Nguy cơ “xóa sổ” nhà cai nghiện xã, phường

LCĐT - Cai nghiện tại nhà cai nghiện xã, phường (còn gọi là cai nghiện cộng đồng) là một trong những hình thức cai nghiện ma túy được triển khai trong nhiều năm qua, giúp giảm tải cho các cơ sở cai nghiện tập trung, tạo thuận lợi cho người sau cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng. Tuy nhiên, sau nhiều năm hoạt động, 15 nhà cai nghiện xã, phường đã và đang gặp khó khăn, đứng trước nguy cơ phải xóa bỏ.

Khó khăn để duy trì hoạt động

Là một trong những phường trung tâm của thành phố, trung bình mỗi năm, nhà cai nghiện phường Lào Cai tổ chức tiếp nhận, cai cho 90 - 100 lượt người nghiện ma túy. Trong khi nhà cai nghiện phường chỉ có 2 phòng chức năng, 1 phòng để điều trị cắt cơn, còn 1 phòng cho người cai nghiện ở. Thời điểm đông nhất, căn phòng khoảng 20 m² là nơi ăn, ở, sinh hoạt chung của 8 - 10 người cai nghiện. Ông Trần Văn Khước, nhân viên bảo vệ UBND phường Lào Cai, kiêm nhân viên bảo vệ nhà cai nghiện phường cho biết: Phòng ở chật hẹp, nếu ở quá đông sẽ khiến người cai nghiện dễ bức xúc, cáu giận, nản chí trong điều trị. Trong khi đó, tôi làm nhiệm vụ bảo vệ, vừa phải đảm bảo an ninh chung của UBND phường, vừa quản lý nhà cai nghiện, rất khó khăn.

Xã Vạn Hòa đang quản lý 63 hồ sơ người nghiện ma túy. Ông Trần Quang Khánh, Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Hòa cho biết: Phần lớn người dân sống trên địa bàn xã làm nông nghiệp, kinh doanh tự do, điều kiện kinh tế không cao. Mọi chi phí sinh hoạt chung của nhà cai nghiện xã như tiền điện, nước, môi trường, vệ sinh hằng tháng, chính quyền xã đều phải tự cân đối chi.

Theo Nghị định 116 của Chính phủ ngày 21/12/2021 về quản lý người cai nghiện và sau cai nghiện: Đối với các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện phải đảm bảo các điều kiện hoạt động, như diện tích phòng ở cho người cai nghiện từ 6 - 8 m²/người; cán bộ làm việc tại cơ sở cai nghiện phải có chuyên ngành đào tạo, phù hợp với chức năng, yêu cầu của nhiệm vụ... Hiện nay, nhà cai nghiện xã Vạn Hòa không đảm bảo theo quy định nên đã phải tạm dừng hoạt động từ nhiều tháng nay.

Không chỉ riêng nhà cai nghiện xã Vạn Hòa, 14 nhà cai nghiện xã, phường còn lại trên địa bàn thành phố đều đang trong tình trạng “đắp chiếu”.

Triển khai từ năm 2003, đến nay, 15 nhà cai nghiện xã, phường đã tổ chức cai nghiện cho gần 7.000 lượt người, góp phần quan trọng vào công tác cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, sau thời gian dài hoạt động, trước sự gia tăng về số lượng người nghiện ma túy, hầu hết nhà cai nghiện xã, phường đang gặp khó khăn, như cơ sở vật chất thiếu; thành viên tổ công tác cai nghiện đang phải làm công tác kiêm nhiệm, vì thế chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu, thực hiện quy trình cai nghiện chưa triệt để. Bên cạnh đó, nhiều gia đình người nghiện khả năng kinh tế hạn chế nên khó đóng góp kinh phí...

Tiềm ẩn nhiều mối lo

Ông Trần Quang Khánh, Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Hòa cho biết thêm: Ngay từ đầu năm, UBND thành phố đã có văn bản thông báo đến các xã, phường thực hiện theo Nghị định 116 của Chính phủ về công tác quản lý cai nghiện và sau cai nghiện, nhưng chưa có hướng dẫn sẽ giải thể hay xóa bỏ nhà cai nghiện xã, phường. Mặc dù có vài trường hợp đang xin cai tự nguyện tại nhà cai nghiện xã, nhưng vì chưa có hướng dẫn cụ thể nên chúng tôi không thể tiếp nhận người đến điều trị tại đây.

Phường Lào Cai hiện có 113 người có hồ sơ quản lý, trong đó 35 người đang áp dụng hình thức cai nghiện điều trị bằng thuốc Methadone, 20 người đang cai nghiện tại các cơ sở cai nghiện tập trung, số còn lại là những người được cai tại nhà cai nghiện phường, hoặc ở ngoài xã hội. Vì người nghiện ma túy ngày càng tăng, trong khi cơ sở vật chất, nhân lực thiếu, gây khó khăn cho công tác quản lý, từ đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn. Trung tá Trịnh Thế Tân, Trưởng Công an phường Lào Cai cho biết: Từ đầu năm đến nay, các vụ việc liên quan đến mất an ninh, trật tự, đặc biệt là các vụ việc trộm cắp vặt trên địa bàn phường có chiều hướng gia tăng.

Trong khi các cơ sở cai nghiện tập trung của tỉnh đang quá tải và thủ tục để đưa người nghiện ma túy đi cai nghiện tập trung còn nhiều khó khăn, vướng mắc thì nhà cai nghiện phường chính là nơi “giữ chân” người nghiện, giúp giảm nguy cơ mất trật tự, an ninh, an toàn địa bàn. Ông Nguyễn Văn Thủy, Phó Chủ tịch UBND phường Lào Cai cho biết: Nhà cai nghiện của phường hiện đã đóng cửa, chờ phương án giải quyết của cấp trên. Chúng tôi rất mong UBND tỉnh, thành phố và các sở, ngành có liên quan khẩn trương xem xét, tạo cơ chế mới, phù hợp để công tác cai nghiện của phường được triển khai hiệu quả, quản lý chặt chẽ người nghiện ngoài xã hội, nhằm giảm tác hại của nghiện ma túy, kiềm chế sự gia tăng người nghiện mới.

Ngày 31/3/2022, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 15 về việc bãi bỏ Quyết định số 45 ngày 30/9/2015 của UBND tỉnh ban hành Quy chế điều trị nghiện và quản lý sau điều trị nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Để thực hiện đúng quy định hiện hành về công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai trên địa bàn thành phố, từ ngày 15/4/2022, UBND các xã, phường tổ chức triển khai thực hiện theo Luật Phòng, chống ma túy và Nghị định 116 của Chính phủ về quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy; Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy cùng các văn bản hiện hành có liên quan. Đến thời điểm hiện tại, 15 nhà cai nghiện xã, phường trên địa bàn thành phố đã tạm dừng hoạt động.

Tính đến cuối năm 2021, toàn tỉnh có gần 4.200 người nghiện có hồ sơ quản lý, trên thực tế vẫn còn một số lượng đáng kể chưa đưa vào danh sách theo dõi, quản lý. Theo số liệu dự báo của Công an tỉnh, đến năm 2025, số người nghiện trên địa bàn tỉnh khoảng 5.000 người, đến năm 2030 tăng lên 6.500 người. Hiện toàn tỉnh có gần 900 người nghiện ma túy đang được theo dõi, quản lý tại các cơ sở cai nghiện ma túy tập trung của tỉnh. Việc tạm dừng hoạt động nhà cai nghiện xã, phường đã và đang vô tình tạo điều kiện cho người nghiện ma túy có cơ hội thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, như trộm cắp tài sản, sử dụng trái phép chất ma túy, gây mất trật tự an ninh trên địa bàn.

Luật Phòng, chống ma túy 2021 quy định: 100% người nghiện ma túy phải được áp dụng 1 trong các hình thức cai nghiện phù hợp; điều kiện, thủ tục áp dụng đơn giản hóa, do đó trong thời gian tới, dự báo số người được quản lý và cai nghiện trên địa bàn tỉnh sẽ tăng.

Mong rằng các cấp chính quyền, ngành chức năng sớm có giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai, làm giảm số người nghiện ma túy mới, không để phát sinh tình hình phức tạp, góp phần xây dựng môi trường xã hội an toàn, lành mạnh.