Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Đi tìm dấu vết thời gian

Đi tìm dấu vết thời gian

Gần 30 năm nay, ông Phan Chí Cường, cán bộ Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm và Trưng bày (Bảo tàng tỉnh Lào Cai) cùng nhiều cộng sự lăn lộn với đất, đá để tìm về quá khứ, thu thập tư liệu giúp thế hệ hôm nay, mai sau được hiểu thêm về lịch sử đất nước, lịch sử dân tộc.

Trong căn phòng trưng bày hàng nghìn cổ vật có niên đại từ vài chục năm đến hàng nghìn năm như đồng hồ cổ, xe máy, xe đạp cổ, liềm, hái, niêu đất, bát, đĩa, vại, cối, tiền xu, ông Cường kể cho tôi nghe về từng hiện vật, mỗi hiện vật chứa đựng giá trị văn hóa, lịch sử riêng.

3.jpg

Cơ duyên thôi thúc ông Cường đến với nghề khảo cổ học bắt đầu từ những năm tháng còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông. Ngày ấy, ông đã yêu thích môn Lịch sử, tìm đọc nhiều sách nghiên cứu và tìm hiểu về đồ cổ. Ông quyết định theo học chuyên ngành Bảo tàng, Đại học Văn hóa Hà Nội để có cơ hội tiếp xúc với các giáo sư nổi tiếng về khảo cổ, lĩnh hội nhiều kiến thức về lĩnh vực mà mình yêu thích.

Những tiết học về khảo cổ, về những bí ẩn trong lòng đất có sức hút kỳ lạ với tôi. Dù bạn bè, gia đình đều nói theo nghề khảo cổ là dại, là chọn cái nghèo để sống nhưng tôi không hề nản chí.

Ông Phan Chí Cường, cán bộ Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm và Trưng bày (Bảo tàng tỉnh Lào Cai).

Quyết định gắn cuộc đời với nghiệp khảo cổ, ông Cường vẫn chưa hình dung được những vất vả, khó khăn mà nghề này mang đến. Ông nhớ lại: Có những chuyến đi khai quật ở vùng cao, được ăn, ở cùng bà con, được đắm chìm trong văn hóa bản địa, càng đi, càng nghiên cứu sâu về lịch sử, tôi càng thấy yêu quê hương, yêu nghề nhiều hơn. Tôi nhớ nhất là lần đi khai quật di tích cự thạch ở Tả Van, Sa Pa năm 2003. Mùa mưa, lương thực khan hiếm, cả đoàn phải giăng bạt ngủ giữa rừng vầu, vừa lạnh vừa đói. May mắn cả đoàn được người dân bản địa nấu cơm “tiếp tế”. Dù sử sách và một số tài liệu đã từng nhắc đến di tích cự thạch nhưng chỉ khi chứng kiến các hiện vật được “khơi” lên từ lòng đất, chúng tôi mới thấy tầm vóc một nền móng quần thể kiến trúc cổ giữa đại ngàn hoang vu. Những “bí mật” tìm thấy là hệ thống những phiến đá bằng phẳng khổng lồ có niên đại hàng nghìn năm, mang màu sắc tâm linh của cả một vùng đất.

2.jpg

Ông Cường còn kể về những chuyến “đào bới” và tìm kiếm được gần cả tấn hiện vật bằng đá, điểm tập kết lại xa, phải vận chuyển thủ công bằng cách gánh những bao đá nặng trĩu trên lưng. Hoặc kỷ niệm những lần lặn lội tới nhà dân để thuyết phục cho bà con tin tưởng giao cho mình những kỷ vật vốn rất quý. Vất vả là vậy nhưng mỗi khi cổ vật hiện ra trong lớp đất, đá hoặc mỗi lần tiếp nhận cổ vật người dân hiến tặng, cả đoàn lại vui như “vớ được vàng”.

Hỏi về những kỹ năng cần thiết của người làm công tác khảo cổ, ông Cường trả lời: Ngoài đam mê, sức khỏe, sự kiên trì thì nhà khảo cổ học cần có sự am hiểu, thông tuệ sâu sắc về đồ cổ, mỹ thuật của từng thời kỳ, từng trường phái, khám phá ra những thông điệp thời gian được ấn ký trên những món đồ của người xưa. Hiện nay, đã có nhiều máy móc, phương tiện kỹ thuật hỗ trợ đo đạc, định vị nhưng việc đào bới vẫn phải sử dụng những công cụ thô sơ và làm thật nhẹ nhàng.

Đi tìm (2).jpg

Để công tác khảo cổ đạt hiệu quả, ông Cường cùng các cộng sự đã kết nối với già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng. Họ vừa là người phát hiện, thuyết phục người dân hiến tặng cổ vật, vừa là nhân chứng lịch sử, văn hóa hỗ trợ công tác xác minh, nghiên cứu.

Sưu tầm hiện vật đã khó, việc gìn giữ càng khó hơn, từ phân loại chất liệu, chủ đề, ghi số kiểm kê, sắp xếp lên giá, viết lý lịch, vệ sinh định kỳ… cho hiện vật đều phải được thực hiện nhuần nhuyễn, nhẹ nhàng, trách nhiệm, giữ cho hiện vật nguyên vẹn nhất có thể.

Đi tìm (3).jpg

Lào Cai là cái nôi của cổ vật với sự giao thoa văn hóa Đông Sơn, Hán, Điền và văn hóa đặc sắc của 25 dân tộc. Những nhà khảo cổ như ông Cường được ví như những “chú ong” cần mẫn, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai, để hơn 16.000 hiện vật được sưu tầm trong những năm qua sẽ từ quá khứ bước vào đời thực. Đó sẽ là những minh chứng về giá trị lịch sử, văn hóa, là kho tư liệu quý báu về vùng miền mà những người làm công tác bảo tồn, bảo tàng luôn nỗ lực, dành sự trân trọng, nâng niu để công chúng hiểu được lịch sử quá trình phát triển của Lào Cai.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Luồng sinh khí mới của phim chiến tranh cách mạng

Luồng sinh khí mới của phim chiến tranh cách mạng

Phim đề tài chiến tranh là một phần đặc biệt quan trọng trong di sản điện ảnh cách mạng Việt Nam, đã chứng minh được giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật với thời gian, cũng như những đóng góp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai bên chiến tuyến, từ đó hàn gắn vết thương chiến tranh, tăng cường hợp tác hữu nghị.

Tìm lại ký ức xưa qua đồ chơi truyền thống

Tìm lại ký ức xưa qua đồ chơi truyền thống

Giá trị truyền thống trong những món đồ chơi Trung thu cổ truyền tưởng chừng bị lãng quên trong thời gian dài, nay bỗng trở lại và được nhiều người đón nhận. Những ngày gần tới Rằm Trung thu, trên khắp phố phường Hà Nội, đặc biệt là tại khu phố cổ, nhiều cửa hàng bắt đầu trưng bày đồ chơi trung thu với sắc màu rực rỡ, đủ loại đồ chơi truyền thống, dệt nên mùa trăng rằm vừa hoài niệm, vừa tươi mới.

Trend book club lan tỏa trong giới trẻ

Trend book club lan tỏa trong giới trẻ

Không chỉ dừng lại ở thói quen đọc sách cá nhân, ngày nay nhiều bạn trẻ tìm đến các book club (câu lạc bộ sách) như một không gian gặp gỡ, chia sẻ và nuôi dưỡng đam mê tri thức. Từ những quán cà phê nhỏ, thư viện cộng đồng đến các nhóm trực tuyến, phong trào sinh hoạt câu lạc bộ sách đang trở thành một xu hướng văn hoá mới, góp phần khơi dậy tinh thần đọc và hình thành cộng đồng gắn kết bằng tri thức.

Xếp hạng 4 di tích quốc gia đặc biệt

Xếp hạng 4 di tích quốc gia đặc biệt

Theo thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính vừa ký Quyết định số 1959/QĐ-TTg ngày 11/9/2025 về việc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đợt 18, năm 2025) đối với 4 di tích.

Khai mạc Trại sáng tác Văn học - Nghệ thuật tại xã Võ Lao

Khai mạc Trại sáng tác Văn học - Nghệ thuật tại xã Võ Lao

Chiều 11/9, tại xã Võ Lao, Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật tỉnh phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức khai mạc Trại sáng tác văn học - nghệ thuật. Đây là trại sáng tác cấp xã đầu tiên được triển khai theo hình thức phối hợp giữa Hội với cơ sở, sau khi hệ thống tổ chức bộ máy được sắp xếp theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Người “giữ lửa” văn hóa Cao Lan

Người “giữ lửa” văn hóa Cao Lan

Ở tuổi 76, nghệ nhân ưu tú Lạc Tiên Sinh vẫn say mê công việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Cao Lan. Ông được ví như người "giữ lửa" cho làn điệu Sình ca, một loại hình dân ca độc đáo của dân tộc Cao Lan đang có nguy cơ mai một.

Mùa cơm mới ở bản Hà Nhì

Mùa cơm mới ở bản Hà Nhì

Theo phong tục cổ truyền, cứ đến tháng 7, tháng 8 âm lịch hằng năm, đồng bào Hà Nhì ở các thôn, bản vùng cao khu vực huyện Bát Xát cũ lại tổ chức lễ mừng cơm mới. Lễ mừng cơm mới thể hiện sự tri ân của cộng đồng người Hà Nhì đối với đất trời và tổ tiên đã phù hộ cho mùa màng bội thu, cuộc sống Nhân dân thêm no ấm.

fb yt zl tw