Hướng tới kỷ niệm 89 năm cuộc khởi nghĩa Yên Bái (1930 - 2019)

Phó Đức Chính - người anh hùng hiên ngang lên máy chém

Tháng 12/1927, Phó Đức Chính tham gia Việt Nam Quốc dân đảng (VNQDĐ). Ông là Trưởng ban tổ chức, là cánh tay đắc lực của Nguyễn Thái Học, một lãnh tụ ưu tú của VNQDĐ.
Phó Đức Chính sinh năm 1907, ở làng Đa Ngưu, xã Tân Tiến, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Ông là con út của một gia đình có 4 anh chị em. Còn nhỏ, ông học hai năm chữ Hán ở trường làng, sau đó ông lên học ở trường huyện Văn Giang, rồi về Hà Nội học trung học ở Trường Bưởi. Đến năm 1925, ông Phó Đức Chính thi đỗ Trường Cao đẳng Công chính.
Những năm tháng học ở Hà Nội, ông ở trọ nhà người bác họ là Phó Đức Sinh. Người bác sau này nhiều lần kể lại với con cháu là Phó Đức Chính đã có lòng căm thù thực dân từ thời còn học sinh. Hồi ấy, trên bức tường ở sân thượng, ông vẽ một khuôn mặt thực dân và sáng nào tập thể dục, cậu học trò Phó Đức Chính cũng đấm vào khuôn mặt đó.
Tháng 12/1927, Phó Đức Chính tham gia Việt Nam Quốc dân đảng (VNQDĐ). Ông là Trưởng ban tổ chức, là cánh tay đắc lực của Nguyễn Thái Học, một lãnh tụ ưu tú của VNQDĐ. Ngày 25/11/1929, các lãnh tụ của VNQDĐ triệu tập hội nghị tại làng Võng La, xã Xuân Lộc, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, để phân công lực lượng khởi nghĩa ở từng khu vực. Nhưng hội nghị đang họp thì bại lộ do tên Đội Dương phản bội. 
Đội Dương cùng mấy tên mật thám định ám sát Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu và Phó Đức Chính. Nhưng ý đồ của hắn không thực hiện được vì nhân dân Võng La đã cảnh giác, kịp thời báo tin khi chúng chưa qua bến đò Trung Hà. 
Nhận được tin, nhân dân Võng La nhanh chóng đưa quần áo và mang theo cày bừa, dắt trâu bò ra đồng cho họ, giả thành người nông dân đang làm ruộng. Khi ra tới đồng, tất cả nhanh chóng trả lại đồ cải trang cho dân và tản đi theo hướng an toàn. 
Riêng ông Phó Đức Chính bị thương nên đã được nhân dân giấu kín trên gác rơm. Sau khi chúng rút, nhân dân Võng La đã đưa ông Chính về nơi an toàn. Mấy ngày sau, giặc Pháp quay trở lại, chúng về làng Võng La đốt cháy 128 ngôi nhà, thiêu rụi lũy tre bao quanh làng. Chúng bắt đi 47 người, đưa về nhà tù Phú Thọ đánh đập, tra tấn dã man. 
Trong đó có 8 người con của Xuân Lộc tham gia VNQDĐ bị án khổ sai chung thân, đưa đi đày ở Côn Đảo... Hiện nay ở làng Võng La, Nhà nước cho xây "Bia lịch sử” ghi dấu sự kiện ấy ở giữa làng. 
Sau sự kiện trên, các lực lượng của VNQDĐ quyết định khởi nghĩa ở các tỉnh Bắc Bộ vào đêm 9/2/1930. Nơi nổ súng đầu tiên là Yên Bái. Nghĩa quân đã tập trung tại một khu rừng gần thị xã để nghe Phó Đức Chính diễn thuyết và phân phát khí giới. 
Nhưng vì chuẩn bị không được kỹ nên cuộc khởi nghĩa đã thất bại. Phó Đức Chính được phân công về chỉ huy đánh chiếm thành Sơn Tây nhưng ông và đồng sự bị giặc Pháp vây bắt tại làng Nam An, huyện Tùng Thiện vào sáng 15/2/1930. 
Sau đó, giặc đưa ông về giam ở Hỏa Lò, Hà Nội. Nguyễn Thái Học cũng bị Pháp bắt vào ngày 20/2/1930 tại Chí Linh, Hải Dương. Đến rạng sáng 17/6/1930, Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính và 11 chiến sỹ bước lên đoạn đầu đài tại pháp trường Yên Bái, vốn là sân trại lính. 13 người lần lượt lên máy chém. Phó Đức Chính là người duy nhất đòi được nằm ngửa và không bịt mắt. 
Ông đã kịp hô "Việt Nam vạn tuế” vào giây phút cuối của cuộc đời. Phút giây thiêng ấy là 5 giờ 35 phút sáng 17/6/1930. Năm đó, Phó Đức Chính tròn 23 tuổi. Khu tượng đài 13 liệt sỹ nay thuộc phường Nguyễn Thái Học, thành phố Yên Bái, đã được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử. Trên tượng đài đứng giữa là hình tượng Nguyễn Thái Học và bên cạnh là Phó Đức Chính.
B.T 

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Vùng 4 Hải quân nhận và trao hàng trăm lá thư viết tay tới quân dân đặc khu Trường Sa

Vùng 4 Hải quân nhận và trao hàng trăm lá thư viết tay tới quân dân đặc khu Trường Sa

Sáng 4/8, nhân dịp kỷ niệm 61 năm Chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam (ngày 2 và 5/8/1964), Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân đã trao hàng trăm lá thư viết tay của các em học sinh Trường Tiểu học Vạn Bảo (Thành phố Hà Nội) gửi tới cán bộ, chiến sĩ và nhân dân đặc khu Trường Sa.

Mô hình mới - niềm tin mới

Mô hình mới - niềm tin mới

Với mục tiêu phục vụ nhân dân thiết thực và hiệu quả, sau 1 tháng hoạt động, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã và đang vận hành đồng bộ, thông suốt nhờ tinh thần đoàn kết, quyết tâm cao, nỗ lực lớn của toàn bộ hệ thống chính trị.

Giữ gìn bản sắc cùng khát vọng phát triển

Giữ gìn bản sắc cùng khát vọng phát triển

Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Sín Chéng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 không chỉ là dấu mốc chính trị quan trọng sau khi hợp nhất đơn vị hành chính, mà còn là nơi hội tụ ý chí, niềm tin và khát vọng phát triển bền vững của cán bộ, đảng viên và Nhân dân trên địa bàn khi bước vào giai đoạn mới.

ĐỔI MỚI TƯ DUY KHƠI DẬY KHÁT VỌNG PHÁT TRIỂN

ĐỔI MỚI TƯ DUY KHƠI DẬY KHÁT VỌNG PHÁT TRIỂN

NHIỆM KỲ QUA, VỚI TINH THẦN KHÔNG NGỪNG ĐỔI MỚI VÀ CÁC GIẢI PHÁP MANG TÍNH ĐỘT PHÁ, KHƠI DẬY KHÁT VỌNG VƯƠN LÊN, ĐẢNG BỘ, CHÍNH QUYỀN VÀ NHÂN DÂN XÃ HỢP THÀNH ĐÃ ĐẠT NHỮNG THÀNH TỰU TỰ HÀO. NHIỆM KỲ 2025 - 2030, VỚI KHÔNG GIAN MỚI, ĐẢNG BỘ XÃ ĐẶT MỤC TIÊU XÂY DỰNG ĐỊA PHƯƠNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THEO HƯỚNG HÀI HÒA, BẢN SẮC, HẠNH PHÚC, TRỞ THÀNH XÃ NÔNG THÔN MỚI NÂNG CAO TIÊU BIỂU CỦA TỈNH.

Đảng bộ phường Yên Bái quan tâm xây dựng “Chi bộ kiểu mẫu”

Đảng bộ phường Yên Bái quan tâm xây dựng “Chi bộ kiểu mẫu”

Đảng bộ phường Yên Bái là một trong những tổ chức cơ sở đảng có quy mô lớn với 131 chi - đảng bộ trực thuộc, gồm 7.043 đảng viên, trong đó 11 đảng bộ cơ sở với 707 đảng viên; 31 chi bộ cơ sở với 872 đảng viên; 89 chi bộ trực thuộc (chủ yếu là chi bộ tổ dân phố) với 5.464 đảng viên.

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong kỷ nguyên số

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong kỷ nguyên số

Đại đoàn kết là vấn đề cốt lõi quyết định thành công trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Môi trường xã hội số hiện nay đang mang đến nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi sự thay đổi cả về tư duy lẫn phương thức xây dựng, tiếp tục củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

fb yt zl tw