Đẩy nhanh tiến độ, thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc, miền núi

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các bộ, ngành sớm ban hành ngay các đề án, làm rõ trách nhiệm, nguyên nhân chủ quan, khách quan, rút kinh nghiệm từ các chương trình mục tiêu quốc gia khác, tăng cường cơ chế điều phối, đẩy mạnh truyền thông, tăng tốc thực hiện để đạt được hiệu quả cao hơn nữa Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) dân tộc thiểu số và miền núi.

Phiên họp chiều 11/10 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tiếp tục chương trình Phiên họp 16, chiều ngày 11/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về kết quả triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

50/50 địa phương triển khai thực hiện Chương trình

Báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm nêu rõ, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành đã có nhiều cố gắng, cơ quan chủ trì Chương trình có nhiều nỗ lực trong quá trình chuẩn bị tổ chức để triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, năm 2022 (gọi tắt là Chương trình).

Theo đó, đến nay, sau gần một năm, việc xây dựng, ban hành văn bản quy định về cơ chế, chính sách vận hành Chương trình đã cơ bản được hoàn thành. Tuy nhiên, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cũng cho rằng, công tác triển khai thực hiện rất chậm.

Về công tác chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm, đến nay Trung ương đã thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia; ban hành Quy chế hoạt động, chương trình công tác năm 2022 của Ban Chỉ đạo Trung ương; thành lập tổ công tác, Văn phòng điều phối... Đã có 50/50 địa phương triển khai thực hiện Chương trình đã thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 ở cấp tỉnh.

Tuy nhiên, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nêu rõ, hiện nay còn 30 địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chưa thành lập Ban Chỉ đạo cấp huyện để tổ chức thực hiện Chương trình. Qua đó cho thấy một số bộ, ngành Trung ương đôi lúc thiếu sự quyết liệt, kịp thời; một số địa phương thiếu chủ động, chưa chấp hành nghiêm hướng dẫn của Trung ương.

Về kết quả xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách phục vụ triển khai thực hiện Chương trình, Hội đồng Dân tộc thấy rằng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành, địa phương đã cơ bản ban hành đầy đủ văn bản về cơ chế, chính sách và văn bản chỉ đạo điều hành, với tổng số 110 văn bản, trong đó 31 văn bản quy định, hướng dẫn cơ chế, chính sách, 79 văn bản chỉ đạo điều hành.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cho rằng, các văn bản hướng dẫn của Trung ương đến tháng 10/2022 mới cơ bản hoàn thành là rất chậm. Do đó, đề nghị Chính phủ đánh giá, phân tích, làm rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan trong việc chậm ban hành văn bản này. Đồng thời, cần đánh giá về sự phù hợp của các văn bản, nhất là tính khả thi trong thực tiễn.

231 văn bản ban hành hướng dẫn, triển khai Chương trình MTQG

Tại phiên họp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, thực hiện Nghị quyết số 120/2010/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, Chính phủ đã xây dựng Báo cáo kết quả triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 20212030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi) năm 2022.

Về kết quả xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách phục vụ triển khai thực hiện Chương trình, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh nêu rõ, Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có nội dung cơ bản được tích hợp từ hơn 100 chính sách cụ thể của giai đoạn 2016 - 2020 kết hợp với một số chính sách mới được thiết kế thành tổng cộng 10 dự án, 14 tiểu dự án với 36 nội dung chính sách thành phần do 23 bộ, ngành tham gia quản lý và tổ chức triển khai thực hiện.

Tính đến hết tháng 8 năm 2022 đã có 231 văn bản khác nhau được ban hành để quy định, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các nội dung về cơ chế, chính sách và hướng dẫn, tổ chức triển khai thực Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi từ Trung ương đến địa phương.

Trước mức độ ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh COVID-19 đến toàn bộ hoạt động của đời sống kinh tế - xã hội trong nước suốt năm 2020 - 2021 và dự báo tác động còn kéo dài, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh nhấn mạnh, để đảm bảo yêu cầu về chất lượng, tiến độ triển khai các nhiệm vụ và Chương trình, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Ban Chỉ đạo Trung ương đã quan tâm chỉ đạo, tổ chức buổi làn việc với các bộ, ngành để cùng có sự đồng thuận cho một số nội dung còn ý kiến khác nhau liên quan đến việc hoàn thiện quy định hướng dẫn cơ chế, chính sách mang tính nền tảng, phương án phân bổ vốn nguồn ngân sách trung ương để triển khai tổ chức thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia và một số khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ về Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi.

Các địa phương đã chủ động bám sát các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Tỉnh ủy để tập trung chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ của các Chương trình mục tiêu quốc gia được giao, cũng như các chính sách dân tộc trên địa bàn nói riêng thực hiện tốt công tác xoá đói, giảm nghèo, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, xây dựng nông thôn mới được chú trọng; đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào được nâng cao, công tác chăm sóc sức khoẻ, giáo dục - đào tạo có những chuyển biến tích cực.

Nâng cao trách nhiệm của xã hội trong giám sát Chương trình

Phát biểu kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với báo cáo của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Hội đồng Dân tộc. Đây là chương trình mới, khó, yêu cầu phải ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao những kết quả đạt được bước đầu, ghi nhận và chia sẻ nỗ lực, cố gắng của các bộ, ngành đã phối hợp, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn ở Trung ương cũng như địa phương để thực hiện.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, việc lựa chọn nội dung này làm chuyên đề giám sát cũng thể hiện sự đồng hành của Quốc hội với Chính phủ để đảm bảo các chương trình mục tiêu quốc gia đạt được kết quả như yêu cầu...

Tuy nhiên, có giai đoạn chương trình đã triển khai rất chậm so với yêu cầu, đến nay còn có những đề án chưa ban hành ở một số bộ, ngành. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị các bộ, ngành nghiêm túc rút kinh nghiệm, sớm ban hành ngay các đề án, làm rõ trách nhiệm, nguyên nhân chủ quan, khách quan, rút kinh nghiệm từ các chương trình mục tiêu quốc gia khác, tăng cường cơ chế điều phối, đẩy mạnh truyền thông, tăng tốc thực hiện để đạt được hiệu quả cao hơn nữa.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Dân tộc, đưa ra những cơ chế, giải pháp để đôn đốc việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, phân bổ vốn, tăng cường kiểm tra giải ngân. Đồng thời, lưu ý rà soát kỹ cơ chế điều phối của Chương trình, việc lồng ghép 3 chương trình mục tiêu quốc gia, đảm bảo tính đồng bộ, nhất quán, khả thi, tránh dàn trải nguồn lực, đảm bảo tính khả thi của địa phương trong thực hiện đối ứng vốn.

Để triển khai thực hiện Chương trình đạt được mục tiêu trong thời gian tới, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương sơ kết đánh giá một năm việc triển khai thực hiện Chương trình. Đồng thời, rà soát lại một số nội dung cơ chế, chính sách đã ban hành để có sự điều chỉnh phù hợp. Đề ra tiến độ thời gian cụ thể phương án phân bổ số vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025; có cơ chế lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các chương trình mục tiêu quốc gia.

Bảo đảm nguyên tắc đầu tư công khai, dân chủ, phát huy quyền làm chủ và sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng và người dân; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương trong xây dựng, tổ chức thực hiện.

Bên cạnh đó, đa dạng hóa nguồn lực, trong đó ngân sách nhà nước là quan trọng, có ý nghĩa quyết định; đồng thời huy động, khuyến khích sự tham gia, đóng góp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn xã hội, để nhân dân tích cực tham gia trong quá trình xây dựng, tổ chức thực hiện và giám sát Chương trình.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện báo cáo theo hướng làm nổi bật những kết quả đã đạt được, bổ sung số liệu để minh chứng, bổ sung thông tin toàn diện về việc thực hiện và đề xuất, kiến nghị; nghiên cứu các nội dung nêu tại báo cáo thẩm tra của Hội đồng dân tộc, các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.