Gỡ khó trong giải quyết tranh chấp đất đai

LCĐT - Từ đầu năm đến nay, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Lào Cai đã thụ lý 148 vụ liên quan đến tranh chấp đất đai, trong đó giải quyết xong 112 vụ. Tuy không tăng về số vụ so với cùng kỳ năm 2021 nhưng các vụ lại gia tăng tính phức tạp.

Vừa qua, Tòa án nhân dân tỉnh giải quyết vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất và yêu cầu hủy quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” liên quan đến khiếu kiện của 5 hộ đối với một công ty du lịch trên địa bàn xã. Trong vụ việc này, 5 hộ đòi quyền sử dụng đất hiện do doanh nghiệp quản lý, sử dụng và yêu cầu hủy một phần quyết định hành chính là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cung cấp cho công ty này. Các hộ cho rằng nguồn gốc đất là do các hộ khai phá từ lâu, sử dụng ổn định nhưng chưa làm thủ tục để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Giải quyết vụ án, vì khiếu kiện tập thể nên ngành chức năng gặp khó khăn khi xem xét yêu cầu của từng hộ. Bên cạnh đó, do diện tích đất tranh chấp rộng, nằm ở nhiều vị trí khác nhau khiến việc xem xét thẩm định đất cũng như xác minh, làm rõ nguồn gốc, quá trình sử dụng để xác định chủ sở hữu hợp pháp cũng gặp trở ngại.

Hoặc vụ “Yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, đòi lại tài sản và hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” giữa các nguyên đơn: Ông Trương Mạnh H., bà Trương Thị T., ông Trương Đức C., ông Trương Anh Đ. với bị đơn là ông Nguyễn Mạnh H. Vụ án với sự tham gia của nhiều đương sự, trong đó các đương sự có quan hệ huyết thống nhưng lại quan điểm khác nhau.

Các nguyên đơn cho rằng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa cụ Hoàng Thị K. (mẹ đẻ của các nguyên đơn, đã chết) với ông Nguyễn Mạnh H. lập năm 2009 là vô hiệu và yêu cầu cơ quan tòa án hủy hợp đồng, buộc ông Nguyễn Mạnh H. trả lại đất. Do diện tích đất tranh chấp đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Nguyễn Lã Trúc Q. (con gái của ông Nguyễn Mạnh H.) thông qua hợp đồng tặng, cho, các nguyên đơn yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho bà Q. Giải quyết vụ án này phức tạp do có nhiều đương sự, ở các địa phương khác nhau, đương sự có quan hệ huyết thống và không đồng quan điểm; diện tích đất tranh chấp rộng, có giá trị lớn...

Tòa án nhân dân tỉnh phối hợp ngành chức năng xem xét, thẩm định tại chỗ đối với diện tích đất tranh chấp.

Không chỉ 2 vụ án nêu trên, cơ quan tòa án 2 cấp tỉnh Lào Cai nhận thấy các vụ án liên quan đến tranh chấp đất đai ngày càng đa dạng về loại hình, gia tăng tính phức tạp. Trong khi đó, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến đất đai liên tục thay đổi gây khó khăn lớn trong giải quyết. Một nguyên nhân khác khiến tranh chấp đất đai gia tăng là do giá đất ở một số khu vực tăng mạnh, nảy sinh tranh chấp lợi ích, đã tác động trực tiếp đến các mối quan hệ gia đình, xã hội, các chuẩn mực đạo đức, đạo lý gia đình...

Ông Đặng Phi Long, Chánh tòa Dân sự thuộc Tòa án nhân dân tỉnh cho biết: Để khẳng định sự “thượng tôn pháp luật”, nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án dân sự nói chung, nhất là các vụ tranh chấp đất đai, tòa án nhân dân 2 cấp tỉnh tiếp tục thực hiện hiệu quả 14 giải pháp của Tòa án nhân dân tối cao về tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, quán triệt các văn bản của Đảng, của ngành về cải cách tư pháp. Bên cạnh đó là chú trọng bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức pháp luật, trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ thẩm phán, thư ký. Cập nhật kịp thời các văn bản chỉ đạo của tòa án nhân dân cấp trên và các văn bản pháp luật mới ban hành để cán bộ, thẩm phán, thư ký nghiên cứu, vận dụng trong giải quyết các vụ việc.

Thẩm phán và thư ký nghiên cứu hồ sơ vụ án tranh chấp đất đai.

Áp dụng triệt để nguyên tắc độc lập và chỉ tuân thủ pháp luật khi giải quyết, xét xử các vụ án bảo đảm thực hiện tranh tụng, tranh luận công khai tại phiên tòa và việc nghị án, ban hành bản án, quyết định. Khi nghị án, các vấn đề của vụ án đều được thảo luận, giải quyết bằng biểu quyết và quyết định theo đa số. Phối hợp chặt chẽ với cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan chuyên môn để giải quyết kịp thời các vụ án theo quy định của pháp luật, đồng thời quan tâm đến công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong Nhân dân.

Tòa án nhân dân 2 cấp tỉnh Lào Cai không ngừng đổi mới, cải tiến phương pháp làm việc, phân công trách nhiệm cụ thể đối với từng cán bộ, công chức, khen thưởng, động viên kịp thời đối với các thẩm phán, thư ký giải quyết nhanh, gọn các vụ án phức tạp và thẳng thắn phê bình đối với các cán bộ, công chức chưa hoàn thành công việc được giao. Trước khi đưa ra xét xử vụ án tranh chấp đất đai, tòa án yêu cầu thẩm phán - chủ tọa phiên tòa và các thành viên hội đồng xét xử nghiên cứu hồ sơ vụ án, xem xét kỹ các chứng cứ đã được thu thập để đánh giá, thẩm tra, đưa ra kết luận riêng của mình đối với từng vấn đề giải quyết. Đối với việc xem xét thẩm định tại chỗ, yêu cầu phải xác định, định vị được vị trí tài sản, vật kiến trúc gắn liền với đất và được thể hiện trong biên bản.

Cùng với giải quyết các vụ việc dân sự, tòa án nhân dân 2 cấp cũng đẩy mạnh hòa giải tại tòa án để hạn chế căng thẳng trong quan hệ tranh chấp, tăng cường sự đoàn kết trong cộng đồng dân cư. Định kỳ hằng tháng, thẩm phán báo cáo tiến độ giải quyết án theo yêu cầu của các tòa chuyên trách. Tăng cường kiểm tra nghiệp vụ đối với tòa án cấp huyện, theo định kỳ 6 tháng, tòa chuyên trách tham mưu cho cơ quan tổ chức hội nghị trao đổi trực tuyến giải đáp những vướng mắc trong chuyên môn, nghiệp vụ…

Từ những giải pháp trên, tòa án nhân dân 2 cấp tỉnh Lào Cai đã giải quyết nhiều vụ án tranh chấp đất đai phức tạp, tạo được luồng dư luận tốt, sự tin tưởng trong Nhân dân. Việc nâng cao chất lượng xét xử các tranh chấp liên quan đến đất đai không chỉ bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, mà còn góp phần tuyên truyền, giáo dục Nhân dân thực hiện nghiêm các quy định pháp luật.