Vì sao “làm sạch dữ liệu đất đai” lại bắt dân đi photo sổ đỏ?

Làm sạch dữ liệu đất đai, bước đi đúng và cần thiết

Những ngày này, trên khắp cả nước, các địa phương đang đồng loạt triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, một nhiệm vụ trọng tâm trong tiến trình cải cách hành chính và chuyển đổi số quốc gia. Mục tiêu là hình thành hệ thống thông tin đất đai tập trung, thống nhất, đồng bộ và đa mục tiêu, có khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu liên thông trên phạm vi toàn quốc. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, minh bạch hóa thị trường bất động sản và tạo thuận lợi cho người dân trong mọi giao dịch, thủ tục liên quan đến đất đai.

Một hệ thống dữ liệu đất đai chính xác, thống nhất và cập nhật không chỉ giúp Nhà nước quản lý hiệu quả mà còn là nền tảng để hình thành Chính phủ điện tử, phục vụ hàng triệu giao dịch, thủ tục mỗi năm. Khi dữ liệu đất đai được số hóa đầy đủ, người dân có thể thực hiện mọi thủ tục liên quan từ chuyển nhượng, đăng ký biến động, nộp thuế, đến cấp đổi sổ đỏ hoàn toàn trực tuyến mà không cần phải nộp giấy tờ thủ công. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn giảm thiểu tiếp xúc, ngăn ngừa tiêu cực và nhũng nhiễu.

Đối với Nhà nước, dữ liệu chính xác giúp quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng, thu thuế, giải quyết tranh chấp và kiểm soát thị trường bất động sản một cách hiệu quả hơn. Việc chuẩn hóa thông tin đất đai cũng là công cụ quan trọng để ngăn chặn tình trạng sai lệch diện tích, hoặc biến động không được cập nhật.

Bởi vậy, chủ trương “làm sạch hồ sơ đất đai” là hoàn toàn đúng đắn. Đây không chỉ là hoạt động kỹ thuật mà là bước chuyển đổi tư duy quản lý, đưa công tác hành chính đất đai từ hình thức thủ công sang hiện đại, từ giấy tờ sang dữ liệu điện tử nhằm hướng tới một cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất, minh bạch hóa thị trường.

Để thực hiện chủ trương này, từ giữa năm 2025, nhiều phường, xã trên cả nước đã phát động “Chiến dịch 90 ngày làm sạch dữ liệu đất đai” với yêu cầu người dân photo sổ đỏ, kê khai thông tin và nộp lại cho tổ dân phố. Thậm chí, một số nơi còn thông báo nếu không nộp đúng hạn thì “mọi quyền lợi sẽ không được giải quyết”, hoặc “chủ sử dụng đất tự chịu trách nhiệm nếu có ảnh hưởng về sau”.

Làm sạch hồ sơ đất đai, việc cần nhưng không thể làm theo cách cũ

Tuy nhiên theo các chuyên gia, cách triển khai chiến dịch đồng bộ dữ liệu ở nhiều nơi đang đi chệch hướng, mục tiêu là đúng, nhưng phương pháp làm lại sai. Thay vì tận dụng công nghệ, nhiều phường, xã lại yêu cầu người dân photo sổ đỏ và nộp cho tổ dân phố hoặc UBND để “làm sạch dữ liệu”.

Trong khi đó, tất cả sổ đỏ hiện nay đều do chính cơ quan Nhà nước cấp và quản lý, đồng nghĩa toàn bộ dữ liệu đã được lưu trữ đầy đủ trong hệ thống quản lý đất đai. Mỗi địa phương đều có bản gốc và bản sao điện tử của sổ đỏ, cùng thông tin chi tiết về chủ sử dụng đất, diện tích, mục đích và biến động. Việc yêu cầu người dân tự photo sổ đỏ để nộp lại cho nơi đã cấp ra nó là điều bất hợp lý và phản khoa học.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đang được triển khai, các cơ quan hoàn toàn có thể truy xuất, đối chiếu và cập nhật dữ liệu trực tiếp từ hệ thống hiện có, thay vì thu thập lại bằng tay. Việc “bắt dân đi photo” không chỉ gây phiền hà, lãng phí thời gian mà còn thể hiện tư duy hành chính cũ, thiếu ứng dụng công nghệ. Nếu không tận dụng nguồn dữ liệu sẵn có, chiến dịch “làm sạch hồ sơ” có nguy cơ trở thành hình thức, tốn công mà không mang lại hiệu quả thực chất.

Luật sư Nguyễn Đức Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên cho rằng: “Chính quyền đã có dữ liệu, sao lại hỏi dân? Nếu hồ sơ lưu trữ chưa được số hóa hoặc thất lạc, đó là trách nhiệm của cơ quan quản lý, không thể chuyển gánh nặng sang người dân.” Ông nhấn mạnh, việc yêu cầu nộp bản photo sổ đỏ hiện nay không chỉ trái quy định pháp luật mà còn đi ngược tinh thần chuyển đổi số.

“Nghị định 118/2025 của Chính phủ quy định rõ, cán bộ không được yêu cầu khai lại, nộp lại hồ sơ, giấy tờ đã có trong hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia. Hơn nữa, việc thu thập bản photo sổ đỏ còn tiềm ẩn rủi ro lớn về bảo mật thông tin cá nhân. Sổ đỏ chứa họ tên, địa chỉ, diện tích, số thửa, giá trị tài sản những dữ liệu rất nhạy cảm. Khi bị sao chụp và lưu trữ thủ công tại tổ dân phố hay ủy ban, nguy cơ thất lạc, bị lợi dụng để lừa đảo hoặc giả mạo giao dịch là rất cao”, luật sư Hùng nói.

Đồng tình với quan điểm này, luật sư Bùi Kim Liên Công ty Luật Sinh Hùng nhận định: “Chính phủ đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia và cổng dịch vụ công điện tử. Mọi thông tin về sổ đỏ, thửa đất, biến động quyền sử dụng… đều đã được số hóa và có thể liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương. Yêu cầu người dân nộp lại bản photo sổ đỏ là đi ngược tiến trình số hóa, vừa lãng phí, vừa làm giảm uy tín của cơ quan hành chính.”

Làm sạch dữ liệu đất đai là chủ trương đúng, thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý. Nhưng cải cách thật sự phải bắt đầu từ sự thay đổi tư duy của người thực thi, chứ không thể là việc bắt dân “chạy đi photo” để hoàn thành một chiến dịch mang danh nghĩa số hóa.