Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định dự luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật liên quan an ninh trật tự do Bộ Công an chủ trì xây dựng.
Sửa đổi quy định
Tại tờ trình dự luật, Bộ Công an đã đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Trong đó có nội dung liên quan phương tiện giao thông thông minh.
Luật hiện hành quy định phương tiện giao thông thông minh là xe cơ giới cho phép tự động hóa một phần hoặc toàn bộ hoạt động điều khiển phương tiện, xác định lộ trình và xử lý tình huống khi tham gia giao thông đường bộ.
Tại dự thảo, Bộ Công an đề xuất sửa đổi thành phương tiện giao thông thông minh là xe cơ giới cho phép tự động hóa toàn bộ hoạt động điều khiển, xác định lộ trình và xử lý tình huống khi tham gia giao thông đường bộ.
Về lý do sửa đổi, Bộ Công an cho biết căn cứ Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) ban hành thông tư 53/2024 quy định về phân loại phương tiện giao thông đường bộ và dấu hiệu nhận biết xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.
Cùng với đó là quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô QCVN 09:2024/BGTVT phù hợp với phân loại quốc tế ISO/SAE PAS 22736:2021. Phân loại và định nghĩa đối với các thuật ngữ liên quan đến hệ thống tự lái của xe cơ giới.
5 cấp độ phương tiện giao thông thông minh
Theo đó phương tiện giao thông thông minh được chia làm 5 cấp độ gồm:
- Xe cơ giới cho phép tự động hóa một phần hoạt động điều khiển phương tiện, xác định lộ trình và xử lý tình huống khi tham gia giao thông đường bộ là các xe thuộc cấp độ 1, cấp độ 2, cấp độ 3 theo tiêu chuẩn ISO/SAE PAS 22736:2021.
- Xe cơ giới cho phép tự động hóa toàn bộ hoạt động điều khiển phương tiện, xác định lộ trình và xử lý tình huống khi tham gia giao thông đường bộ là các xe thuộc cấp độ 4, hoặc cấp độ 5 được phân loại và định nghĩa trong tiêu chuẩn ISO/SAE PAS 22736:2021.
Thực tế hiện nay rất nhiều xe ô tô con tầm trung, cao cấp nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam đã có chức năng hỗ trợ người lái đạt cấp độ 1 và tiệm cận cấp độ 2 theo tiêu chuẩn ISO/SAE PAS 22736:2021.
Do đó theo quy định của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các xe này được xếp vào nhóm phương tiện giao thông thông minh và phải cấp phép hoạt động theo quy định.
Đối với các xe cơ giới thuộc cấp độ 1, cấp độ 2, thậm chí cấp độ 3 (tự lái có điều kiện), về cơ bản chỉ là chức năng hỗ trợ, trợ giúp người lái trong một số điều kiện, tình huống, phạm vi nhất định, không thể thay thế hoàn toàn được người lái.
Như chức năng tự động giữ làn đường, giữ khoảng cách, phanh khẩn cấp, cảnh báo hoặc không cho phép chuyển làn khi có xe vượt, tự động đỗ vào vị trí để xe...
Các chức năng này giúp người lái giảm căng thẳng, mệt mỏi khi chạy đường dài, giữ khoảng cách an toàn, phát hiện sớm các nguy cơ, phản ứng nhanh trước các tình huống nguy hiểm đột ngột... nên về cơ bản là giúp tăng khả năng an toàn của xe trong khi di chuyển trên đường.
Các chức năng này có thể được kích hoạt hay không phụ thuộc vào quyết định của người lái. Qua đánh giá thực trạng hoạt động trên đường thì loại xe này phù hợp để hoạt động theo điều kiện giao thông của Việt Nam hiện nay.
Vì vậy không nhất thiết phải hạn chế, cấp phép hoạt động các xe loại này.
Với các xe cơ giới thuộc cấp độ 4, cấp độ 5, trên thế giới hiện chỉ có tại Trung Quốc thí điểm hoạt động xe taxi không người lái tại Vũ Hán, một số khu vực tại Trùng Khánh, Bắc Kinh, Thượng Hải nhưng vẫn trong giai đoạn đánh giá độ an toàn, tin cậy, chưa phát triển đại trà.
Một số nước phát triển khác như Mỹ, EU mới thử nghiệm xe ô tô tự lái cấp độ 4 trong một phạm vi nhất định và yêu cầu có người lái hoặc người giám sát trên xe.
Xét theo điều kiện giao thông của Việt Nam hiện nay, loại xe cơ giới tự động hóa toàn bộ chưa phù hợp để hoạt động, có nguy cơ gây tai nạn cao.
Vì vậy cần phải hạn chế, phải cấp phép hoạt động đối với các xe loại này (bao gồm cả các xe chạy thử nghiệm thuộc đối tượng nghiên cứu phát triển có nhu cầu tham gia giao thông đường bộ).
