Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Đi tìm dấu vết thời gian

Đi tìm dấu vết thời gian

Gần 30 năm nay, ông Phan Chí Cường, cán bộ Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm và Trưng bày (Bảo tàng tỉnh Lào Cai) cùng nhiều cộng sự lăn lộn với đất, đá để tìm về quá khứ, thu thập tư liệu giúp thế hệ hôm nay, mai sau được hiểu thêm về lịch sử đất nước, lịch sử dân tộc.

Trong căn phòng trưng bày hàng nghìn cổ vật có niên đại từ vài chục năm đến hàng nghìn năm như đồng hồ cổ, xe máy, xe đạp cổ, liềm, hái, niêu đất, bát, đĩa, vại, cối, tiền xu, ông Cường kể cho tôi nghe về từng hiện vật, mỗi hiện vật chứa đựng giá trị văn hóa, lịch sử riêng.

3.jpg

Cơ duyên thôi thúc ông Cường đến với nghề khảo cổ học bắt đầu từ những năm tháng còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông. Ngày ấy, ông đã yêu thích môn Lịch sử, tìm đọc nhiều sách nghiên cứu và tìm hiểu về đồ cổ. Ông quyết định theo học chuyên ngành Bảo tàng, Đại học Văn hóa Hà Nội để có cơ hội tiếp xúc với các giáo sư nổi tiếng về khảo cổ, lĩnh hội nhiều kiến thức về lĩnh vực mà mình yêu thích.

Những tiết học về khảo cổ, về những bí ẩn trong lòng đất có sức hút kỳ lạ với tôi. Dù bạn bè, gia đình đều nói theo nghề khảo cổ là dại, là chọn cái nghèo để sống nhưng tôi không hề nản chí.

Ông Phan Chí Cường, cán bộ Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm và Trưng bày (Bảo tàng tỉnh Lào Cai).

Quyết định gắn cuộc đời với nghiệp khảo cổ, ông Cường vẫn chưa hình dung được những vất vả, khó khăn mà nghề này mang đến. Ông nhớ lại: Có những chuyến đi khai quật ở vùng cao, được ăn, ở cùng bà con, được đắm chìm trong văn hóa bản địa, càng đi, càng nghiên cứu sâu về lịch sử, tôi càng thấy yêu quê hương, yêu nghề nhiều hơn. Tôi nhớ nhất là lần đi khai quật di tích cự thạch ở Tả Van, Sa Pa năm 2003. Mùa mưa, lương thực khan hiếm, cả đoàn phải giăng bạt ngủ giữa rừng vầu, vừa lạnh vừa đói. May mắn cả đoàn được người dân bản địa nấu cơm “tiếp tế”. Dù sử sách và một số tài liệu đã từng nhắc đến di tích cự thạch nhưng chỉ khi chứng kiến các hiện vật được “khơi” lên từ lòng đất, chúng tôi mới thấy tầm vóc một nền móng quần thể kiến trúc cổ giữa đại ngàn hoang vu. Những “bí mật” tìm thấy là hệ thống những phiến đá bằng phẳng khổng lồ có niên đại hàng nghìn năm, mang màu sắc tâm linh của cả một vùng đất.

2.jpg

Ông Cường còn kể về những chuyến “đào bới” và tìm kiếm được gần cả tấn hiện vật bằng đá, điểm tập kết lại xa, phải vận chuyển thủ công bằng cách gánh những bao đá nặng trĩu trên lưng. Hoặc kỷ niệm những lần lặn lội tới nhà dân để thuyết phục cho bà con tin tưởng giao cho mình những kỷ vật vốn rất quý. Vất vả là vậy nhưng mỗi khi cổ vật hiện ra trong lớp đất, đá hoặc mỗi lần tiếp nhận cổ vật người dân hiến tặng, cả đoàn lại vui như “vớ được vàng”.

Hỏi về những kỹ năng cần thiết của người làm công tác khảo cổ, ông Cường trả lời: Ngoài đam mê, sức khỏe, sự kiên trì thì nhà khảo cổ học cần có sự am hiểu, thông tuệ sâu sắc về đồ cổ, mỹ thuật của từng thời kỳ, từng trường phái, khám phá ra những thông điệp thời gian được ấn ký trên những món đồ của người xưa. Hiện nay, đã có nhiều máy móc, phương tiện kỹ thuật hỗ trợ đo đạc, định vị nhưng việc đào bới vẫn phải sử dụng những công cụ thô sơ và làm thật nhẹ nhàng.

Đi tìm (2).jpg

Để công tác khảo cổ đạt hiệu quả, ông Cường cùng các cộng sự đã kết nối với già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng. Họ vừa là người phát hiện, thuyết phục người dân hiến tặng cổ vật, vừa là nhân chứng lịch sử, văn hóa hỗ trợ công tác xác minh, nghiên cứu.

Sưu tầm hiện vật đã khó, việc gìn giữ càng khó hơn, từ phân loại chất liệu, chủ đề, ghi số kiểm kê, sắp xếp lên giá, viết lý lịch, vệ sinh định kỳ… cho hiện vật đều phải được thực hiện nhuần nhuyễn, nhẹ nhàng, trách nhiệm, giữ cho hiện vật nguyên vẹn nhất có thể.

Đi tìm (3).jpg

Lào Cai là cái nôi của cổ vật với sự giao thoa văn hóa Đông Sơn, Hán, Điền và văn hóa đặc sắc của 25 dân tộc. Những nhà khảo cổ như ông Cường được ví như những “chú ong” cần mẫn, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai, để hơn 16.000 hiện vật được sưu tầm trong những năm qua sẽ từ quá khứ bước vào đời thực. Đó sẽ là những minh chứng về giá trị lịch sử, văn hóa, là kho tư liệu quý báu về vùng miền mà những người làm công tác bảo tồn, bảo tàng luôn nỗ lực, dành sự trân trọng, nâng niu để công chúng hiểu được lịch sử quá trình phát triển của Lào Cai.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Kỷ niệm 140 năm ngày vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương

Kỷ niệm 140 năm ngày vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương

Ngày 13/7, tại Đền thờ vua Hàm Nghi và các tướng sĩ Cần Vương, thuộc Di tích lịch sử quốc gia Thành Tân Sở ở xã Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị, Ủy ban nhân dân xã Cam Lộ tổ chức Lễ kỷ niệm 140 năm ngày vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương 13/7 (1885-2025), mở đầu cho phong trào Cần vương chống thực dân Pháp.

UNESCO ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn-Kiếp Bạc vào danh mục Di sản thế giới

UNESCO ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn-Kiếp Bạc vào danh mục Di sản thế giới

Theo thông tin từ Cục Di sản văn hóa, chiều 12/7 (giờ Paris), tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO), Giáo sư Nikolay Nenov (Bulgaria), Chủ tịch Kỳ họp đã chính thức gõ búa ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới.

Cung đàn tròn người Pa Dí

Cung đàn tròn người Pa Dí

“Mường Khương xanh rất xanh…/Biên giới ơi yêu lắm một cung đàn/Một cung đàn tròn dân tôi người pa dí/Một cung đàn tròn như ánh trăng rằm/Một cung đàn tròn như mặt trời nắng mai rực rỡ”… đó là những câu thơ trong bài thơ “Đất nước tôi xanh một cung đàn tròn” của nhà thơ Pờ Sảo Mìn.

Tuồng, Chèo, Cải lương về một nhà: Tạo ra bộ máy tinh - gọn - mạnh

Tuồng, Chèo, Cải lương về một nhà: Tạo ra bộ máy tinh - gọn - mạnh

Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam và Nhà hát Tuồng Việt Nam hợp nhất thành Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam, hoàn thành trước ngày 1/8. Lãnh đạo các nhà hát khẳng định điều này giúp bộ máy quản lý trở nên tinh, gọn, mạnh, mở ra cơ hội mới cho sân khấu truyền thống. 

Hàn Quốc, Việt Nam bắt tay làm nhạc kịch về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Hàn Quốc, Việt Nam bắt tay làm nhạc kịch về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Nhà hát Kịch Việt Nam đồng thời khởi công chương trình nghệ thuật “Bác Hồ một tình yêu bao la” và vở nhạc kịch “Cafe bánh mì”, hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2/9. Đặc biệt vở nhạc kịch "Cafe bánh mì" đánh dấu sự hợp tác của Nhà hát Kịch Việt Nam và ê-kíp sáng tạo đến từ Hàn Quốc. 

Khởi công hai tác phẩm sân khấu kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Khởi công hai tác phẩm sân khấu kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Ngày 9/7, tại Hà Nội, Nhà hát Kịch Việt Nam khởi công chương trình nghệ thuật “Bác Hồ một tình yêu bao la” và vở nhạc kịch “Café bánh mì” có sự tham gia của nhiều nghệ sĩ Hàn Quốc. Đây là hai tác phẩm đặc biệt được dàn dựng và công diễn nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh 2/9.

Gìn giữ nét đẹp văn hóa Then Giáy

Gìn giữ nét đẹp văn hóa Then Giáy

Trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Giáy ở Bát Xát, cúng Then, làm Then là một nghi thức quan trọng nhằm hóa giải những điều không may mắn, cầu mong thần linh phù hộ cho con người luôn khỏe mạnh, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Tuy nhiên, chỉ những người có duyên, am hiểu sâu sắc về văn hóa, thuộc nhiều bài cúng mới có thể làm Thầy Then và đi hành lễ.

fb yt zl tw