Độc đáo ngôi nhà sàn truyền thống ở Nghĩa Đô

LCĐT - Về xã Nghĩa Đô (Bảo Yên), du khách sẽ thấy thấp thoáng dưới tán cọ là những nếp nhà sàn truyền thống vững chãi và cổ kính của đồng bào Tày. Nhìn từ xa, ngôi nhà sàn của người Tày như cây nấm khổng lồ, khiến cho bản làng Tày toát lên vẻ đẹp rất riêng, hòa hợp với thiên nhiên và môi trường xung quanh.

Độc đáo ngôi nhà sàn truyền thống ở Nghĩa Đô ảnh 1
Nhà sàn truyền thống.

Không giống với phương cách sống du canh, du cư của nhiều dân tộc thiểu số khác, người Tày luôn có tư tưởng ổn định nơi ở, từ đó mới tính chuyện làm kinh tế. Từ quan niệm đó đã hình thành nên nét độc đáo trong kiến trúc nhà sàn. Ngôi nhà sàn không chỉ là nơi cư ngụ truyền thống của gia đình, dòng họ người Tày mà còn là “cái nôi” diễn ra sinh hoạt văn hóa và thờ cúng tổ tiên.

Theo quan niệm từ cha ông để lại, người Tày rất coi trọng nơi đặt nhà, hướng nhà phải trùng với hướng núi, rộng, thoáng và đặt làm sao cho hài hòa với thiên nhiên, đặc biệt phải gần nguồn nước. Do đó, những ngôi nhà sàn của đồng bào Tày Nghĩa Đô đều đặt ở địa thế cao ráo, thoáng mát, lưng tựa vào núi, mặt quay ra suối hoặc cánh đồng. Cho đến nay, người Tày Nghĩa Đô đã qua 5 “thế hệ” nhà đó là: lều, nhà lều, nhà quan ma, nhà cai tư, nhà con thong có một hành lang chạy dọc theo sàn nhà.

Theo tập quán dựng nhà từ xưa, người Tày dựng gian nhà theo số lẻ 3,5,7; kiêng dùng số chẵn, nhất là nhà 4 gian vì trùng với số tử (sinh, lão, bệnh, tử). Trong ngôi nhà có bố trí trong, ngoài, trên, dưới, vị trí trang trọng nhất làm nơi thờ gia tiên. Đồng bào Tày Nghĩa Đô đặt bếp nấu ăn ở gian chính giữa nhà, đây là bếp chính dùng để tiếp khách và là nơi giữ lửa cho các bếp khác cũng như sưởi ấm cho cả gia đình; khuôn bếp chính giữa rộng tầm 1,2 m, thờ thần lửa ở 4 góc. Nhiều nhà còn lắp một khuôn bếp phụ ở gian trái trong của ngôi nhà, chủ yếu để các cụ già dùng, một dựng ở gian riêng để chế biến thức ăn. Cầu thang lên nhà sàn làm bằng gỗ và thường có 9 bậc, mỗi bậc tượng trưng cho một vía của người phụ nữ Tày. Khi đón khách quý, chủ nhà phải xuống tận chân cầu thang chào mời khách lên nhà.

Bản làng của đồng bào Tày ở Nghĩa Đô.
Bản làng của đồng bào Tày ở Nghĩa Đô.

Ngôi nhà sàn với những vật dụng phục vụ sinh hoạt hằng ngày được coi là “di sản văn hóa” của người Tày, thể hiện rõ nét độc đáo và đặc sắc, đây vừa là tổ ấm của mỗi gia đình, vừa thể hiện tinh thần đoàn kết của cả cộng đồng. Những ngôi nhà sàn còn là điểm nhấn đặc biệt đối với du khách khi đến với Nghĩa Đô. Hiện nay, Nghĩa Đô còn khoảng 84% nhà sàn trên tổng số nhà ở trên địa bàn. Một số ngôi nhà đã được xây dựng bằng vật liệu xi măng nhưng vẫn mang kiến trúc nhà sàn truyền thống của đồng bào Tày. Đây cũng được xem như một địa điểm chek-in lý tưởng của du khách trong hành trình khám phá mảnh đất Nghĩa Đô thanh bình...

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Gìn giữ nét đẹp văn hóa Then Giáy

Gìn giữ nét đẹp văn hóa Then Giáy

Trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Giáy ở Bát Xát, cúng Then, làm Then là một nghi thức quan trọng nhằm hóa giải những điều không may mắn, cầu mong thần linh phù hộ cho con người luôn khỏe mạnh, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Tuy nhiên, chỉ những người có duyên, am hiểu sâu sắc về văn hóa, thuộc nhiều bài cúng mới có thể làm Thầy Then và đi hành lễ.

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) năm 2024 đã chính thức đi vào đời sống với nhiều điểm mới, thể hiện rõ tính ưu việt, mở ra những kỳ vọng đối với công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách hiệu quả trong kỷ nguyên mới.

Bản sắc và hội nhập

Bản sắc và hội nhập

Lào Cai và Yên Bái - hai vùng đất ở thượng nguồn sông Hồng, chung một mái nhà dưới dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đã chính thức hợp nhất thành tỉnh Lào Cai mới theo Nghị quyết 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội khóa XV. Tỉnh Lào Cai mới không chỉ mở rộng về không gian địa lý, tăng quy mô dân số mà còn là điểm hội tụ tinh hoa văn hóa của vùng Tây Bắc, mở ra nhiều cơ hội hội nhập và phát triển từ việc phát huy giá trị các di sản văn hóa, vững bước vào kỷ nguyên mới.

Viết giữa gian bếp nhỏ

Viết giữa gian bếp nhỏ

Góc làm việc của bà không phải phòng riêng, chỉ là chiếc bàn bên căn bếp nhỏ. Trên giá sách kế bên là những cuốn sách, tài liệu cũ quý giá, những thứ mà bà đã dành nhiều năm để sưu tầm, nghiên cứu. Đó là ấn tượng đầu tiên khi tôi có mặt tại nhà bà Trần Thị Minh, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật cũng là hội viên Hội Nhà báo tỉnh.

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Ngày hè, nắng như rót mật xuống những thửa ruộng ở thung lũng Nghĩa Đô, cũng là lúc những sợi rơm vàng óng phơi mình trên bãi đất sau mùa gặt. Ở Nghĩa Đô, rơm không còn là phế phẩm nông nghiệp chỉ dùng để đun nấu hay lót chuồng trại chăn nuôi gia súc. Rơm đang “sống lại” trong những đôi tay tài hoa của phụ nữ bản người Tày, bản người Dao bên bếp lửa, dưới mái nhà sàn; hay góc sân nhỏ của những ngày nông nhàn sau mùa gặt, trong những câu chuyện đời thường đẹp như thơ…

fb yt zl tw