Trong nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng đã đề cập nội dung quan trọng này, đó là: Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; thực hiện nghiêm các nguyên tắc xây dựng Đảng, trong đó nguyên tắc tập trung dân chủ là cơ bản hàng đầu; quy định những điều đảng viên không được làm; tự phê bình và phê bình; phòng, chống suy thoái tư tưởng, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; nêu cao tinh thần tiền phong gương mẫu, ý thức trách nhiệm…
Đây là những yêu cầu không thể thiếu trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với vai trò lãnh đạo của Đảng, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng. Cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu gương mẫu thực hiện các yêu cầu trên vừa là trách nhiệm, vừa là đạo đức, bởi gương mẫu là một nguyên tắc thực hành các quy định của Đảng, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên muốn người ta theo, mình phải làm gương trước, một tấm gương sống còn giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền.
Với vai trò lãnh đạo, Đảng ta đã đặt ra yêu cầu cán bộ, đảng viên, người đứng đầu phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu trong thực thi nhiệm vụ, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tại Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XIII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, khi nói về vấn đề gương mẫu đã thẳng thắn nêu một số hạn chế, tồn tại: “Việc tu dưỡng, rèn luyện, làm theo Bác, nhất là trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, đặc biệt người đứng đầu, chưa thường xuyên; một số cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm các quy định của Đảng, vi phạm pháp luật”. Đảng ta chỉ rõ việc tự giác nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu là khẳng định tính tiên phong, gương mẫu về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự phê bình và phê bình, giữ mối liên hệ mật thiết với quần chúng, có đức tính khiêm tốn, giản dị, gần gũi, thấu hiểu tâm tư, tình cảm và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, tận tụy với công việc, không lạm dụng chức vụ, quyền hạn để vụ lợi cá nhân, tăng cường đoàn kết nội bộ, trung thực, tự giác nhận khuyết điểm và sửa chữa khuyết điểm, tránh thói xu nịnh, kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện tham nhũng, tiêu cực, quan liêu, cửa quyền, thực hiện nói đi đôi với làm bằng những hành động thiết thực, có ý chí quyết tâm thực hành “bảy dám” đạt hiệu quả.
Quy định số 144-QĐ/TW của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, yêu cầu: “Gương mẫu trong công tác và sinh hoạt, tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Cán bộ, đảng viên chức vụ càng cao càng phải gương mẫu, cấp trên gương mẫu trước cấp dưới, cấp ủy gương mẫu trước đảng viên, đảng viên gương mẫu trước quần chúng” (ý 1, điều 5). Điều đó cho thấy gương mẫu là đề cao đạo đức và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên.
Nhiều năm qua, gương mẫu đã có sức lan tỏa và thuyết phục trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và Nhân dân. Thực tiễn chứng minh cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị mà gương mẫu trong công tác, lối sống thì ở đó là một tập thể vững vàng, đoàn kết cùng nhau vượt qua khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xây dựng cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh. Điều đó chứng tỏ gương mẫu đã và đang trở thành nhân tố tích cực nhằm đẩy lùi tiêu cực, suy thoái, trở thành yêu cầu tất yếu trong đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và niềm tin của Nhân dân.
Tuy vậy đã có một số cán bộ, đảng viên, người đứng đầu các cấp thiếu gương mẫu, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và các quy định khác của Đảng đã bị xử lý kỷ luật, nhẹ thì cho thôi giữ các chức vụ, nặng thì bị cách chức, khai trừ khỏi Đảng, thậm chí có những trường hợp bị xử lý hình sự. Qua đó cho thấy sự nghiêm minh của Đảng và pháp luật Nhà nước “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” đã được đại đa số cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, tin tưởng.
Lợi dụng các vụ việc trên, các thế lực thù địch luôn tìm cách xuyên tạc, bóp méo sự thật về kết quả đã đạt được trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái đạo đức, lối sống, vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, làm giảm uy tín các cơ quan Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, gây thiệt hại cho kinh tế Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Chúng ta hãy đề cao cảnh giác, không hoang mang, dao động trước các âm mưu, thủ đoạn chống phá, những luận điệu phản động của các thế lực thù địch, đi ngược sự mong mỏi chính đáng của Nhân dân. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đặt niềm tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, sự tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên với tinh thần trách nhiệm cao và nhu cầu tự thân rèn luyện của mỗi người trong tu dưỡng đạo đức, tác phong, khơi dậy ý thức thi đua học tập, công tác, lao động, sáng tạo, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.