Ai từng một lần thưởng thức cơm nếp Thẳm Dương (Văn Bàn) sẽ chẳng thể quên được vị dẻo thơm, đậm đà, để rồi sau có ăn nhiều thứ nếp khác, vẫn cứ mãi “tơ tưởng” đến Khẩu Tan Đón - loại nếp nức tiếng của vùng đất Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, được mệnh danh là “Đệ nhất nếp”.
Tự hào với giống nếp ngon
 |
Thẳm Dương là xã vùng đồi núi thấp, cách trung tâm huyện Văn Bàn 19 km về phía Tây Nam, có Quốc lộ 279 chạy qua. Nơi đây có loại gạo nếp đặc sản không thể không nhắc tới: Khẩu Tan Đón.
Nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương được trồng từ lâu đời bởi người dân tộc Tày ở địa phương. Loại gạo này trắng, hạt tròn, chất lượng dẻo, thơm ngon và hàm lượng dinh dưỡng cao hơn một số loại gạo nếp thông thường khác.
Hiện nay, Khẩu Tan Đón được trồng trên địa bàn toàn xã, nhưng tập trung ở 4 thôn: Bản Ngoang, Bản Bô, Bản Thẳm và Nậm Con, với diện tích 100 ha, năng suất bình quân đạt 47 tạ/ha.
Được khí hậu, thiên nhiên ưu đãi, nguồn nước tưới lấy ở khe suối Nậm Con nên nếp trồng ở Thẳm Dương có vị thơm ngon đặc trưng khác lạ. Nếu mang giống lúa này trồng ở vùng khác, hạt gạo thu được không đạt độ dẻo ngon như sản phẩm trồng ở đây. Bà con lý giải, phần vì không hợp khí hậu, đất đai, phần vì không phải do người Tày Thẳm Dương chăm sóc, nên chất lượng gạo không được như trồng ở Thẳm Dương.
Được người tiêu dùng săn đón
 |
| Niềm vui được mùa lúa nếp. |
Trước kia, lúa nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương được trồng rất ít, mỗi gia đình chỉ cấy thêm 1 mảnh ruộng nhỏ để lấy gạo phục vụ ngày lễ, tết hoặc khi gia đình có việc hiếu, việc hỷ, nên ít có bán ngoài thị trường. Để mua được sản phẩm, người tiêu dùng phải tìm vào thời điểm vừa gặt xong, thậm chí phải đặt mua từ khi lúa còn xanh trên đồng.
Hiện nay, gạo nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương được biết đến rộng rãi hơn qua các hội nghị, hội chợ với giá bán 35.000 đồng/kg, nhưng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng tại Lào Cai. Với năng suất bình quân trên 40 tạ/ha, khi trồng 1 ha lúa nếp Khẩu Tan Đón, thu nhập đạt gần 100 triệu đồng.
Năm 2011, tỉnh Lào Cai đã xây dựng mô hình trồng nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương với quy mô 35 ha, nhằm phát triển diện tích lúa chất lượng cao theo hướng chuỗi giá trị hàng hóa, để người dân thấy được hiệu quả kinh tế. Mô hình đã thu hút sự vào cuộc của các doanh nghiệp trong khâu liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Đặc biệt, tháng 4/2018, tỉnh Lào Cai được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm gạo nếp Khẩu Tan Đón Thẳm Dương, Văn Bàn. Đây là tín hiệu vui để người dân Thẳm Dương mở rộng diện tích giống lúa đặc sản nhằm nâng cao thu nhập...
