Thời gian gần đây, tình hình thế giới, khu vực bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, xuất hiện hiện nhiều nhân tố biến động lớn, diễn biến rất nhanh, phức tạp, khó dự báo, đe dọa đến xu hướng hòa bình, độc lập, dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển. Đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ, thuận lợi, khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề phải giải quyết, như: Bốn nguy cơ lớn mà Đảng ta đã chỉ ra vẫn còn tồn tại, có mặt gay gắt hơn; tác động của mặt trái kinh tế thị trường đối với văn hóa, xã hội, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những thách thức an ninh phi truyền thống và sự chống phá quyết liệt ngày càng công khai, trực diện hơn của các thế lực thù địch, phản động...
Cùng với đó, công tác rèn luyện, quản lý đảng viên của một số tổ chức đảng còn thấp, chưa được coi trọng, quan tâm đúng mức; do sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng nên một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa gương mẫu, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; thậm chí một số cán bộ, đảng viên vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật, xử lý hình sự, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp cao do Trung ương quản lý... đã làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và đội ngũ cán bộ, đảng viên. Điều đó đặt ra yêu cầu khách quan tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên.
Do vậy, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 144 là rất cần thiết, có giá trị về lý luận, thực tiễn và tính thời sự sâu sắc. Qua đó, khẳng định quyết tâm xây dựng, chỉnh đốn Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, để Đảng ta “là đạo đức, là văn minh”, thực hiện tốt vai trò đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc.
Không phải đến bây giờ Đảng mới quan tâm, chú trọng, đề cao vấn đề xây dựng đạo đức cách mạng mà trong quá trình hoạt động, lãnh đạo, chỉ đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn đặc biệt quan tâm đến vấn đề này, nhất là trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng và giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng là đạo đức không phải vì danh vọng của cá nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người. Người nhấn mạnh: Đảng cách mạng phải “là đạo đức, là văn minh”, người làm cách mạng phải có đạo đức cách mạng, “muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có con người thấm nhuần đạo đức xã hội chủ nghĩa”, cán bộ lấy đức làm cốt cán... Điều đó đòi hỏi Đảng phải thường xuyên xây dựng và chỉnh đốn, phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch; cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân. Cán bộ, đảng viên phải lấy đạo đức cách mạng làm cốt cán và coi việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng là công việc thường xuyên, hằng ngày, không một chút lơ là.
Nội dung cốt lõi của Quy định số 144 được biểu hiện qua 5 điều về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, đó là: Yêu nước, tôn trọng nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc; Bản lĩnh, đổi mới, sáng tạo, hội nhập; Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; Đoàn kết, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm; Gương mẫu, khiêm tốn, tu dưỡng rèn luyện, học tập suốt đời. Trong từng chuẩn mực có các tiêu chí rõ ràng, cụ thể, như: Điều 1 tiêu chí “Suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng cách mạng của Đảng; nêu cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”; Điều 3 có tiêu chí “Trung thực, thẳng thắn, khách quan, công tâm, tích cực đấu tranh tự phê bình và phê bình, không giấu khuyết điểm, không nói sai sự thật; thấy đúng phải bảo vệ, thấy sai phải đấu tranh”... Các tiêu chí có mối quan hệ biện chứng với nhau, tạo thành hệ giá trị đạo đức của cán bộ, đảng viên trong mối quan hệ với Tổ quốc, Đảng, Nhà nước, nhân dân; với cơ quan, tổ chức, cộng đồng, xã hội; với công việc; với đồng chí, đồng nghiệp và với gia đình, bản thân.
Quán triệt và thực hiện 5 chuẩn mực đạo đức cách mạng trên giúp cán bộ, đảng viên xác định được mục tiêu, lý tưởng, phương thức tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu đúng đắn; có bản lĩnh chính trị vững vàng, quan hệ mật thiết với nhân dân; có động cơ hành động trong sáng vì lợi ích chung; trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, bất kỳ việc gì cũng phải đặt lợi ích quốc gia-dân tộc, lợi ích của Đảng, Nhà nước và lợi ích chính đáng của nhân dân lên trên hết, trước hết. Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng; nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, ý chí phấn đấu vươn lên; “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, hành động vì lợi ích chung, vì nước, vì dân; thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; không ham danh lợi, không làm tổn hại đến danh dự, uy tín, lợi ích của đất nước, của Đảng, Nhà nước, nhân dân, tổ chức, đồng chí, đồng đội, gia đình và bản thân. Luôn giữ gìn, chăm lo xây dựng và thực hiện sự đoàn kết, thống nhất tốt, kỷ luật nghiêm, trách nhiệm cao trong giải quyết mối quan hệ với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, trước hết là với tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị công tác và chính quyền, nhân dân địa phương trên địa bàn đóng quân.
Cán bộ, đảng viên gương mẫu trong công tác và sinh hoạt, tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; thực hiện nghiêm các quy định của Đảng về trách nhiệm nêu gương theo phương châm “chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”, “trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”, “nói đi đôi với làm”, “đã nói là làm, đã đi phải đến, đã bàn là thông, đã quyết là phải một lòng” với tinh thần khiêm tốn, cầu thị, ham học hỏi, trách nhiệm cao.
Thực hiện Quy định số 144 là phương thức hữu hiệu nhất chữa trị các căn bệnh nguy hiểm do chủ nghĩa cá nhân gây ra, như: Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"; tham lam, lười biếng, kiêu ngạo, hiếu danh, thiếu kỷ luật, óc hẹp hòi, “hữu danh, vô thực”, kéo bè kéo cánh, tị nạnh, xu nịnh, a dua... Qua đó, không ngừng phấn đấu vươn lên hoàn thiện chính mình, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, nhân dân, đồng chí, đồng đội; khơi dậy khát vọng cống hiến để phát triển đất nước vững mạnh, tự cường, thịnh vượng, phồn vinh, hạnh phúc.
Việc ban hành Quy định số 144 thể hiện tầm tư duy mới, đánh dấu bước phát triển trong nhận thức và hành động của Đảng về chuẩn mực đạo đức cách mạng giai đoạn mới, khẳng định quyết tâm trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; góp phần củng cố niềm tin tất thắng của nhân dân, bạn bè quốc tế đối với sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh.