Chuyển đổi số để chuyên nghiệp hoá ngành hàng lúa gạo

Những cánh đồng lúa thông minh

Thời gian qua, Hà Nội đã hỗ trợ các hợp tác xã đưa ứng dụng công nghệ số vào sản xuất lúa và đạt hiệu quả khả quan. Đơn cử như tại Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú (huyện Chương Mỹ), công nghệ được ứng dụng từ sản xuất đến xây dựng thương hiệu, tiêu thụ nông sản.

Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú Trịnh Thị Nguyệt chia sẻ: với quy mô 40ha trồng lúa hữu cơ, để minh bạch hóa quá trình sản xuất, hợp tác xã đã lắp camera ngay trên cánh đồng, cập nhật quy trình sản xuất bằng sổ nhật ký điện tử… Điều này giúp cơ quan quản lý Nhà nước, người tiêu dùng dễ dàng giám sát chuỗi sản xuất lúa gạo hữu cơ từ khâu giống, chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, chế biến và gắn tem nhãn mác sản phẩm ra thị trường.

Cùng với đó, hợp tác xã sử dụng máy bay không người lái, máy bơm điện, máy cày, máy xới đất, máy gặt đập liên hợp và áp dụng các hệ thống cảm biến thông minh trên đồng ruộng để điều khiển thông qua điện thoại thông minh. Điều này đã giúp cho đơn vị nắm rõ tình hình, chất lượng nguồn nước, tình hình sâu bệnh, những thay đổi của thời tiết và chủ động đưa ra phương án xử lý kịp thời.

Tại An Giang, đẩy mạnh ứng dụng số vào sản xuất, đến nay toàn tỉnh có khoảng 300 máy bay không người lái (drone) phục vụ sản xuất lúa, giảm thiểu phương pháp truyền thống. Việc ứng dụng công nghệ như drone không chỉ giúp giảm lượng giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, mà còn mở ra hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao nhiều thuận lợi. Theo đó, lượng giống gieo sạ đã giảm từ 100 - 200 kg/ha còn 80 - 100 kg/ha.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang cho biết, tỉnh phấn đấu có từ 50 - 70% quy trình được tự động hóa qua ứng dụng thông minh, 70 - 80% diện tích lúa chất lượng cao được cấp mã số vùng trồng. Mới đây, An Giang đã ký hợp tác với một doanh nghiệp để triển khai dự án “Trung tâm đầu mối sản xuất và phân phối lúa gạo cấp vùng tại tỉnh An Giang” với quy trình sản xuất tự động thông minh.

Thông tin về ứng dụng công nghệ số trong sản xuất lúa gạo, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam Lê Thanh Tùng chia sẻ, sau hơn 1 năm triển khai thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã mang lại hiệu quả cao như: giảm lượng phân bón, thuốc trừ sâu, tăng sản lượng lúa, giảm phát thải, chất lượng lúa gạo sản xuất từ mô hình được cải thiện tích cực.

Thu hút doanh nghiệp đầu tư công nghệ

Bên cạnh thuận lợi, hiện nay, sản xuất lúa gạo còn một số khó khăn về liên kết, sản xuất manh mún, phụ thuộc khâu trung gian… Thực tế, nông dân có nhu cầu ứng dụng công nghệ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh rất lớn trong khi đây là lĩnh vực mới của nông nghiệp. Một khó khăn nữa là năng lực của nông dân, hợp tác xã, thậm chí cán bộ quản lý còn hạn chế, do đó, việc tập huấn, đào tạo, nâng cao kiến thức ứng dụng chuyển đổi số có vai trò quyết định.

Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc ta lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” của Chính phủ nhằm hướng tới chuyên nghiệp hóa ngành hàng lúa gạo; hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp, cập nhật tri thức, kỹ năng cho nông dân; nâng cao năng lực quản trị, khả năng hợp tác của hợp tác xã nông nghiệp... Trên cơ sở thí điểm thành công, mô hình này sẽ được mở rộng ra toàn quốc với mục tiêu đưa "Phát triển xanh, giảm phát thải, chất lượng cao” trở thành thương hiệu của lúa gạo Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam

Giám đốc phát triển thị trường Việt Nam của Công ty Sorimachi Việt Nam Nguyễn Thanh Mộng cho hay, để ứng dụng công nghệ số vào sản xuất lúa gạo thành công và nhân rộng ra các địa phương, Việt Nam cần cung cấp giải pháp nhật ký sản xuất, hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị. Khi tất cả dữ liệu được đồng bộ, việc xác định diện tích, thời điểm thu hoạch, sản lượng; dự kiến sử dụng phân, thuốc... sẽ được minh bạch.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương, hiện TP duy trì 200 vùng sản xuất lúa Japonica, lúa hàng hóa theo hướng an toàn, VietGAP, hữu cơ đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, quy mô 11.000ha, giá trị 15 - 17 triệu đồng/ha/năm và 3 - 5 vùng lúa thảo dược…

Vì vậy, việc ứng dụng công nghệ số có vai trò rất quan trọng để kiểm soát toàn bộ quy trình sản xuất. Sở thường xuyên tổ chức tập huấn, hội thảo, tọa đàm về chuyển đổi số trong từng lĩnh vực sản xuất kết hợp hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể cho nông dân; tạo điều kiện cho nông dân tiếp cận, khai thác, sử dụng hiệu quả thiết bị công nghệ mới như: máy bay không người lái, hệ thống phun tưới nước tự động...

Để thực hiện hiệu quả Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2023, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho rằng, các địa phương cần có giải pháp thu hút doanh nghiệp vào đầu tư để tối ưu hóa công nghệ cho toàn chuỗi ngành hàng lúa gạo.

Mặt khác, các đơn vị của Bộ cần tăng cường hợp tác, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật từ nước ngoài vào triển khai tại Việt Nam để tạo đột phá về nông nghiệp theo hướng chuẩn quốc tế và đạt hiệu quả như mong muốn.