Phát huy truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, trong chặng đường lịch sử 80 năm, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 2; Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, được đồng bào các dân tộc đùm bọc, thương yêu, giúp đỡ, lực lượng vũ trang Lào Cai đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc.
Ngược dòng lịch sử, ngày 2/4/1948, tại chân đèo Mận, thuộc thôn Làng Già, xã Yên Thế, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, Tỉnh đội bộ dân quân Lào Cai được thành lập, đánh dấu bước tiến vượt bậc của việc xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang Lào Cai.
Trong cuộc trường chinh chống thực dân Pháp, tiễu phỉ, lực lượng vũ trang và Nhân dân các dân tộc Lào Cai đã anh dũng đấu tranh giải phóng quê hương, góp sức làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kỳ gian khổ của dân tộc.
Thực dân Pháp vừa cuốn gói trở về nước, hiệp định Giơ - ne - vơ chưa ráo mực thì đế quốc Mỹ can thiệp vào miền Nam Việt Nam để xâm lược nước ta. Cùng với cả nước, đã có hàng vạn người con ưu tú của Lào Cai hăng hái lên đường ra trận, với quyết tâm và ý chí sắt đá “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, chiến đấu dũng cảm và lập nhiều chiến công xuất sắc, góp sức người, sức của giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Đất nước vừa sạch bóng quân thù, vết thương chưa kịp hàn gắn, ngày 17/2/1979, cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc diễn ra ác liệt. Bằng sức mạnh tổng hợp của nền quốc phòng toàn dân và thế trận chiến tranh nhân dân, kiên trì, dũng cảm chiến đấu, quân và dân Lào Cai đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội chủ lực, quyết tâm giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, đánh bại cuộc tiến công xâm lược trên tuyến biên giới phía Bắc.
Phên dậu được giữ vững là nền tảng để Lào Cai từng bước củng cố tiềm lực quốc phòng, xây dựng tuyến phòng thủ vững chắc, với phương châm huấn luyện “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, sát thực tế và các phương án chiến đấu phù hợp với trang bị vũ khí và cách đánh truyền thống, coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, kết hợp huấn luyện với rèn luyện kỷ luật. Cùng với đó, lực lượng vũ trang tỉnh luôn thực hiện tốt công tác hội thi, hội thao; đẩy mạnh phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật áp dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả cao. Hằng năm, công tác tuyển chọn gọi công dân nhập ngũ luôn hoàn thành 100% chỉ tiêu trên giao và gắn chặt với công tác tạo nguồn cán bộ cơ sở cho địa phương. Công tác huấn luyện chiến sĩ mới với kết quả kiểm tra các khoa mục luôn đạt 100% yêu cầu, trong đó, 85% khá, giỏi.
Được giáo dục tư tưởng chính trị vững vàng, được rèn luyện trong môi trường kỷ luật nghiêm ngặt, những người lính trẻ đủ bản lĩnh, dũng khí, luôn sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Binh nhất Phạm Mạnh Hùng, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 254, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh chia sẻ: Tôi luôn xác định bảo vệ Tổ quốc là trách nhiệm cao cả và vinh dự nên luôn vững tâm, không dao động tư tưởng để hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Việc bám sát nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở địa phương, đưa nội dung phòng thủ dân sự và phòng, chống vũ khí công nghệ cao nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện, luyện tập, diễn tập được tỉnh đặc biệt chú trọng. Cùng với đó, công tác xây dựng lực lượng dự bị động viên và dân quân, tự vệ được triển khai ngày càng nền nếp, hiệu quả theo hướng gọn địa bàn, tiện cơ động xử lý tình huống. Nhiều năm qua, Lào Cai được Quân khu 2 và Bộ Quốc phòng đánh giá là địa phương làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai xây dựng, quản lý, huấn luyện dân quân, tự vệ và đã được chọn làm đơn vị huấn luyện trước, làm điểm cho toàn Quân khu.
Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cũng duy trì tốt hoạt động kết nghĩa với Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bò Kẹo, góp phần gìn giữ và thúc đẩy mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào theo đúng tinh thần chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và quân đội ta. Riêng với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), đã thiết lập, hoàn thiện cơ chế phối hợp, hợp tác ở nhiều cấp; tổ chức ký kết nghĩa hữu nghị liên đồn - trạm giữa 8 đồn biên phòng của tỉnh với các đồn công an biên phòng phía bạn. Lào Cai cũng là địa phương đầu tiên trên tuyến biên giới ký kết nghĩa bản - bản và cụm dân cư hai bên biên giới. Đặc biệt, hoạt động tuần tra song phương được lực lượng hai bên duy trì và trở thành điểm sáng trên tuyến biên giới Việt - Trung.
Không chỉ vững vàng tay súng bảo vệ Tổ quốc, lực lượng vũ trang tỉnh còn trở thành lực lượng tiên phong trên trận tuyến giúp Nhân dân phát triển kinh tế. Chương trình xây dựng nông thôn mới được triển khai rộng khắp, ở nơi đâu người dân cũng đều thấy có sự hiện diện, công sức đóng góp của Bộ đội Cụ Hồ. Dấu chân của các anh đã in đậm trên khắp các bản làng vùng cao trong những lần dân vận làm đường giao thông, khám - chữa bệnh, cấp phát thuốc, hướng dẫn đồng bào kỹ thuật mới trong chăn nuôi, trồng trọt...
Chỉ tính năm 2024 và 3 tháng đầu năm 2025, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã chỉ đạo Trung đoàn 254 tổ chức hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận, giúp Nhân dân xây dựng nông thôn mới tại xã Tả Ngài Chồ (huyện Mường Khương), xã Nậm Chạc (huyện Bát Xát), xã Lùng Cải (huyện Bắc Hà) với hàng trăm ngày công, hỗ trợ đào 670 hố trồng lê, 7 ha rãnh trồng chè dự án, hướng dẫn trồng mới 1.000 m2 cây thuốc nam, chăm sóc hơn 600 gốc cam, quýt; vệ sinh môi trường, đổ 1 km đường bê tông... Phối hợp với Sở Y tế tổ chức khám, chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho 3.500 người trên địa bàn các huyện Mường Khương, Bát Xát; tặng quà đối tượng chính sách trị giá 10 triệu đồng; trao 40 suất quà cho các cháu học sinh có hoàn cảnh khó khăn trị giá 40 triệu đồng.
Với bà con ở các thôn, bản khó khăn nhất của tỉnh, họ đã và đang “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” và cùng nói tiếng đồng bào, để tình quân - dân ngày thêm bền chặt. “Người dân Làng My rất cảm kích sự giúp đỡ của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 254 trong thực hiện các công trình công cộng, góp phần làm thay đổi diện mạo thôn” - ông Vũ Duy Hiển, Bí thư Chi bộ thôn Làng My, xã Xuân Quang, huyện Bảo Thắng cho biết.
Thực tiễn đã khẳng định, “thế trận lòng dân” chính là thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh nhất, là cơ sở để xây dựng khu vực phòng thủ vùng biên cương Tổ quốc ngày càng vững mạnh. Nơi đây cũng đã từng kiên cường đương đầu với thủy - hỏa, chống chọi và chiến thắng thiên tai. Ở bất cứ hoàn cảnh nào, hình ảnh của các chiến sĩ lực lượng vũ trang luôn in đậm, tỏa sáng trong trái tim của mỗi người dân Lào Cai. Đó là hình ảnh những người lính quân hàm xanh, dù ngày hay đêm, nắng nóng hay mưa rét, luôn kiên cường làm tốt sứ mệnh nơi tuyến đầu trong cuộc chiến chống dịch COVID-19 kéo dài suốt 3 năm. Đó là những cán bộ, chiến sĩ bộ đội chính quy và dân quân tại chỗ sẵn sàng lao vào biển lửa để cứu những cánh rừng. Hay trong những trận thiên tai tàn khốc, lũ ống, lũ quét, sạt lở đất hoành hành, nơi những vùng đất bình yên trở nên tan hoang, đổ nát - trong những thời điểm ấy, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang không quản hiểm nguy, tham gia công tác tìm kiếm cứu nạn, giúp Nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai. Sự hiện diện của những người lính đã trở thành “điểm tựa” để người dân vượt qua đau thương mất mát, sớm tái thiết cuộc sống.
Qua từng phong trào thi đua, ý nghĩa và những hoạt động thiết thực đã phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, tăng cường tiềm lực quốc phòng; kết hợp chặt chẽ quốc phòng - an ninh với kinh tế, tạo nền móng vững chắc để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Lào Cai vững bước đi lên, xây dựng mảnh đất biên cương vững về kinh tế, mạnh về quốc phòng, tự tin hội nhập và phát triển.
Với những chiến công to lớn, quân và dân các dân tộc tỉnh Lào Cai qua các thời kỳ đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng các phần thưởng cao quý, như: Huân chương Quân công hạng Nhất; Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ chống Pháp và tiễu phỉ; Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba; 19 tập thể, cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, 75 bà mẹ được phong, truy tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam anh hùng.
Quá khứ hào hùng, nỗ lực không ngừng, niềm tin yêu của Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân các dân tộc trong tỉnh là động lực để mỗi cán bộ, chiến sĩ tiếp tục thi đua, phát huy truyền thống vẻ vang của Quân đội anh hùng “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”, là điểm tựa vững chắc để Lào Cai tự tin cùng cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
