Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Từ con đường tơ lụa trên sông Hồng đến trục kinh tế động lực “chung dòng sông cùng ý tưởng”: Bài 2: Những thương cảng trên sông Hồng

Từ con đường tơ lụa trên sông Hồng đến trục kinh tế động lực “chung dòng sông cùng ý tưởng”: Bài 2: Những thương cảng trên sông Hồng

Sông Hồng - con sông gắn liền với sự hình thành và phát triển của nền văn minh người Việt, không chỉ là huyết mạch giao thông quan trọng mà còn từng chứng kiến sự hưng thịnh của nhiều thương cảng sầm uất. Những bến cảng trên sông Hồng đã góp phần thúc đẩy giao thương, kết nối kinh tế và làm nên diện mạo của các đô thị ven sông từ hàng trăm năm trước.

b1.jpg

Bảo Thắng Quan được biết đến là một trong những cửa ngõ quan trọng phát triển giao thương trên sông Hồng. Ở nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt, Bảo Thắng Quan đã trở thành điểm nút giao thương, nơi mà hàng hóa từ vùng núi cao và các vùng biên giới được tập kết để chuyển xuống đồng bằng. Bảo Thắng quan được xem là "cửa ngõ" quan trọng Bắc giới, là nơi kiểm soát tuyến đường giao thương và quân sự từ Trung Hoa xuống Đại Việt.

16.jpg

Theo sử liệu, một khối lượng lớn những hiện vật thời kỳ văn hóa Đông Sơn được phát hiện ở thượng nguồn sông Hồng, nhất là khu vực đô thị Lào Cai ngày nay. Thời Hùng Vương dựng nước, các dân tộc sinh sống trên địa bàn đã phát triển ngành trồng trọt, chăn nuôi và các nghề thủ công như dệt vải, đúc đồng. Họ trao đổi với các dân tộc bên kia biên giới bằng hình thức vật trao đổi vật. Chính sử Trung Quốc đã ghi “Dân biên giới Giao Chỉ đem cá, hến đổi lấy gạo, vải tấm...”.

18.jpg

Ngoài nhiệm vụ phòng thủ, Bảo Thắng Quan còn là nơi kiểm soát thương mại, đảm bảo sự ổn định của nền kinh tế biên giới. Bảo Thắng Quan là một trạm trung chuyển quan trọng trên con đường giao thương từ Trung Hoa vào Đại Việt. Thời Lê Trung Hưng (1870), khu cửa khẩu Lão Nhai (tên gọi xưa của Lào Cai) đã thu thuế muối xuất cho nước Điền (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ngày nay) mỗi năm trên 1.000 lạng bạc. Thời Tây Sơn, mỗi năm Bảo Thắng Quan thu 2.000 lạng bạc. Năm Gia Long thứ 18 có mức thu 42.100 quan tiền, chỉ đứng sau cửa quan Trình Xá và cửa quan Mễ Sở. Hàng hóa như tơ lụa, gốm sứ, trà, gia vị được trao đổi tại đây, tạo nên một vùng kinh tế nhộn nhịp và sự giao thoa văn hóa sâu rộng. Các thương nhân Trung Hoa, người Nùng, Tày, Kinh đã tổ chức nhiều phiên chợ, góp phần hình thành những trung tâm thương mại sầm uất và các phong tục độc đáo. Những đoàn thuyền chở đầy lâm sản, thảo dược quý và khoáng sản từ các vùng cao nguyên được tập kết để trao đổi với hàng hóa phong phú từ đồng bằng sông Hồng.

29.jpg

Thời nhà Nguyễn, nhờ đẩy mạnh giao lưu buôn bán dọc sông Hồng, thuế quan qua Lão Nhai tăng mạnh. Bảo Thắng Quan trở thành cửa khẩu lớn thứ ba của cả nước, có tuần ty trông nom công việc thu thuế hằng năm.

17.jpg

Trải qua bao biến cố lịch sử, dấu tích ít nhiều Bảo Thắng Quan đã mai một. Ngày nay, những dấu tích cố thủ đặc trưng như những bãi thành đá, các trạm gác đã không còn. Tuy nhiên, với những gì còn lại, Bảo Thắng Quan vẫn là một dấu ấn lịch sử để nhớ về một thời hoàng kim.

b-2.jpg

Vùng đất Bạch Hạc (nay thuộc thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ) vẫn được xem là nơi giao thoa giữa những dòng sông huyết mạch, nơi hội tụ của văn hóa và thương nghiệp từ thời kỳ cổ xưa. Với vị trí chiến lược tại ngã ba sông, nơi đây từng là một thương cảng sầm uất, góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, văn hóa của vùng miền núi trung du và đồng bằng Bắc Bộ.

21.jpg

Nói về sự am hiểu vùng đất Bạch Hạc, nhiều người mách chúng tôi tìm gặp ông Nguyễn Hữu Điền, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ giai đoạn 2003 - 2005, người đã chứng kiến quá trình xây dựng và phát triển Phú Thọ từ những ngày đầu tái lập. Gia đình ông Điền hiện đang sinh sống tại chính phường Bạch Hạc, thành phố Việt Trì.

20.jpg

Nói đến Bạch Hạc, điều đầu tiên ông Điền không thể không nhắc tới đó chính là nơi “Tam giang hội tụ” khi sông Lô, sông Đà và sông Hồng gặp nhau tại Bạch Hạc. Từ Bạch Hạc nhìn về phía Đông Nam, bên tả là dãy Tam Đảo trùng điệp, bên hữu là dãy núi Ba Vì tạo nên thế “sơn chầu, thủy tụ”. Vì vậy, Bạch Hạc trở thành địa điểm có vị trí chiến lược từ xưa đến nay: “Thương cảng Bạch Hạc nằm trên con đường thủy quan trọng bậc nhất của Đại Việt xưa. Nơi đây là giao điểm của ba dòng sông lớn, tạo nên một mạng lưới giao thương sôi động và phồn vinh”, ông Điền nói.

Nơi tam giang hội tụ.

Từ xa xưa, bến sông Bạch Hạc đã nổi tiếng với những phiên chợ đông đúc, nơi mà thương nhân từ khắp các vùng miền hội tụ để trao đổi hàng hóa. Từ vùng cao Tây Bắc, các sản vật quý như gỗ, lâm thổ sản, quế, bạc, vàng… theo thuyền bè xuôi theo các dòng sông về Bạch Hạc, rồi từ đây tiếp tục tỏa đi khắp kinh thành Thăng Long và các vùng châu thổ sông Hồng. Ngược lại, hàng hóa từ đồng bằng như muối, vải vóc, đồ gốm sứ, nông sản cũng theo đường thủy ngược lên vùng cao, phục vụ đời sống người dân miền thượng du. Điều đặc biệt, không chỉ thương nhân trong nước, mà các thương nhân từ Trung Quốc, Ấn Độ và cả châu Âu cũng đã từng đặt chân tới Bạch Hạc, biến nơi đây trở thành một trong những thương cảng có tầm vóc quốc tế trong lịch sử Việt Nam.

19.jpg

Vào thời Lý – Trần, Bạch Hạc đã phát triển thành một thương cảng lớn với nhiều bến bãi, khu chứa hàng hóa, chợ phiên tấp nập kẻ mua người bán. Những đoàn thuyền buôn ngược xuôi trên sông Hồng, sông Lô, sông Đà đã tạo nên một bức tranh sôi động của kinh tế và giao thương. Sang thời Hậu Lê và nhà Nguyễn, thương cảng Bạch Hạc vẫn giữ vai trò quan trọng, nhưng dần chịu sự cạnh tranh từ các trung tâm buôn bán mới nổi như Kẻ Chợ (Hà Nội), Hải Phòng, Nam Định. Dù vậy, trong suốt nhiều thế kỷ, Bạch Hạc vẫn là điểm dừng chân quan trọng trên hành trình giao thương của thương nhân vùng đồng bằng và miền núi.

Trong dòng chảy thương mại thời phong kiến, cảng Bạch Hạc không chỉ đóng vai trò là cửa ngõ giao thương giữa miền núi và đồng bằng, mà còn là điểm dừng chân của các thương nhân trên con đường từ biên giới về kinh thành Thăng Long (Hà Nội).

b-3.jpg

Từ bao đời nay, vai trò quan trọng của sông Hồng đối với đời sống cư dân đôi bờ chốn kinh đô nước Việt – Kinh thành Thăng Long. Nhân dân đã được đúc kết thành kinh nghiệm: “Nhất cận thị, nhị cận giang, tam cận lộ”. Vì vậy, ngay từ khi vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long vào năm 1010, sông Hồng đã trở thành một tuyến đường vận tải chiến lược, nối liền kinh thành với các vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, xa hơn nữa là Trung Quốc, Chăm Pa và các quốc gia Đông Nam Á.

22.jpg

Đã có hơn 20 năm nghiên cứu về lịch sử kinh thành Thăng Long, vì vậy, nhà báo, nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến am hiểu mọi ngóc ngách về chốn kinh đô sầm uất xưa: “Với sông Hồng đóng vai trò là "con đường tơ lụa trên nước", nơi mà những sản vật quý giá như lụa tơ tằm, đồ gốm sứ, nông sản (gạo, chè, vừng, mía đường...), hương liệu, dược liệu từ miền núi phía Bắc và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ được trao đổi, buôn bán sôi động. Những mặt hàng này không chỉ phục vụ đời sống dân chúng mà còn được triều đình sử dụng trong các nghi lễ, cống phẩm và thương mại quốc tế”, ông Tiến chia sẻ.

tuyen-bai-song-hong.jpg

Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến cho biết, bến sông Hồng từng là nơi tập trung những chợ đầu mối lớn, như bến Đông Bộ Đầu, bến Chương Dương, nơi các thương nhân gặp gỡ, trao đổi và buôn bán tấp nập. Những thương nhân từ miền ngược xuôi về với thổ sản, lâm thổ sản quý hiếm. Thương nhân miền xuôi mang theo cá, muối, hải sản... Còn các tàu buôn ngoại quốc chở đến hàng hóa từ phương Tây và phương Đông, tạo nên một mạng lưới giao thương sầm uất.

24.jpg

Chính nhờ sông Mẹ, Thăng Long – Kẻ Chợ mới có thể vươn mình trở thành một trung tâm kinh tế bậc nhất của Đại Việt. Từ những chợ ven sông, hoạt động buôn bán lan rộng khắp kinh thành Thăng Long, hình thành nên những phố nghề - phố hàng bốn mùa tấp nập. Từ đó, những Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Buồm...ra đời. Chốn kinh thành không khó bắt gặp những phiên chợ tấp nập, nơi mà lụa là, gấm vóc trải dài theo bước chân của thương nhân, góp phần hình thành lên văn hóa “buôn có bạn, bán có phường”.

23.jpg

Với vị trí chiến lược nằm ở đồng bằng sông Hồng, Thăng Long đã trở thành nơi tập trung của hàng nghìn thương nhân, không chỉ từ các vùng miền trong nước mà còn từ các quốc gia lân bang như Trung Quốc, Nhật Bản và các nước phương Tây. Sông Hồng đóng vai trò huyết mạch, kết nối Thăng Long với các vùng miền rộng lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương hàng hóa từ nội địa ra các bến cảng ven biển. Sông Hồng không chỉ là huyết mạch về địa lý mà còn là dòng chảy phồn vinh của nền kinh tế Đại Việt suốt nhiều thế kỷ. Đặc biệt, tại kinh thành Thăng Long, thương mại trên sông Hồng phát triển rực rỡ, góp phần biến nơi đây trở thành trung tâm giao thương sầm uất bậc nhất khu vực Đông Nam Á.

b-4.jpg

Nói về sông Hồng, điều đầu tiên mà Giáo sư Sử học Lê Văn Lan khẳng định đó chính là dòng sông kiến tạo nền văn minh đất nước ta qua hàng nghìn năm. Trước sự hùng vĩ của sông Hồng, người Việt đã dùng những danh xưng cao quý nhất để gọi dòng sông này nhằm thể hiện sự kính trọng và tôn quý như sông Cái (sông Mẹ), sông Cả (sông Lớn), rồi đồng nhất là sông Hồng.

25.jpg

Nhìn vào lát cắt lịch sử giao thương trên sông Hồng, Giáo sư Sử học Lê Văn Lan chỉ ra rằng nguồn nước mang nặng phù sa tạo nên những vùng sản xuất nông nghiệp trù phú, làng nghề truyền thống suốt một dải từ miền núi đến đồng bằng. Và chính sông Hồng ấy cũng là con đường thông hành đầu tiên và ngắn nhất để chở hàng đi ngược, đi xuôi. Từ đó, đã dần hình thành tuyến đường giao thương huyết mạch quan trọng của nước ta qua nhiều thế kỷ.

28.jpg

“Con đường tơ lụa” trên sông Hồng không chỉ là câu chuyện về giao thương và kinh tế, mà còn là biểu tượng của sự giao lưu văn hóa, tín ngưỡng và tinh thần giữa các vùng miền. Từ Bảo Thắng Quan, Bạch Hạc, Thăng Long đến Phố Hiến, Thái Bình, mỗi địa danh trên con đường tơ lụa này đều mang trong mình những câu chuyện riêng về sự phát triển thịnh vượng của đất nước qua nhiều thời kỳ.

31.jpg

Từ thế kỷ XIX, khi các tuyến đường bộ và đường sắt dần phát triển, vai trò của các thương cảng trên sông Hồng suy giảm. Nhiều bến cảng sầm uất xưa giờ chỉ còn là những dấu tích trong ký ức. Dù vậy, những di sản mà các thương cảng này để lại vẫn còn hiện diện trong nếp sống, văn hóa và kiến trúc của nhiều đô thị ven sông. Phố Hiến vẫn còn đó những ngôi nhà cổ rêu phong, Nam Định, Thái Bình vẫn vang vọng tiếng thoi dệt vải. Thăng Long (Kẻ Chợ) nay là Hà Nội – vẫn tiếp tục là trung tâm kinh tế, văn hóa quan trọng của đất nước. Dòng sông Hồng vẫn tiếp tục chảy, mang theo những dấu ấn lịch sử không phai mờ.

Giáo sư Sử học Lê Văn Lan nói về tên sông Hồng.

Dù thời gian có làm mờ nhạt đi sự nhộn nhịp của những bến sông xưa, nhưng ký ức về một thời giao thương phồn thịnh vẫn mãi là một phần không thể thiếu trong lịch sử dân tộc. Những bến bờ xưa dù có thay đổi, nhưng câu chuyện về “con đường tơ lụa” trên sông Hồng vẫn mãi là một phần không thể thiếu trong hành trình phát triển và vươn ra thế giới của đất nước.

30.jpg

Hành trình tìm lại những dấu tích của các thương cảng trên sông Hồng không chỉ là cuộc hành trình về lịch sử, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của sự giao thương và hội nhập trong quá khứ, để từ đó có thể phát huy tiềm năng của dòng sông này trong tương lai.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Ban Chỉ đạo 389 tỉnh tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả 9 tháng năm 2025

Ban Chỉ đạo 389 tỉnh tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả 9 tháng năm 2025

Sáng 18/9, Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tỉnh Lào Cai (Ban Chỉ đạo 389 tỉnh) đã tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả 9 tháng năm 2025, triển khai nhiệm vụ thời gian tới. Hội nghị được kết nối trực tuyến tới điểm cầu các xã, phường có thành viên tham gia Ban Chỉ đạo 389 tỉnh.

Bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh: Cần lộ trình để chuyển đổi

Bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh: Cần lộ trình để chuyển đổi

Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh từ năm 2026 là một yêu cầu quan trọng của Nghị quyết 68 – NQ/TW để đảm bảo công bằng và chống thất thu thuế. Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn có sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý, cũng như có cơ chế miễn xử phạt để doanh nghiệp làm quen và chuyển đổi.

Phường Trung Tâm chú trọng phát triển các sản phẩm OCOP

Phường Trung Tâm chú trọng phát triển các sản phẩm OCOP

Nhằm khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế sẵn có, phát huy nội lực, gia tăng giá trị, thời gian qua, phường Trung Tâm đã và đang tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm đặc trưng để tạo thương hiệu, đưa sản phẩm nông sản chất lượng cao ra thị trường.

An toàn dữ liệu cho vay trực tuyến

An toàn dữ liệu cho vay trực tuyến

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, cho vay trực tuyến nổi lên như một xu hướng tất yếu, mở ra không gian phát triển mới cho ngành ngân hàng. Hình thức tín dụng này giúp khách hàng tiếp cận vốn nhanh chóng, minh bạch hơn, góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Kinh tế cửa khẩu: Động lực để Lào Cai phát triển nhanh và bền vững

Kinh tế cửa khẩu: Động lực để Lào Cai phát triển nhanh và bền vững

Sau khi hợp nhất, tỉnh Lào Cai mới có dư địa phát triển rộng lớn, nhiều tiềm năng và thế mạnh để khẳng định vị thế là cực tăng trưởng - trung tâm giao thương quốc tế trọng điểm trong hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, vươn tới các nước ASEAN. Trong bối cảnh đó, kinh tế cửa khẩu không chỉ là một trong bốn trụ cột, mà còn là động lực để Lào Cai phát triển nhanh và bền vững.

Mùa hái chè thuê

Mùa hái chè thuê

Đã thành thông lệ, từ giữa tháng 2 đến hết tháng 11 dương lịch, những nương chè ở Bản Lầu lúc nào cũng nhộn nhịp. Đặc biệt khi vào vụ chè chính, người đi hái chè thuê ở đây lại có thời gian để tăng thêm thu nhập. Họ đi từ sớm tinh mơ cho đến tối mịt, chăm chỉ miệt mài không ngại nắng mưa.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vũ Thị Hiền Hạnh làm việc với các xã thuộc huyện Mù Cang Chải (cũ)

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vũ Thị Hiền Hạnh làm việc với các xã thuộc huyện Mù Cang Chải (cũ)

Sáng 17/9, tổ công tác số 4 của tỉnh do đồng chí Vũ Thị Hiền Hạnh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh là tổ trưởng đã có buổi làm việc với các xã Khao Mang, Mù Cang Chải, Púng Luông, Chế Tạo, Nậm Có, Lao Chải (thuộc huyện Mù Cang Chải cũ) nhằm đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025; rà soát danh mục đề xuất thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030.

Thủ tướng: Không để có tiền mà không tiêu được, giải ngân là tiêu chí đánh giá cán bộ

Thủ tướng: Không để có tiền mà không tiêu được, giải ngân là tiêu chí đánh giá cán bộ

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu bảo đảm giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025, nâng cao chất lượng đầu tư và không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, phát huy vai trò của đầu tư công là một động lực tăng trưởng, tạo việc làm, sinh kế, nâng cao đời sống Nhân dân.

Dự án Đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Đồng lòng vượt khó

Dự án Đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Đồng lòng vượt khó

Dự án đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã được “khởi động” với những công việc đầu tiên trong giải phóng mặt bằng. Với quy mô chưa từng có, đây là một thách thức lớn nhưng cũng là minh chứng cho quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của người dân.

Võ Lao: Người dân đồng lòng hiến đất, chung sức mở rộng đường

Võ Lao: Người dân đồng lòng hiến đất, chung sức mở rộng đường

Với hơn 130km đường giao thông nông thôn, những năm qua, nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và sự tham gia của người dân, tỷ lệ cứng hóa đường giao thông của xã Võ Lao đạt trên 90%, tạo điều kiện thuận lợi cho kết nối liên xã, liên thôn và phát triển sản xuất. Tuy nhiên, nhiều tuyến đường được thiết kế, xây dựng từ hơn chục năm trước đã trở nên chật hẹp, xuống cấp, không đáp ứng nhu cầu thực tế.

fb yt zl tw