài các cây cầu hiện có, Lào Cai tiếp tục đầu tư xây dựng thêm các cây cầu mới và mở rộng các tuyến đường ven sông, kết nối với các khu vực lân cận. Đường An Dương Vương - tuyến đường sầm uất bậc nhất thành phố Lào Cai trước đây, nay thuộc phường Lào Cai hình thành trong giai đoạn này khi tỉnh bắt đầu thực hiện các quy hoạch sông Hồng từ cầu Cốc Lếu đến cầu Phố Mới nhằm tạo quỹ đất xây dựng công trình dịch vụ, công trình nhà ở để có nguồn thu cho ngân sách.

Giai đoạn 2021 đến nay, trong bối cảnh Lào Cai được định hướng trở thành trung tâm kinh tế - xã hội lớn của vùng Tây Bắc, quy hoạch đô thị dọc sông Hồng tiếp tục được đẩy mạnh với các mục tiêu cụ thể. Thành phố Lào Cai (cũ) tiếp tục mở rộng về phía Nam và phía Đông dọc theo hai bờ sông Hồng. Các khu đô thị mới được quy hoạch hiện đại, thông minh và bền vững. Tỉnh tập trung xây dựng các khu công nghiệp, dịch vụ logistics và thương mại ven sông để tận dụng lợi thế giao thương biên giới.

Kiến tạo động lực tăng trưởng mới

Nhìn ra thế giới, đến nay đã có nhiều đô thị thành công với quy hoạch hai bên sông, được phát triển như sông Tiền Đường (Hàng Châu - Trung Quốc), sông Hàn (Seoul - Hàn Quốc), sông Thames (London - Anh), sông Seine (Paris - Pháp)... Ngay tại các tỉnh, thành phố trong nước cũng có nhiều bài học đáng quý, điển hình là tại thành phố Đà Nẵng với quan điểm xác định sông Hàn là điểm nhấn quan trọng. Những bài học kinh nghiệm trong và ngoài nước được đúc rút để Lào Cai hiện thực hóa quy hoạch đô thị sông Hồng.

Theo Sở Xây dựng, đến nay, dọc sông Hồng chảy qua địa phận tỉnh Lào Cai (cũ) về cơ bản đã được phủ kín quy hoạch chung như: Quy hoạch chung khu kinh tế cửa khẩu tỉnh Lào Cai; Quy hoạch chung thành phố Lào Cai; Quy hoạch chung đô thị Phố Lu; Quy hoạch chung đô thị Bảo Hà - Tân An; Quy hoạch dọc sông Hồng kết nối đô thị thành phố Lào Cai với đô thị Phố Lu; Quy hoạch chung xây dựng dọc sông Hồng kết nối đô thị Phố Lu với đô thị Bảo Hà - Tân An.

Phương án quy hoạch chung xây dựng dọc sông Hồng, thuộc địa phận tỉnh Lào Cai (cũ) đang được tỉnh nghiên cứu hoàn thiện với 5 phân vùng chức năng nhằm định hướng phát triển không gian dọc hai bên bờ sông Hồng. Tổ chức phát triển không gian đô thị, các điểm dân cư, các khu chức năng để thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp phụ trợ, các dịch vụ và sản xuất nông, lâm nghiệp. Với tầm nhìn mới, quy hoạch phân khu đô thị sẽ hướng ra sông Hồng, ưu tiên vành đai xanh kết hợp với cảnh quan đô thị, tạo không gian hài hòa để phát triển hai bên dòng sông.

Song song với việc hoàn thiện phương án quy hoạch chung, qua từng giai đoạn, các dự án hạ tầng kết nối theo chiều dọc và kết nối ngang cũng đã được triển khai. Nếu như trước đây kết nối dọc sông Hồng chỉ có Quốc lộ 70, Quốc lộ 4E và đường sắt Hà Nội - Lào Cai thì nay có thêm cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đường Phố Mới - Bảo Hà (Lào Cai cũ) – Văn Yên (Yên Bái cũ), đường Kim Thành - Ngòi Phát... Các cầu bắc qua sông Hồng trên địa bàn tỉnh Lào Cai mới cũng được đầu tư xây dựng đảm bảo kết nối hai bên bờ sông với tổng số 17 cây cầu và cầu biên giới Bản Vược cũng đang được đầu tư xây dựng.

Trong năm nay, Dự án đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai 4 làn xe; Dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ được triển khai. Ngoài ra là các trục giao thông kết nối ngang; Dự án kết nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai đi Lai Châu…. Hạ tầng kết nối được đầu tư mạnh mẽ đã tạo ra nhiều dư địa phát triển, đảm bảo cân đối hài hòa giữa hai bờ sông và trải đều từ Bắc xuống Nam với các phân khu rõ nét. Từ đó khai thác hiệu quả quỹ đất để thu hút đầu tư, tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương, khẳng định phương châm quy hoạch gắn với khai thác nguồn lực.

Quy hoạch đô thị dọc sông Hồng tại Lào Cai không chỉ là chiến lược phát triển ngắn hạn mà còn mang tầm nhìn dài hạn, hướng đến việc biến Lào Cai thành một đô thị hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường. Trong tương lai, các khu đô thị ven sông sẽ trở thành những không gian sống lý tưởng, là điểm nhấn về văn hóa, kinh tế và du lịch của tỉnh, đóng góp quan trọng vào sự thịnh vượng của vùng Tây Bắc cũng như hành lang kinh tế Việt Nam - Trung Quốc.

Bài 2: Xây dựng đô thị bên sông