Bộ Y tế: Quy định về số con không còn phù hợp với Hiến pháp

Theo Bộ Y tế, quy định về số con của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân tại Pháp lệnh Dân số hiện nay không còn phù hợp với quy định tại Hiến pháp năm 2013.

Nội dung trên được nêu trong báo cáo của Bộ Y tế về tình hình thực hiện quy định về quyền và nghĩa vụ của cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con.

Đạt mức sinh thay thế trước 10 năm so với mục tiêu

Theo Bộ Y tế, sau khi Pháp lệnh dân số 2003 được ban hành, mức sinh có biểu hiện tăng lên (tổng tỉ suất sinh - TFR từ 2,12 năm 2003 lên 2,23 năm 2004) do một số cá nhân chưa hiểu đúng và đầy đủ về các quy định.

Nhiều ý kiến cho rằng Điều 10 của Pháp lệnh đã làm cho người dân lầm tưởng có thể sinh số con theo ý muốn và đây là nguyên nhân dẫn đến mức sinh tăng.

Bộ Y tế đề xuất sửa quy định về số con tại Pháp lệnh dân số. Ảnh minh hoạ
Bộ Y tế đề xuất sửa quy định về số con tại Pháp lệnh dân số. Ảnh minh hoạ

Nhằm hoàn thiện các chính sách về công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình, năm 2008, UBTV Quốc hội ban hành Pháp lệnh sửa đổi điều 10 Pháp lệnh dân số 2003.

Theo đó, quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hoá gia đình, chăm sóc sức khoẻ sinh sản được quy định như sau: (1) Quyết định thời gian và khoảng cách sinh con; (2) Sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định…

Sau khi Pháp lệnh sửa đổi điều 10 Pháp lệnh dân số có hiệu lực, xu thế giảm sinh được duy trì. Về cơ bản, quy định mới đã có tác dụng rõ rệt để duy trì mức sinh thay thế trên quy mô toàn quốc.

Quy định xử lý đảng viên vi phạm chính sách kế hoạch hoá gia đình được thực hiện theo Quy định 69-QĐ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm và Hướng dẫn 05-HD/UBKTTW năm 2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về hướng dẫn thực hiện một số điều trong Quy định 69-QĐ/TW.

Đối với cán bộ, công chức, viên chức khi vi phạm chính sách dân số thì thực hiện theo Nghị định 112/2020 của Chính phủ quy định về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức.

Cơ quan, đơn vị áp dụng hình thức khiển trách, cảnh cáo, kiểm điểm, phê bình, không xét danh hiệu thi đua, không bố trí vào các vị trí lãnh đạo, đề bạt, bổ nhiệm, chậm nâng lương…

Các đơn vị xã, phường, thị trấn, thôn tổ dân phố, cơ quan, đơn vị có người sinh con thứ 3 trở lên đều không được xét thi đua khen thưởng...

Đối với người dân vi phạm chủ yếu áp dụng theo quy ước, hương ước của khu phố, thôn, ấp bằng hình thức bình xét không được công nhận là Gia đình văn hóa, kiểm điểm, nhắc nhở...

Theo Bộ Y tế, Việt Nam đã khống chế thành công tốc độ gia tăng dân số, đạt mức sinh thay thế sớm hơn 10 năm so với mục tiêu đề ra.

Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người.

Việt Nam thuộc top 5 nước già hóa dân số nhanh nhất thế giới

Tuy nhiên, theo Bộ Y tế, hiện nay mức sinh của nước ta đã xuất hiện xu hướng xuống thấp và rất thấp ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, đô thị hóa cao.

Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử. Ảnh minh hoạ
Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử. Ảnh minh hoạ

Năm 2006, Việt Nam chính thức đạt mức sinh thay thế với TFR là 2,09 con/phụ nữ. Nhưng đến năm 2024, con số này giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử và được dự báo tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Bình quân cả nước từ năm 2006 đến nay, mỗi phụ nữ có trung bình 2,1 con. Trong khi đó, khu vực Đông Nam Bộ là 1,48 con, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là 1,62 con.

Do đó, theo Bộ Y tế, quy định về mỗi cặp vợ chồng, cá nhân sinh 1 hoặc 2 con phù hợp với thời điểm ban hành quy định này nhằm kiểm soát mức sinh thay thế. Còn trong bối cảnh hiện nay với thực trạng mức sinh trên toàn quốc đã giảm thấp dưới mức sinh thay thế, mức sinh thấp không đồng đều giữa các địa phương, quy định này cần được xem xét và sửa đổi.

“Năm 2013, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong đó có nhiều quy định mới về quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Theo đó, Hiến pháp quy định “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”. Việc Pháp lệnh dân số quy định hạn chế quyền con người, quyền công dân là chưa phù hợp tinh thần của Hiến pháp, cần phải có khung pháp lý ở cấp độ luật để quy định những vấn đề này”, báo cáo của Bộ Y tế nêu rõ.

Bên cạnh đó, xuất hiện xu hướng mức sinh xuống thấp sẽ tác động đến già hóa dân số với tốc độ nhanh hơn, đòi hỏi sự thích ứng của xã hội.

Việt Nam là 1 trong 5 nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Thời gian từ khi dân số trên 65 tuổi đạt 7% (giai đoạn già hóa dân số) lên mức 14% (giai đoạn dân số già) chỉ khoảng 25 năm. Trong khi đó, các điều kiện kinh tế - xã hội chưa được chuẩn bị tốt để thích ứng kịp với già hóa dân số.

Dân số có số người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% là già hóa dân số, 14% là dân số già, 21% là dân số siêu già.

Việt Nam chỉ mất từ 25 năm chuyển giai đoạn từ già hóa dân số sang dân số già, trong khi đó Pháp mất 115 năm, Thụy Điển mất 85 năm, Australia 73 năm...

Nước ta đã bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007 và dự báo kéo dài đến năm 2039, đồng thời cũng đã bước vào thời kỳ già hóa dân số từ năm 2011 với tốc độ rất nhanh.

Bộ Y tế kết luận: “Việc sửa đổi văn bản pháp luật quy định về số con là 1 trong những nội dung nhằm duy trì mức sinh thay thế, tránh mức sinh tiếp tục giảm thấp trong thời gian tới là cần thiết”.

Do đó, Bộ Y tế đề nghị xây dựng Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh dân số 2003, đã được sửa đổi, bổ sung tại Pháp lệnh 2008.

Năm 2024, TFR của Việt Nam đạt mức 1,91 con/phụ nữ - mức thấp nhất trong lịch sử.

Theo dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng. Năm 2042, quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số bắt đầu tăng trưởng âm.

Khi đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.

Nhằm duy trì mức sinh thay thế, bên cạnh đề xuất sửa đổi quy định về số con tại Pháp lệnh dân số, Bộ Y tế cũng đã hoàn thiện nội dung hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và có tờ trình gửi Chính phủ về việc đề nghị xây dựng luật.

Dự án Luật Dân số dự kiến được Chính phủ xem xét tại kỳ họp chuyên đề về xây dựng pháp luật vào năm 2025. Nếu được Chính phủ thông qua, dự kiến dự án luật được trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 năm 2025 và thông qua tại kỳ họp thứ 10 năm 2025.

Theo plo.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Bước tiến chuyển đổi số trong trường học ở Dế Xu Phình

Bước tiến chuyển đổi số trong trường học ở Dế Xu Phình

Trong những năm học vừa qua, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Dế Xu Phình, xã Púng Luông, tỉnh Lào Cai đã nỗ lực triển khai các giải pháp chuyển đổi số hiệu quả, tạo môi trường học tập sáng tạo, hiện đại, giúp học sinh tiếp cận tri thức hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực của đội ngũ giáo viên, mở ra nhiều cơ hội mới cho học sinh.

Mô hình “Trường học hạnh phúc”: Gieo mầm yêu thương, gặt tri thức

Mô hình “Trường học hạnh phúc”: Gieo mầm yêu thương, gặt tri thức

Mô hình “Trường học hạnh phúc” đang được ngành giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) tỉnh triển khai mạnh mẽ, trở thành hành trình kiến tạo môi trường giáo dục an toàn, yêu thương và tôn trọng. Từ điểm trường vùng cao còn nhiều khó khăn đến trường nội trú khang trang, hạnh phúc đang hiện hữu trong từng ánh mắt, nụ cười của cả thầy và trò, mang lại hiệu quả tích cực và bền vững cho sự nghiệp “trồng người” nơi vùng cao xa xôi.

Sốt xuất huyết: Đừng chủ quan khi đã hạ sốt

Sốt xuất huyết: Đừng chủ quan khi đã hạ sốt

Chỉ sau vài ngày sốt cao, nhiều bệnh nhân sốt xuất huyết đã rơi vào tình trạng nguy kịch, phải nhập viện trong tình trạng suy đa tạng, đe dọa tính mạng. Những ca bệnh được ghi nhận tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương là lời cảnh báo rõ ràng rằng sốt xuất huyết Dengue không hề đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ.

Phường Nghĩa Lộ: Lan tỏa các phong trào thi đua chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai

Phường Nghĩa Lộ: Lan tỏa các phong trào thi đua chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai

Những ngày này, khắp các tuyến phố phường Nghĩa Lộ tràn ngập không khí thi đua sôi nổi. Nhà cửa khang trang, phố phường rực rỡ cờ hoa, vườn cây xanh mướt được chăm chút, công sở gọn gàng, sạch đẹp… Tất cả cùng hòa chung nhịp phấn khởi của cán bộ, đảng viên và Nhân dân hướng về Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Bộ GD-ĐT sửa đổi, bổ sung một số nội dung các môn học Lịch sử và Địa lý

Bộ GD-ĐT sửa đổi, bổ sung một số nội dung các môn học Lịch sử và Địa lý

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức nghiên cứu phát triển chương trình, sửa đổi, bổ sung Chương trình giáo dục của các môn học theo trình tự quy định hiện hành đối với các môn học: Lịch sử và Địa lý cấp tiểu học và THCS; Địa lý lớp 12; Lịch sử lớp 10 và Giáo dục công dân lớp 10 (Giáo dục kinh tế và pháp luật).

Thời tiết ngày 17/9: Áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bão

Thời tiết ngày 17/9: Áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bão

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, hồi 1 giờ ngày 17/9, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới ở khoảng 16 độ Vĩ Bắc; 122,3 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Đông đảo Lu-Dông (Philippines). Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới mạnh cấp 7 (50–61km/giờ), giật cấp 9. Áp thấp nhiệt đới di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc, tốc độ khoảng 15km/giờ.

Kỷ cương từ việc nhỏ: Đồng phục, giờ giấc, ngôn ngữ ứng xử trong trường học

Kỷ cương từ việc nhỏ: Đồng phục, giờ giấc, ngôn ngữ ứng xử trong trường học

Kỷ cương giáo dục không chỉ nằm trong những văn bản, chương trình hay sách giáo khoa, mà bắt đầu từ những điều tưởng như rất nhỏ trong đời sống học đường. Một bộ đồng phục gọn gàng, một giờ học đúng hẹn, một lời chào lễ phép - tất cả hợp thành nền nếp và môi trường giáo dục lành mạnh.

Lần đầu tiên điều trị thành công bệnh ung thư máu bằng liệu pháp tế bào miễn dịch CAR-T

Lần đầu tiên điều trị thành công bệnh ung thư máu bằng liệu pháp tế bào miễn dịch CAR-T

Với sự phối hợp của các chuyên gia đến từ Đài Loan, Bệnh viện Truyền máu - Huyết học Thành phố Hồ Chí Minh lần đầu tiên điều trị thành công trường hợp mắc bệnh ung thư máu bằng liệu pháp tế bào miễn dịch CAR-T. Đây là phương pháp điều trị ung thư mới và khó nhất hiện nay.

fb yt zl tw