Bộ Y tế: Quy định về số con không còn phù hợp với Hiến pháp

Theo Bộ Y tế, quy định về số con của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân tại Pháp lệnh Dân số hiện nay không còn phù hợp với quy định tại Hiến pháp năm 2013.

Nội dung trên được nêu trong báo cáo của Bộ Y tế về tình hình thực hiện quy định về quyền và nghĩa vụ của cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con.

Đạt mức sinh thay thế trước 10 năm so với mục tiêu

Theo Bộ Y tế, sau khi Pháp lệnh dân số 2003 được ban hành, mức sinh có biểu hiện tăng lên (tổng tỉ suất sinh - TFR từ 2,12 năm 2003 lên 2,23 năm 2004) do một số cá nhân chưa hiểu đúng và đầy đủ về các quy định.

Nhiều ý kiến cho rằng Điều 10 của Pháp lệnh đã làm cho người dân lầm tưởng có thể sinh số con theo ý muốn và đây là nguyên nhân dẫn đến mức sinh tăng.

Bộ Y tế đề xuất sửa quy định về số con tại Pháp lệnh dân số. Ảnh minh hoạ
Bộ Y tế đề xuất sửa quy định về số con tại Pháp lệnh dân số. Ảnh minh hoạ

Nhằm hoàn thiện các chính sách về công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình, năm 2008, UBTV Quốc hội ban hành Pháp lệnh sửa đổi điều 10 Pháp lệnh dân số 2003.

Theo đó, quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hoá gia đình, chăm sóc sức khoẻ sinh sản được quy định như sau: (1) Quyết định thời gian và khoảng cách sinh con; (2) Sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định…

Sau khi Pháp lệnh sửa đổi điều 10 Pháp lệnh dân số có hiệu lực, xu thế giảm sinh được duy trì. Về cơ bản, quy định mới đã có tác dụng rõ rệt để duy trì mức sinh thay thế trên quy mô toàn quốc.

Quy định xử lý đảng viên vi phạm chính sách kế hoạch hoá gia đình được thực hiện theo Quy định 69-QĐ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm và Hướng dẫn 05-HD/UBKTTW năm 2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về hướng dẫn thực hiện một số điều trong Quy định 69-QĐ/TW.

Đối với cán bộ, công chức, viên chức khi vi phạm chính sách dân số thì thực hiện theo Nghị định 112/2020 của Chính phủ quy định về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức.

Cơ quan, đơn vị áp dụng hình thức khiển trách, cảnh cáo, kiểm điểm, phê bình, không xét danh hiệu thi đua, không bố trí vào các vị trí lãnh đạo, đề bạt, bổ nhiệm, chậm nâng lương…

Các đơn vị xã, phường, thị trấn, thôn tổ dân phố, cơ quan, đơn vị có người sinh con thứ 3 trở lên đều không được xét thi đua khen thưởng...

Đối với người dân vi phạm chủ yếu áp dụng theo quy ước, hương ước của khu phố, thôn, ấp bằng hình thức bình xét không được công nhận là Gia đình văn hóa, kiểm điểm, nhắc nhở...

Theo Bộ Y tế, Việt Nam đã khống chế thành công tốc độ gia tăng dân số, đạt mức sinh thay thế sớm hơn 10 năm so với mục tiêu đề ra.

Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người.

Việt Nam thuộc top 5 nước già hóa dân số nhanh nhất thế giới

Tuy nhiên, theo Bộ Y tế, hiện nay mức sinh của nước ta đã xuất hiện xu hướng xuống thấp và rất thấp ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, đô thị hóa cao.

Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử. Ảnh minh hoạ
Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử. Ảnh minh hoạ

Năm 2006, Việt Nam chính thức đạt mức sinh thay thế với TFR là 2,09 con/phụ nữ. Nhưng đến năm 2024, con số này giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử và được dự báo tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Bình quân cả nước từ năm 2006 đến nay, mỗi phụ nữ có trung bình 2,1 con. Trong khi đó, khu vực Đông Nam Bộ là 1,48 con, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là 1,62 con.

Do đó, theo Bộ Y tế, quy định về mỗi cặp vợ chồng, cá nhân sinh 1 hoặc 2 con phù hợp với thời điểm ban hành quy định này nhằm kiểm soát mức sinh thay thế. Còn trong bối cảnh hiện nay với thực trạng mức sinh trên toàn quốc đã giảm thấp dưới mức sinh thay thế, mức sinh thấp không đồng đều giữa các địa phương, quy định này cần được xem xét và sửa đổi.

“Năm 2013, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong đó có nhiều quy định mới về quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Theo đó, Hiến pháp quy định “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”. Việc Pháp lệnh dân số quy định hạn chế quyền con người, quyền công dân là chưa phù hợp tinh thần của Hiến pháp, cần phải có khung pháp lý ở cấp độ luật để quy định những vấn đề này”, báo cáo của Bộ Y tế nêu rõ.

Bên cạnh đó, xuất hiện xu hướng mức sinh xuống thấp sẽ tác động đến già hóa dân số với tốc độ nhanh hơn, đòi hỏi sự thích ứng của xã hội.

Việt Nam là 1 trong 5 nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Thời gian từ khi dân số trên 65 tuổi đạt 7% (giai đoạn già hóa dân số) lên mức 14% (giai đoạn dân số già) chỉ khoảng 25 năm. Trong khi đó, các điều kiện kinh tế - xã hội chưa được chuẩn bị tốt để thích ứng kịp với già hóa dân số.

Dân số có số người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% là già hóa dân số, 14% là dân số già, 21% là dân số siêu già.

Việt Nam chỉ mất từ 25 năm chuyển giai đoạn từ già hóa dân số sang dân số già, trong khi đó Pháp mất 115 năm, Thụy Điển mất 85 năm, Australia 73 năm...

Nước ta đã bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007 và dự báo kéo dài đến năm 2039, đồng thời cũng đã bước vào thời kỳ già hóa dân số từ năm 2011 với tốc độ rất nhanh.

Bộ Y tế kết luận: “Việc sửa đổi văn bản pháp luật quy định về số con là 1 trong những nội dung nhằm duy trì mức sinh thay thế, tránh mức sinh tiếp tục giảm thấp trong thời gian tới là cần thiết”.

Do đó, Bộ Y tế đề nghị xây dựng Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh dân số 2003, đã được sửa đổi, bổ sung tại Pháp lệnh 2008.

Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử.

Theo dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng. Năm 2042, quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số bắt đầu tăng trưởng âm.

Khi đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.

Nhằm duy trì mức sinh thay thế, bên cạnh đề xuất sửa đổi quy định về số con tại Pháp lệnh dân số, Bộ Y tế cũng đã hoàn thiện nội dung hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và có tờ trình gửi Chính phủ về việc đề nghị xây dựng luật.

Dự án Luật Dân số dự kiến được Chính phủ xem xét tại kỳ họp chuyên đề về xây dựng pháp luật vào năm 2025. Nếu được Chính phủ thông qua, dự kiến dự án luật được trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 năm 2025 và thông qua tại kỳ họp thứ 10 năm 2025.

Theo plo.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Việc làm cuối năm: Cơ hội rộng mở, rủi ro rình rập

Việc làm cuối năm: Cơ hội rộng mở, rủi ro rình rập

Cuối năm, nhu cầu tuyển dụng tăng mạnh, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, đi cùng cơ hội là không ít rủi ro từ hợp đồng ngắn hạn, quyền lợi chưa đảm bảo, đến chiêu trò tuyển dụng thiếu minh bạch, đòi hỏi sự tỉnh táo trong lựa chọn.

Tăng quyền tự chủ cho trường học, gắn trách nhiệm rõ ràng

Tăng quyền tự chủ cho trường học, gắn trách nhiệm rõ ràng

Muốn giáo dục đi vào thực chất, nhà trường phải trở thành trung tâm sáng tạo và chủ động, thay vì chỉ thụ động chờ chỉ đạo từ trên. Bởi vậy, tăng quyền tự chủ cho trường học là xu thế tất yếu, nhưng song hành với nó phải là cơ chế trách nhiệm minh bạch, rõ ràng.

Thụy Điển: Giáo dục mầm non phi giới tính để trẻ em có khả năng thành công hơn

Thụy Điển: Giáo dục mầm non phi giới tính để trẻ em có khả năng thành công hơn

Bên trong một số trường mẫu giáo công lập ở Thụy Điển, đồ chơi không bao giờ được phân chia theo giới tính theo truyền thống. Búp bê và xe đẩy em bé được tự do hòa mình vào xe hơi và các khối gỗ. Trên các tấm áp phích, xe ben chở đồ trang sức đính cườm, một con robot sinh học mặc váy tutu và không phải Barbie nam hay nữ rửa bát - việc đó được giao cho một bộ xương.

Ngăn chặn hiện tượng giả mạo các tổ chức, sự kiện văn hóa trên mạng xã hội

Ngăn chặn hiện tượng giả mạo các tổ chức, sự kiện văn hóa trên mạng xã hội

Sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội hiện nay mở ra nhiều tiện ích trong kết nối và quảng bá thông tin, nhưng đồng thời cũng kéo theo tình trạng mạo danh các tổ chức, hiệp hội uy tín để trục lợi. Vụ việc fanpage giả danh Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam mới đây tiếp tục gióng lên một hồi chuông báo động.

Đến năm 2027: Mỗi trạm y tế xã có ít nhất 4 - 5 bác sĩ

Đến năm 2027: Mỗi trạm y tế xã có ít nhất 4 - 5 bác sĩ

Theo Nghị quyết 72, Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2027, tất cả trạm y tế cấp xã có tối thiểu 4 - 5 bác sĩ. Giai đoạn 2025 - 2030, mỗi năm sẽ luân chuyển khoảng 1.000 bác sĩ về làm việc tại cơ sở, nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ban đầu cho người dân.

Liên đoàn Lao động tỉnh Lào Cai thăm, làm việc với các doanh nghiệp

Liên đoàn Lao động tỉnh Lào Cai thăm, làm việc với các doanh nghiệp

Nhằm nắm bắt tình hình sản xuất kinh doanh, đời sống, việc làm, tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên, người lao động trong doanh nghiệp, từ ngày 9 – 13/9, Đoàn công tác của Liên đoàn Lao động tỉnh Lào Cai đã tổ chức chương trình thăm, làm việc với Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Nỗ lực thoát nghèo sau an cư

Nỗ lực thoát nghèo sau an cư

Với tinh thần "Không để ai bị bỏ lại phía sau", những ngôi nhà vững chãi được dựng lên đã trở thành chỗ dựa, tiếp thêm động lực để người dân Lào Cai phấn đấu, nỗ lực vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

fb yt zl tw