Lào Cai đã và đang xác định chè cùng các sản phẩm từ chè, đặc biệt là chè shan tuyết là dòng sản phẩm chủ lực mang lại sinh kế bền vững cho bà con dân tộc của địa phương.
Chè shan tuyết-báu vật giữa núi rừng phía bắc
Giới sành chè không thể không biết đến chè cổ thụ nức tiếng Tả Thàng, Mường Khương, Lào Cai (nay là Cao Sơn, Lào Cai). Tại vùng đất này, những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi vẫn cứ mơn mởn bám trụ trên triền núi, chắt chiu từng nguồn dinh dưỡng từ mảnh đất nơi này và ngày ngày được hấp thụ mạch nước dưới khe tạo nên những búp chè có một không hai, vị ngọt đậm đà và hương thơm đặc trưng không lẫn vào đâu được.
Những gốc chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, có cây cao đến cả chục mét, muốn có được những búp chè ngon, người dân phải trèo lên cây để hái. Bản thân bà con đồng bào Mông nơi đây cũng đã nhận thức được giá trị, hiện không ngừng chăm sóc, bảo tồn và thu hái mỗi vụ, từng bước cung cấp cho các nhà máy chế biến chè một nguồn nguyên liệu siêu sạch, an toàn, bổ dưỡng cho sức khỏe…
Còn phải kể đến suối Giàng, Văn Chấn, Yên Bái (nay là Văn Chấn, Lào Cai), được mệnh danh là xứ trà shan tuyết giữa đại ngàn với những rừng chè shan tuyết cổ thụ hàng trăm tuổi-di sản thiên nhiên quý giá. Tại Suối Giàng, có hơn 500ha rừng chè shan tuyết, trong đó nhiều cây đã trên 300 tuổi. Thân cây to, cành xù xì, rêu mốc phủ kín, lưu giữ linh khí của núi rừng.
Hơn 90% số hộ dân của ba dân tộc Kinh, Dao, Thái của xã Nậm Búng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái (nay là xã Gia Hội, tỉnh Lào Cai) đều trồng chè. Cây chè miền trung du được trồng từ năm 1968, sau hơn 30 năm đã già cỗi, không còn phù hợp thổ nhưỡng, giá chỉ khoảng 3.000 đồng/kg, cho nên tỉnh Yên Bái (cũ) đã đưa cây chè shan tuyết vào trồng đại trà, mật độ trồng 16.000 cây/ha, tạo cơ hội mới cho người làm chè. Thu nhập của người dân dao động từ 6-8 triệu đồng/người/tháng từ cây chè shan tuyết.
Đề án phát triển cây chè giai đoạn 2016-2020 của địa phương có đề cập tới việc tập trung trồng gần 3.400 ha cây chè ở các huyện vùng cao, trong đó có 800 ha chè shan tuyết trồng mật độ cao với 16 nghìn bầu/ha tại xã Gia Hội, Nậm Búng (Văn Chấn, Yên Bái) nay là Gia Hội, Văn Chấn (Lào Cai); đồng thời phát triển các vùng chè shan tuyết tại các huyện Suối Giàng, Phình Hồ, Suối Bu, Sùng Đô, Nậm Mười... và gắn với du lịch sinh thái.
Hơn nữa, để phát triển cây chè bền vững, trong năm 2024, Yên Bái (cũ), Lào Cai (mới) cũng đã nâng cao chất lượng cây chè bằng các tiêu chuẩn VietGAP, chứng nhận chè hữu cơ, chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao cho 10 sản phẩm, OCOP 3 sao cho tám sản phẩm. Sản phẩm chè shan tuyết được cấp chỉ dẫn địa lý “Suối Giàng Văn Chấn” cho 5 đơn vị.
Nhiều thương hiệu chè được xây dựng thành công
Thời gian qua, việc phát triển các loại cây trồng chủ lực nói chung, nhất là phát triển cây chè gắn với vùng chế biến và tiêu thụ sản phẩm đã mở ra cơ hội giúp nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, phát triển mạnh các sản phẩm sạch, sản phẩm có nguồn gốc chất lượng cao và tạo ra sự liên kết giữa các vùng sản xuất; từ đó xây dựng thương hiệu hàng hóa của từng địa phương, góp phần tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống của bà con nông dân.
Đặc biệt, các địa phương trong đó có Lào Cai đang phát triển, phục tráng giống chè cổ trên địa bàn để nâng cao giá trị vùng trồng chè; quảng bá, giới thiệu sản phẩm để ngày càng có nhiều người biết đến và tin dùng, tạo thị trường tiêu thụ ổn định, giúp đồng bào ở đây có thu nhập cao hơn từ cây chè cổ thụ.
Vừa mới đây, trên thị trường có thêm một sản phẩm trà shan tuyết Dragon Tea Suối Giàng made in Việt Nam khẳng định thêm giá trị trà và giúp bà con địa phương nâng cao thu nhập. Chia sẻ với Báo Nhân Dân, bác sĩ Nguyễn Công Hân, sáng lập viên cho biết, xuất phát từ nguồn gen trà cổ độc bản và là tài sản sinh học quốc gia đã và đang được bảo vệ, nơi được mệnh danh là “thuỷ tổ của trà cổ thụ”, Dragon Tea Suối Giàng là một sản phẩm trà được sản xuất theo hướng “độc tôn, mang bản sắc riêng biệt.
Với nguyên liệu chè shan tuyết từ đỉnh cao Suối Giàng, Dragon Tea Suối Giàng là một trong bốn thương hiệu trọng điểm thuộc HYH Group, do bác sĩ Nguyễn Công Hân sáng lập. Với nền tảng phát triển từ y học, HYH Group không ngừng mở rộng tầm ảnh hưởng trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, trong đó có dược liệu trà shan tuyết cổ thụ Suối Giàng.
Không đơn thuần chỉ là một thương hiệu trà mà còn tạo ra sinh kế góp phần phát triển kinh tế-xã hội của Suối Giàng (xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai). Các dòng sản phẩm của Dragon Tea Suối Giàng gồm có: hoàng trà, hồng trà, bạch trà, ngọc trà xuất phát từ “trà thủy tổ tại Suối Giàng-Kết tinh linh khí núi rừng”. Tất cả đều được cấp chứng nhận kiểm định từ Viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia.
Chia sẻ với Báo Nhân Dân, bác sĩ Nguyễn Công Hân, sáng lập viên cho biết, xuất phát từ nguồn gen trà cổ độc bản và là tài sản sinh học quốc gia đã và đang được bảo vệ, nơi được mệnh danh là “thuỷ tổ của trà cổ thụ”, Dragon Tea Suối Giàng là một sản phẩm trà được sản xuất theo hướng “độc tôn, mang bản sắc riêng biệt.
Với nguyên liệu chè shan tuyết từ đỉnh cao Suối Giàng, Dragon Tea Suối Giàng là một trong bốn thương hiệu trọng điểm thuộc HYH Group, do bác sĩ Nguyễn Công Hân sáng lập. Với nền tảng phát triển từ y học, HYH Group không ngừng mở rộng tầm ảnh hưởng trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, trong đó có dược liệu trà shan tuyết cổ thụ Suối Giàng.
Không đơn thuần chỉ là một thương hiệu trà mà còn tạo ra sinh kế góp phần phát triển kinh tế-xã hội của Suối Giàng (xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai). Các dòng sản phẩm của Dragon Tea Suối Giàng gồm có: hoàng trà, hồng trà, bạch trà, ngọc trà xuất phát từ “trà thủy tổ tại Suối Giàng-Kết tinh linh khí núi rừng”. Tất cả đều được cấp chứng nhận kiểm định từ Viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia.
Thông tin thêm, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái (cũ) Giàng A Đằng đã thông tin, vùng chè shan tuyết Suối Giàng, xã Văn Chấn, Yên Bái (nay là xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai) được công nhận là vùng chè di sản đã được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam vào năm 2016. Vài năm trở lại đây, nhờ cây chè shan tuyết cổ thụ, đời sống của bà con địa phương đã được cải thiện, ngày càng tốt hơn.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Hoàng Thị Huế, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai đã nhấn mạnh, vùng chè của Văn Chấn không chỉ có giá trị về kinh tế mà còn mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa và du lịch, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát triển bền vững của địa phương.
Ở đó, mỗi búp trà mang hương vị đặc sắc của núi rừng Tây Bắc, đồng thời mang theo trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sức khỏe cộng đồng, gìn giữ bản sắc văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bảo vệ và xây dựng môi trường xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Theo đồng chí Phó Bí thư Thường trực, hiện nay, địa phương đang phối hợp với Công ty cổ phần Dragon Tea Suối Giàng khai thác hiệu quả rừng chè cổ thụ, giao cho bà con bản địa quản lý từng gốc chè và có chương trình phối hợp bảo vệ cũng như nhân rộng nguồn gen chè shan tuyết trên địa bàn, đáp ứng hiệu quả yêu cầu phát triển bền vững.
Cũng theo đồng chí Hoàng Thị Huế, cấp ủy, chính quyền địa phương cùng doanh nghiệp đang tích cực tăng cường liên kết, phối hợp, sản xuất các sản phẩm trà từ vùng nguyên liệu địa phương theo tiêu chuẩn của Hoa Kỳ, Đức và Australia, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng cả trong và ngoài nước. Đáng chú ý, 3 dòng sản phẩm hoàng trà, hồng trà và bạch trà đang nằm trong kế hoạch triển khai xét làm quy trình công nhận sản phẩm OCOP 5 sao.
