Thành phố Lào Cai nằm trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam)
Hợp tác hành lang kinh tế giữa 5 tỉnh, thành phố Côn Minh (Vân Nam, Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam) là cơ chế hợp tác được thiết lập từ năm 2004. Tại các hội nghị được tổ chức, hợp tác hành lang kinh tế đã triển khai nhiều nội dung phong phú, chất lượng, khẳng định tính hiệu quả trong thúc đẩy hợp tác giữa các tỉnh, thành phố thành viên trên các lĩnh vực từ kinh tế đến văn hóa, xã hội. Trong đó, các tỉnh, thành phố thành viên đã khai thác tốt vị trí địa lý, phát huy lợi thế kết nối giao thông và thế mạnh riêng của từng địa phương để nắm bắt thời cơ cũng như ứng phó thách thức, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Giữ vị trí vô cùng quan trọng trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam), thành phố Lào Cai là cầu nối, cửa ngõ không chỉ của Việt Nam mà cả các nước ASEAN với thị trường phía Nam và Tây Nam Trung Quốc. Sở hữu hạ tầng giao thông liên vùng, liên quốc tế bao gồm: đường bộ, đường sắt, đường thủy và tương lai là cả đường hàng không và có Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai - 1 trong 8 khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm được Chính phủ đầu tư, cùng với nhiều mỏ khoáng sản với trữ lượng lớn, thành phố Lào Cai đang thu hút ngày càng nhiều nguồn đầu tư từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Cụ thể, về điều kiện kinh tế - xã hội, thành phố Lào Cai thuộc khu vực biên giới còn nhiều khó khăn và chênh lệch trình độ phát triển so với các tỉnh, thành phố thành viên của hành lang. Tuy nhiên, chính sự chênh lệch này đã tạo ra động lực cho thành phố Lào Cai vươn lên phát triển mạnh mẽ. Thực tế cho thấy, vùng hành lang phía Tây Bắc Việt Nam (trong đó có thành phố Lào Cai) đã có những bước phát triển căn bản về kinh tế, đời sống Nhân dân được cải thiện rõ rệt, đô thị hóa được đẩy mạnh nhờ chủ trương đầu tư và ưu đãi do Nhà nước áp dụng. Mặt khác, khu vực Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh là một trong những khu vực có nền kinh tế phát triển cao nhất cả nước, có sức mua lớn nhất trong hành lang, tạo ra luồng hàng khổng lồ và luồng hàng này đi qua đầu mối Lào Cai trước khi vào thị trường, gia tăng vai trò đầu mối và trạm trung chuyển của Lào Cai trên tuyến hành lang. Chính sự chênh lệch tự nhiên trong điều kiện kinh tế - xã hội đã góp phần gia tăng mối liên kết bền vững, hỗ trợ lẫn nhau giữa các vùng thành viên của hành lang vì mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế chung trên toàn tuyến.
Về mặt kết cấu hạ tầng, các yếu tố như hệ thống giao thông, thông tin liên lạc, năng lượng, khu mậu dịch biên giới, khu kinh tế cửa khẩu... là điều kiện quan trọng nhất đối với một hành lang kinh tế. Nắm bắt được điều này, trong những năm qua, thành phố Lào Cai đã ưu tiên tập trung phát triển hạ tầng thông qua hàng loạt dự án lớn, tập trung phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai. Các tuyến đường cao tốc, đường sắt cũng được đầu tư, mở rộng. Các dự án được hoàn thành và đưa vào sử dụng không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Lào Cai mà còn mở rộng và thông suốt không gian kết nối hợp tác, có tác dụng lan tỏa mạnh mẽ tới các vùng, miền lân cận.
Sở dĩ thành phố Lào Cai có thể giữ vai trò, vị trí trọng yếu còn do thành phố sở hữu các cửa khẩu quốc tế như Cửa khẩu quốc tế đường bộ Lào Cai - Hà Khẩu, Cửa khẩu đường sắt quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu. Các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai có vị trí quan trọng trong quá trình giao lưu kinh tế - thương mại qua biên giới đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc, là cửa ngõ quan trọng của tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam), điểm trung chuyển hàng hóa với hành trình ngắn nhất nối Việt Nam và các nước trong khu vực qua cảng biển tới miền Tây Nam Trung Quốc. Các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai trở thành vùng đệm quan trọng nhất của Khu vực Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) - hình thành và đi vào hoạt động từ năm 2010.
Các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai nắm giữ lợi thế đặc biệt khi so với các địa phương trong cả nước. Lào Cai là địa phương duy nhất có cửa khẩu nằm trong chính thành phố trực thuộc tỉnh, nhờ đó sở hữu cả một hệ thống dịch vụ của thành phố Lào Cai để phục vụ nhu cầu giao lưu kinh tế - thương mại, xuất - nhập khẩu. Các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai còn nằm trong Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai được quy hoạch và xây dựng từ năm 1998, đi vào hoạt động từ năm 2001, hướng tới xây dựng vùng kinh tế động lực chủ đạo của tỉnh Lào Cai. Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai được quy hoạch thành các khu chức năng riêng biệt, được áp dụng nhiều ưu đãi cho hoạt động đầu tư, đồng thời được Chính phủ tạo điều kiện tài chính, tín dụng hấp dẫn cho các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh, hoạt động tại đây. Việc Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai không ngừng được mở rộng trong những năm vừa qua đã góp phần quan trọng thúc đẩy hoạt động lưu thông qua các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai sang Trung Quốc và ngược lại.
Kết quả khai thác lợi thế của tuyến hành lang kinh tế và tiềm năng của các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai
Tận dụng tốt những lợi thế và phát huy tối đa vai trò trọng yếu của mình, trong nhiều năm qua, tỉnh Lào Cai nói chung và thành phố Lào Cai nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật:
Tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2015 - 2020 đạt 16,4%, thu nhập bình quân đầu người tăng liên tục qua các năm, đến năm 2020 đạt 86 triệu đồng, vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội, tăng 1,43 lần so với năm đầu nhiệm kỳ và gấp 1,3 lần so với bình quân chung của tỉnh. Trong nhiệm kỳ 2015 - 2020, kim ngạch xuất - nhập khẩu đạt 3,4 tỉ USD năm 2020, gấp 3,36 lần so với năm 2016. Thu từ hoạt động xuất - nhập khẩu năm 2020 đạt hơn 2.300 tỉ đồng, tăng gấp 1,7 lần so với năm 2016.
Ở thành phố Lào Cai, thương mại, dịch vụ đóng vai trò chủ lực, khẳng định vị trí cầu nối trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai trở thành điểm đến hấp dẫn trong giao thương quốc tế, là trung tâm xuất - nhập khẩu hàng hóa lớn. Trong hoạt động xuất - nhập khẩu, Lào Cai luôn chủ trương giữ vững và tăng thị phần đối với các sản phẩm, thị trường xuất khẩu truyền thống, đồng thời tích cực phát triển các sản phẩm, thị trường xuất khẩu mới. Các dịch vụ xuất - nhập khẩu cũng ghi nhận nhiều biến chuyển tích cực. Dịch vụ logistics đã thu hút hàng trăm doanh nghiệp tham gia...
Kết cấu hạ tầng thương mại - dịch vụ gồm hệ thống chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, khách sạn được đầu tư, phát triển mạnh. Thành phố có 13 chợ, 11.300 cơ sở thương mại dịch vụ, quy mô các cơ sở đều tăng trung bình 1,5 lần so với năm đầu nhiệm kỳ. Ngành du lịch của thành phố phát triển cả về quy mô và chất lượng, cơ sở lưu trú tăng 21%, khách du lịch tăng bình quân 40%/năm...
Công tác xúc tiến thương mại được chú trọng thông qua hoạt động khảo sát thị trường, tham gia, tổ chức các hoạt động kết nối xuất - nhập khẩu hàng hóa, hội chợ triển lãm trong nước và quốc tế. Các loại hình dịch vụ ngày càng phong phú, đa dạng, chất lượng được nâng lên, trong đó nhóm dịch vụ phục vụ hoạt động xuất - nhập khẩu như tài chính, ngân hàng, thủ tục hải quan, tạm nhập tái xuất, logistics, viễn thông, vận tải bắt kịp xu thế và đáp ứng yêu cầu hội nhập...
Tiếp tục phát huy lợi thế của tuyến hành lang kinh tế
Nghị quyết số 16-NQ/TU năm 2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lào Cai về phát triển thành phố Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 chỉ rõ: “Thành phố Lào Cai có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh Lào Cai; là động lực, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh; vị trí “cầu nối” giao thương quan trọng giữa các tỉnh, thành phố của Việt Nam với vùng Tây Nam của Trung Quốc”.
Trong chiến lược kinh tế “tuần hoàn kép” được Trung Quốc công bố tháng 10/2022, Việt Nam nói chung, Lào Cai nói riêng có vai trò quan trọng. Trong Chiến lược này, Trung Quốc nhấn mạnh định hướng chuyển động lực phát triển kinh tế từ xuất khẩu - đầu tư sang tiêu dùng - sáng tạo; chuyển từ lấy Mỹ và phương Tây làm trung tâm sang phân vùng, khu vực hóa, xích gần các nước khu vực châu Á, đẩy mạnh liên kết khu vực thông qua việc mở rộng và tăng cường hợp tác với các nước Đông Á và các nước ASEAN... Khi Trung Quốc triển khai chiến lược này, Việt Nam và Lào Cai có vai trò quan trọng trong “vòng tuần hoàn bên ngoài” của Trung Quốc do Việt Nam là quốc gia duy nhất có vị trí địa lý gần và kết nối giao thông thuận tiện với Trung Quốc, trong khi Lào Cai là một cầu nối, cửa ngõ của Trung Quốc qua Việt Nam. Các doanh nghiệp Trung Quốc và tập đoàn xuyên quốc gia từ Trung Quốc sang các tỉnh phía Bắc của Việt Nam có thể kết nối bằng đường bộ thuận tiện, chuyên chở nguyên liệu, hàng hóa sang cơ sở sản xuất tại Việt Nam trong vòng 24 giờ. Trong ngắn hạn, Việt Nam cũng là thị trường nước ngoài của Trung Quốc an toàn nhất, do khống chế tốt dịch bệnh Covid-19.
Định hướng phát triển của tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) đến năm 2035 xác định các nhiệm vụ tăng cường hợp tác, kết nối kinh tế với các địa phương, quốc gia láng giềng ở Đông Nam Á. Vân Nam xác định các nhiệm vụ kinh tế đối ngoại quan trọng khác như: xây dựng Khu mậu dịch tự do thí điểm với tiêu chuẩn cao, mở cửa sâu hơn với thế giới bên ngoài. Kết hợp lợi thế về vị trí của tỉnh Vân Nam trong việc mở cửa sang Nam Á, Đông Nam Á và vòng quanh Ấn Độ Dương. Theo đó, tỉnh Vân Nam sẽ trở thành một liên kết chiến lược giữa thị trường nội địa mạnh mẽ và thị trường quốc tế ở Nam Á và Đông Nam Á và là hỗ trợ quan trọng cho “chiến lược tuần hoàn kép”; thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản trị và năng lực quản trị ở các vùng dân tộc thiểu số ở biên giới... Với tỉnh Lào Cai, Vân Nam đang tích cực triển khai xây dựng các khu hợp tác kinh tế qua biên giới với các địa phương láng giềng, trong đó có Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai - Vân Nam.
Bối cảnh đó tạo ra nhiều cơ hội cho sự phát triển thành phố Lào Cai, đòi hỏi thành phố cần tập trung phát huy tối đa lợi thế của tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam) và tiềm năng của các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai để phát triển kinh tế.
Trong thời gian tới, với sự quan tâm của Trung ương, Lào Cai tập trung ưu tiên phát triển hạ tầng, đặc biệt là nâng cấp đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, các tuyến kết nối giao thông giữa các vùng kinh tế. Bên cạnh đó, thành phố ưu tiên mời gọi đầu tư các trung tâm thương mại tiêu chuẩn, đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử, xây dựng các tuyến phố chuyên doanh; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, thu hút đầu tư các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao; thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật, tuân thủ các quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai và Chính phủ về những chính sách ưu đãi đầu tư, chú trọng chất lượng đầu tư hơn là số lượng; tăng cường tuyên truyền, quảng bá tiềm năng thế mạnh và định hướng của tỉnh và thành phố Lào Cai trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong chiến lược thúc đẩy hoạt động xuất - nhập khẩu, thương mại, dịch vụ, du lịch; phối hợp cung cấp thông tin kịp thời về những thay đổi trong cơ chế, chính sách quản lý hoạt động thương mại biên giới giữa hai bên để các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp mỗi bên kịp thời nắm bắt và điều chỉnh cho phù hợp...
Với vị trí trọng yếu và là mắt xích quan trọng trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh (Việt Nam), thành phố Lào Cai đã phát huy tốt vai trò của mình và bước đầu tận dụng được những lợi thế mà hành lang mang lại trong việc đẩy mạnh hoạt động của các cửa khẩu quốc tế ở Lào Cai, phát triển Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai và từng bước cải thiện cảnh quan đô thị, nâng cao mức sống của người dân, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài tỉnh, khẳng định vị thế trung tâm kết nối vùng.
