Tớ dày là loài hoa thuộc họ hoa đào. Người Mông ở Mù Cang Chải thường gọi là "Pằng Tớ Dày”, dịch theo nghĩa tiếng Việt là "Hoa đào rừng”. Tớ dày là loài cây thuộc loại thân gỗ, tán rộng, mọc trên những sườn đồi, triền núi. Hoa có năm cánh hồng như hoa đào ta, nhưng khi nở thì kết chùm, nhụy hoa lại rất dài và mang màu đỏ.
Ông Thào Dủ Sinh ở bản Tà Chí Lừ, xã La Pán Tẩn cho biết: "Đồng bào Mông quan niệm, vào dịp đất trời chuyển mình sang xuân, sau một năm lao động vất vả, mùa vàng bội thu, thóc đã đầy nhà, nhìn lên đỉnh núi thấy những cây Tớ dày nở hoa đỏ thắm núi rừng thì cũng là lúc những chàng trai, cô gái Mông xúng xính trong bộ váy mới, luyện khèn, chuẩn bị quả Pao để chơi Tết, du xuân. Hoa Tớ dày gắn liền với đời sống nhiều thế hệ người Mông vùng cao Mù Cang Chải, là loài hoa có sức sống mãnh liệt và chỉ nở vào mùa đông lạnh giá, thường nở rộ nhất trong vòng cuối tháng 12, sau khoảng thời gian đó tuy chưa tàn hết nhưng màu sắc cũng sẽ phai không còn đẹp như trước nữa”.
Ban đầu chỉ là những đốm nhỏ trên cây, chỉ sau 1 tuần bung nở, Tớ dày đã phủ hồng rực núi rừng. Những vạt hoa Tớ dày báo hiệu mùa xuân sớm tràn từ đỉnh núi xuống thung lũng, viền theo ven đường bên phố huyện, trên mọi lối đi. Những ngôi nhà của người Mông cũng chìm trong sắc hoa. Những đại ngàn xanh bừng tỉnh trong bộ cánh hồng điệu đà, phiêu diêu tiên cảnh.
Vẻ đẹp của hoa Tớ dày được ví như vẻ đẹp căng tràn sức sống của những thiếu nữ Mông, khiến trái tim của những chàng trai đang yêu thổn thức. Chị Nguyễn Hải Hà – du khách Hà Nội cho biết: "Lần đầu tiên đến với Mù Cang Chải và tôi đã thực sự rất ấn tượng bởi khung cảnh nơi đây, đặc biệt là sắc thắm của hoa Tớ dày. Được ngắm những cánh đào rừng khoe sắc trên những triền đồi trải dài, những đóa hoa thắm đượm thơm ngát, được hít hà trong cái giá lạnh của vùng cao trong những ngày qua quả thực khiến tôi không muốn rời bước”.
Vẻ đẹp của hoa Tớ Dày được người Mông ở đây ví như vẻ đẹp căng tràn sức sống của những thiếu nữ Mông, khiến trái tim của những chàng trai đang yêu thổn thức.
Người Mông bản địa nơi đây bảo, thông thường cứ 4 năm hoa tớ dày mới một lần nở đúng đón tết Dương lịch, do cũng có xê dịch ít ngày theo thời tiết. Năm nay, như hiểu lòng người và thật khéo, Tớ dày đã bung tỏa khắp núi rừng đúng dịp Mù Cang Chải tổ chức lễ hội đón 2 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia của người Mông. Đây cũng là năm thứ hai huyện Mù Cang Chải tổ chức Lễ hội hoa Tớ Dày càng khẳng định sức hút của loài hoa dung dị nhưng cứng cỏi, khỏe khoắn ấy.
Để phát triển loài cây này gắn với làm du lịch, thời gian qua, huyện Mù Cang Chải đã có nhiều hành động quyết liệt bảo vệ những rừng hoa tớ dày tự nhiên và vận động nhân dân trồng mới. Trong đó, phải kể đến cuộc vận động mỗi cán bộ, đảng viên trồng từ 2 - 5 cây hoa tớ dày; mỗi trường học, đơn vị công sở trồng 30 cây; các xã, thị trấn trồng tại trụ sở, hai bên đường đi...
Ông Sùng A Chua – Phó Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải cho biết: "Khoảng hai năm trở lại đây, huyện đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân bảo vệ và trồng mới hoa Tớ dày để tạo cảnh quan, phát triển du lịch. Đặc biệt vào mỗi dịp Tết trồng cây đầu xuân, huyện kết hợp vận động nhân dân trồng mới hàng trăm nghìn cây hoa Tớ dày. Đến nay, toàn huyện có khoảng 5 ha diện tích trồng hoa Tớ dày tập trung tại thị trấn Mù Cang Chải và các xã: La Pán Tẩn, Mồ Dề, Cao Phạ, Chế Tạo, Khao Mang”.
Trong cái nắng hanh hao của tiết trời mùa đông, sắc thắm của hoa Tớ dày bừng sáng đại ngàn vùng cao hùng vĩ, khiến du khách mê say, chìm đắm. Hoa Tớ dày cùng với Nghệ thuật Khèn Mông, Nghệ thuật tạo hình vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải của người Mông cùng Di tích quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang đã làm nên "bản sắc" xứ Mù Cang. Tớ dày đang bung sắc là báo hiệu mừng vui chào đón sự kiện Lễ công bố Quyết định đưa Nghệ thuật Khèn của người Mông, Nghệ thuật tạo hình vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải của người Mông 3 huyện Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn tỉnh Yên Bái vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia; Festival khèn Mông và Lễ hội hoa Tớ Dày năm 2023 sẽ chính thức diễn ra 20h tối nay tại Sân vận động trung tâm huyện Mù Cang Chải. Còn chần chừ gì nữa, hãy "xách ba lô lên và đi" thôi!
Thu Trang
