Quy định giá trần với mặt hàng sách giáo khoa và dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa

Chiều 19/6, Quốc hội đã thông qua Luật Giá (sửa đổi) với 459/476 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (bằng 92,91% tổng số đại biểu Quốc hội).

Không quy định “sữa dành cho người cao tuổi” và “thịt lợn” là mặt hàng bình ổn giá

Trình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lý, giải trình dự án Luật Giá (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, một số ý kiến đề nghị không đưa mặt hàng “sữa dành cho người cao tuổi” và “thịt lợn” vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá; một số ý kiến có quan điểm ngược lại.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung mặt hàng “sữa dành cho người cao tuổi” đã thể hiện sự quan tâm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nói chung, trong đó có đối tượng yếu thế là người già, trẻ em, phù hợp với chính sách của Đảng, Nhà nước.

Trên thực tế, hiện nay mặt hàng “sữa dành cho người cao tuổi” có tính chất như một thực phẩm chức năng và xét về mức độ biến động giá, phạm vi ảnh hưởng, tác động thì mặt hàng sữa đối với người cao tuổi không lớn so với mặt hàng sữa dành cho trẻ em.

Ngoài ra, xét về công cụ quản lý, điều tiết của Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng trong trường hợp cần thiết, có thể áp dụng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 20 dự thảo Luật.

Đối với mặt hàng “thịt lợn”, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, tỷ lệ sử dụng thịt lợn trong cơ cấu bữa ăn của các gia đình có xu hướng giảm trong thời gian gần đây, chỉ ở mức 40-45% so với mức 65-70% như trước đây.

Việc áp dụng bình ổn giá đồng nghĩa với việc phải kê khai giá và khó khả thi khi có rất nhiều tổ chức, cá nhân kinh doanh; giá biến động từng ngày đối với mặt hàng này nên các cá nhân kinh doanh cơ bản sẽ khó thực hiện quy định kê khai giá như dự thảo Luật quy định.

Theo quy định hiện hành, mặt hàng “thịt lợn” không thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá và thực tế diễn biến thị trường trong thời gian qua cũng không đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đưa vào thực hiện bình ổn giá.

Do vậy, tại thời điểm hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị không quy định các mặt hàng này tại Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá.

Vừa bảo đảm quyền chủ động của các hãng hàng không, vừa bảo vệ quyền lợi của người dân

Về định giá của Nhà nước, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh cho biết, đối với giá dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa, đa số ý kiến tán thành với đề nghị của Chính phủ: Nhà nước định giá tối đa (giá trần) để bảo đảm lợi ích nhân dân; có ý kiến đề nghị nên bỏ quy định về khung giá.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, trong bối cảnh hiện nay, thị trường hàng không còn mang tính cạnh tranh hạn chế; việc thúc đẩy các loại hình vận tải phát triển đồng bộ, hiện đại còn phải phấn đấu, đặc biệt là khi đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao chưa được triển khai, vận hành; đồng thời, chưa đánh giá được tác động và hệ quả của việc bỏ quy định về giá trần.

Để một mặt bảo đảm quyền chủ động của các hãng hàng không, song mặt khác vẫn bảo vệ quyền lợi của người dân thì Nhà nước vẫn cần giữ quy định giá trần đối với dịch vụ vận chuyển hành khách hàng không nội địa với tính chất là công cụ quản lý nhà nước về giá nhằm bảo đảm trách nhiệm của Nhà nước trong ổn định thị trường, giữ được cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Trên cơ sở căn cứ bối cảnh thực tế, nghiên cứu thận trọng các luồng ý kiến khác nhau, dựa trên nguyên tắc quyết định theo đa số, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cho phép quy định giá trần đối với dịch vụ vận chuyển hành khách bằng đường hàng không nội địa.

Chưa đủ căn cứ để bổ sung quy định về giá sàn đối với sách giáo khoa

Liên quan đến sách giáo khoa, có ý kiến đề nghị quy định khung giá đối với mặt hàng này (quy định cả giá sàn). Để ổn định thị trường đối với giá sách giáo khoa, tạo sự cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉ quy định giá trần, không quy định giá sàn đối với mặt hàng sách giáo khoa tại dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho biết, theo Luật Giá hiện hành, sách giáo khoa không phải là mặt hàng do Nhà nước định giá. Tuy nhiên, từ Quốc hội khóa XIV đến nay, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị Nhà nước cần kiểm soát giá mặt hàng này nhằm bảo vệ lợi ích người dân, tránh tác động tăng giá từ các nhà xuất bản.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo quy định giá trần và không quy định giá sàn đối với mặt hàng này vì sách giáo khoa là mặt hàng thiết yếu, đối tượng tiêu dùng rất lớn, có phạm vi ảnh hưởng rất rộng, giá mặt hàng này tác động trực tiếp đến số đông người dân, trong đó có người thu nhập thấp.

Hiện nay, trong phương pháp tính giá sách giáo khoa, các nhà xuất bản cộng cả chi phí phát hành sách, mức chiết khấu rất cao (năm học 2022-2023, mức chiết khấu đối với sách giáo khoa là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35% giá bìa) dẫn đến đẩy giá sách lên cao so với thu nhập của nhiều người dân. Vì vậy, cần thiết phải có công cụ kiểm soát để bảo đảm không tác động tiêu cực người dân.

Lý giải đề xuất không quy định giá sàn, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh cho biết, sách giáo khoa là mặt hàng có tính đặc thù, đối tượng tiêu dùng mang tính bắt buộc, trong đó có cả đối tượng yếu thế. Nếu quy định giá sàn, các đơn vị phát hành sách không thể bán cho người dân với giá thấp hơn giá sàn, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân, nhất là người có thu nhập thấp.

Bên cạnh đó, Chính phủ không đề xuất quy định giá sàn cho nên chưa đánh giá tác động nếu quy định giá sàn đối với sách giáo khoa. Vì vậy, theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì chưa đủ căn cứ để bổ sung quy định về giá sàn.

Ngoài ra, sách giáo khoa là mặt hàng đa dạng về chủng loại, lại tiêu dùng trên phạm vi cả nước, việc tính toán mức giá sàn phù hợp với từng cho từng loại sách và phải phù hợp với mọi khu vực khác nhau là khó khả thi. Trên thực tế điều hành, tùy tình hình kinh tế-xã hội từng thời điểm, Chính phủ sẽ quyết định mức giá trần phù hợp.

Về ý kiến cho rằng sẽ dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh nếu không quy định giá sàn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, Luật Cạnh tranh đã quy định rất rõ những hành vi cạnh tranh bị cấm. Do vậy, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm soát, trường hợp vi phạm sẽ xử lý theo quy định của pháp luật.