Hà Giang qua những trang sách “Chuyện tình của núi”

Tập bút kí “Chuyện tình của núi – Ngang dọc Hoàng Su Phì” của Hoài Sa đưa người đọc đến những nét văn hóa còn chưa được biết đến và hiểu rõ của vùng đất Hoàng Su Phì với hơn 10 dân tộc anh em.

Cuốn sách “Chuyện tình của núi – Ngang dọc Hoàng Su Phì”, viết về huyện Hoàng Su Phì, phía tây tỉnh Hà Giang, do NXB Kim Đồng ấn hành mới đây. Đây là tác phẩm hiếm hoi về đề tài miền núi phía Bắc xuất hiện trong thời gian qua.

Nằm cách xa cao nguyên đá Đồng Văn, Hoàng Su Phì thuộc miền núi Hà Giang, gần với cao nguyên Bắc Hà. Nổi danh là vùng có ruộng bậc thang rộng lớn và tươi đẹp, nơi này cũng mang nhiều đặc sắc văn hóa, phong tục của hơn 10 dân tộc, nhất là người Nùng, người Dao, người Tày, người H’Mông, người La Chí, người Cờ Lao,…

Ruộng bậc thang cũng khởi đầu cho “Chuyện tình của núi”. Tác giả mô tả cách cha ông lập nên các bậc trên núi, cách dẫn nước, mùa thu hoạch và cả đặc sản cá chép ruộng của người địa phương. Sách điểm lại những vùng ruộng dốc cao, rộng bát ngát thu hút giới nhiếp ảnh mỗi độ mùa vàng. Ruộng bậc thang ở nơi này đã được Bộ VHTT&DL công nhận là di sản phi vật thể quốc gia vào năm 2012. Với cây lúa là trung tâm, là “hữu linh” trong đời sống các dân tộc, lễ cúng Cơm mới của người Nùng, những chiếc bánh giày ngày Tết của người Dao cũng hiện lên sống động.

Đặc sắc văn hóa trong “Chuyện tình của núi” nằm ở những chương viết về nghề truyền thống và những lễ lạt tâm linh. Đó là nghề làm trang sức bạc của người Nùng vốn có lịch sử hàng trăm năm mà chưa hề mai một. Đó còn là nghề trồng chè shan tuyết nức danh trong giới trà Việt Nam. Nhưng đó cũng là sự xót xa dành cho nghề dạy chữ Nôm Dao khi lớp trẻ không còn học thứ chữ ấy nữa. Ngoài ra, lễ Cấp sắc, tức lễ thành đinh cho thanh niên người Dao được mô tả chi tiết từng giai đoạn, cho thấy đời sống tinh thần của người Dao phong phú như thế nào. Lễ Nhảy lửa của người Dao Đỏ có phần rùng rợn cũng đi vào trang sách đầy tự nhiên, như một nét đẹp với du khách vùng xa.

Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì.
Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì.

Với lối viết trẻ trung, “Chuyện tình của núi” chứa đựng hai hành trình của tác giả tới hai ngọn núi cao nhất Đông Bắc: Chiêu Lâu Thi và Tây Côn Lĩnh. Chiêu Lầu Thi, còn có tên khác là Chín tầng đá tuy được coi là chốn săn mây tuyệt nhất của Hà Giang, lại thách thức tác giả với những trận mưa bão và mây mù. Còn Tây Côn Lĩnh, nóc nhà Đông Bắc, là một vùng núi nguyên sinh với rừng cổ thụ mát lạnh và những con dốc dài qua miền thảo quả. Tại đây, Hoài Sa mô tả chuyến đi lạc trong rừng già và niềm vui khi thoát khỏi đó trong màn đêm.

Chảo Yến, cô gái người Dao truyền cảm hứng trong tác phẩm “Đường ngược chiều”, viết lời giới thiệu cho “Chuyện tình của núi” rằng “nếu ví cuốn sách là một bàn yến tiệc thì món ăn ở đây không chỉ là “cơm vàng” (ruộng bậc thang) – thứ rất đỗi quen thuộc khi nhắc về Hoàng Su Phì, mà trên bàn yến tiệc đó còn đậm hương vị của núi rừng… Câu chuyện là ‘kính thực tế ảo’ cho những người chưa thể đến Hoàng Su Phì”.

Sách “Chuyện tình của núi – Ngang dọc Hoàng Su Phì” là các ghi chép sau nhiều chuyến đi tìm hiểu tới Hoàng Su Phì trong vòng hơn 2 năm của Hoài Sa. Tác giả sống, trải nghiệm và tiếp xúc với nhiều người, hộ gia đình các dân tộc thiểu số địa phương, trong đó có những thầy cúng, nghệ nhân, nghệ sĩ, và cả những người nông dân làm du lịch cộng đồng. Sự cảm phục con người và cảnh vật trong sách cũng xen kẽ với nhiều băn khoăn về văn hóa bị mai một bởi phát triển, hay tương lai về du lịch đại trà thiếu bền vững. Với đường xá cách trở, Hoàng Su Phì chưa phải nơi được nhiều người dân Việt Nam biết tới, ngoài giới phượt và nhiếp ảnh gia. Cuốn sách vì thế ra đời với mong muốn để Hoàng Su Phì xứng đáng được nhìn nhận và hiểu rõ hơn.

------------------

Hoài Sa là một blogger du lịch với trang viết bằng tiếng Anh (captainessy.com) dành cho du khách nước ngoài lần đầu tới Việt Nam, chủ yếu về du lịch trải nghiệm mang tính thiên nhiên, dân tộc. Anh đi nhiều vùng ở các tỉnh miền núi phía Bắc trước khi dừng lại tại Hoàng Su Phì, Hà Giang, vì ngưỡng mộ vẻ đẹp ruộng bậc thang.

Hoài Sa là cựu du học sinh tại Anh Quốc, từng xuất bản cuốn du học kí “Bốn mùa chân bước, nghìn dặm nước Anh” (2018).

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) năm 2024 đã chính thức đi vào đời sống với nhiều điểm mới, thể hiện rõ tính ưu việt, mở ra những kỳ vọng đối với công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách hiệu quả trong kỷ nguyên mới.

Bản sắc và hội nhập

Bản sắc và hội nhập

Lào Cai và Yên Bái - hai vùng đất ở thượng nguồn sông Hồng, chung một mái nhà dưới dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đã chính thức hợp nhất thành tỉnh Lào Cai mới theo Nghị quyết 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội khóa XV. Tỉnh Lào Cai mới không chỉ mở rộng về không gian địa lý, tăng quy mô dân số mà còn là điểm hội tụ tinh hoa văn hóa của vùng Tây Bắc, mở ra nhiều cơ hội hội nhập và phát triển từ việc phát huy giá trị các di sản văn hóa, vững bước vào kỷ nguyên mới.

Viết giữa gian bếp nhỏ

Viết giữa gian bếp nhỏ

Góc làm việc của bà không phải phòng riêng, chỉ là chiếc bàn bên căn bếp nhỏ. Trên giá sách kế bên là những cuốn sách, tài liệu cũ quý giá, những thứ mà bà đã dành nhiều năm để sưu tầm, nghiên cứu. Đó là ấn tượng đầu tiên khi tôi có mặt tại nhà bà Trần Thị Minh, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật cũng là hội viên Hội Nhà báo tỉnh.

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Ngày hè, nắng như rót mật xuống những thửa ruộng ở thung lũng Nghĩa Đô, cũng là lúc những sợi rơm vàng óng phơi mình trên bãi đất sau mùa gặt. Ở Nghĩa Đô, rơm không còn là phế phẩm nông nghiệp chỉ dùng để đun nấu hay lót chuồng trại chăn nuôi gia súc. Rơm đang “sống lại” trong những đôi tay tài hoa của phụ nữ bản người Tày, bản người Dao bên bếp lửa, dưới mái nhà sàn; hay góc sân nhỏ của những ngày nông nhàn sau mùa gặt, trong những câu chuyện đời thường đẹp như thơ…

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Chương trình "Vua tiếng Việt" tìm ra chủ nhân mới nhất của ngai vàng và giải thưởng lớn nhất trị giá hơn 300 triệu đồng. Chủ nhân ngai vàng giành chiến thắng trong phần thi về chủ đề Xe.

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Trong những ngày cuối tuần yên ả, Nhà văn hóa đa năng xã Sơn Thủy cũ (nay là xã Văn Bàn) rộn rã tiếng cười, lời ca, điệu múa. Ở đó, anh Lý Văn Tư cùng các thành viên Câu lạc bộ dân gian dân tộc Xá Phó say sưa tập luyện.

fb yt zl tw