Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Trắng ngà sợi tơ Trà Chẩu

Trắng ngà sợi tơ Trà Chẩu

Mặc dù, bản sắc văn hóa truyền thống của không ít đồng bào dân tộc thiểu số đang đứng trước nguy cơ mai một, nhưng cộng đồng người Dao họ tại thôn Trà Chẩu, xã Sơn Hà, huyện Bảo Thắng vẫn gìn giữ, bảo tồn những giá trị của nghề dệt truyền thống.

img-9656-8682.jpg
Nghề dệt vải ở thôn Trà Chẩu được phụ nữ địa phương truyền giữ từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Cùng cán bộ văn hóa xã Sơn Hà, chúng tôi men theo tuyến đường bê tông len lỏi giữa những rừng quế xanh bạt ngàn để tới trung tâm thôn Trà Chẩu.

img-9407-4913.jpg
Ông Bàn Văn Quang là người am hiểu văn hóa truyền thống đồng bào Dao họ, trong đó có nghề dệt vải.

Để rõ hơn nghề dệt vải truyền thống của người Dao họ, chúng tôi đã tìm tới gia đình ông Bàn Văn Quang, người chuyên nghiên cứu về văn hóa dân tộc Dao. Ông Quang cũng là người con của đồng bào Dao họ, sinh ra và lớn lên tại thôn Trà Chẩu. Năm nay 66 tuổi, là cán bộ hưu trí, ông Quang từng giữ các chức vụ: Chủ tịch UBND, Chủ tịch HĐND, Bí thư Đảng ủy xã Sơn Hà.

img-9612-3608.jpg
Sợi vải vẫn hằng ngày buông mành trắng như ngà bên khung cửi.

Khi chúng tôi đến nhà, đúng lúc ông Quang đang sắp xếp, phơi và chép lại sách cổ. Ông Quang còn lưu giữ được vài chục cuốn sách cổ viết theo lối Hán tự. Tuy nhiên, một số ít bị ảnh hưởng bởi mưa lũ nên nhòe mực, ông Quang phải chép lại. Ông Quang học Hán tự, tiếp cận văn hóa Dao từ hồi còn niên thiếu. Suốt quá trình công tác không có nhiều thời gian để học và rèn chữ nên cách đây 6 năm, khi nghỉ hưu ông mới đem cả tâm huyết cho công việc lưu giữ, chép sách cổ.

Bận bịu là thế nhưng ông Quang vẫn dành cho chúng tôi đủ thời gian để biết những thông tin khái quát về nghề dệt của đồng bào Dao họ tại Bảo Thắng, nhất là với bà con thôn Trà Chẩu. Ông Quang bảo, đồng bào Dao họ ở đâu cũng vậy, luôn có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa, phong tục, tập quán sinh hoạt, trang phục truyền thống và nghề dệt vải.

img-9507-2075.jpg
Vấn sợi.
img-9484-2054.jpg
Mỗi sợi vải là sự kết nối giữa cổ và kim, giữa bảo tồn và phát triển, giữa tĩnh và động.

Ông Quang cho biết thêm: Huyện Bảo Thắng có khoảng 34,7% số hộ là đồng bào Dao (tương đương 39 nghìn người), chủ yếu là đồng bào Dao họ, cư trú chủ yếu tại xã Phú Nhuận, xã Sơn Hà, thị trấn Tằng Loỏng, thị trấn Phố Lu... Trong đó, người Dao họ ở Trà Chẩu còn lưu giữ được nghề dệt vải truyền thống tốt hơn cả. Toàn thôn hiện còn khoảng 50 bộ khung cửi dệt vải.

img-9489-6825.jpg
Dệt vải là một phần của văn hóa đồng bào Dao họ được bảo tồn.

Theo giới thiệu của ông Quang, chúng tôi sang nhà hàng xóm để gặp bà Đặng Thị Khoa, 52 tuổi, một trong những người thạo nghề dệt ở Trà Chẩu. Bà Khoa đặt khung cửi cạnh cửa sổ - vị trí tốt nhất để sử dụng ánh sáng tự nhiên khi dệt vải. Trên khung cửi là cuộn vải bà Khoa đang dệt dở. Những sợi vải trắng ngà buông như làn khói mỏng sau mỗi lần thoăn thoắt thoi đưa. Những âm thanh lách cách, kẽo kẹt của gỗ va chạm, cọ xát vào nhau khiến ngôi nhà mộc mạc giữa rặng quế thêm rộn ràng.

img-9433-7478.jpg
Nguyên liệu cho một buổi dệt vải.

Khung cửi của bà Khoa sử dụng sau hàng chục năm đã cũ nhưng so với tuổi của khung quay sợi vẫn còn thua xa. Chiếc khung quay sợi màu như gỗ mun được truyền lại đến bà Khoa là đời thứ 4. Bà Khoa xem chiếc khung quay sợi như “bảo vật” của gia đình và mang tầm thế hệ. Bà Khoa bảo, trước đây, người Dao ở Trà Chẩu vẫn trồng bông, se, kéo sợi, nhưng nay sợi bán sẵn ngoài chợ huyện, giá không cao nên cây bông không còn hiện hữu trên đồng đất Trà Chẩu nữa.

img-9641-4036.jpg
Ở Trà Trẩu, phụ nữ đến tuổi trưởng thành đều phải biết se sợi, dệt vải.

Để có được những tấm vải dệt bằng khung cửi phải trải qua nhiều công đoạn cầu kỳ, tỉ mỉ như luộc sợi, hồ sợi, se, kéo, quay sợi. Mỗi công đoạn như thế, gắn liền với sự cần mẫn, khuôn thước thì trong quan niệm của đồng bào Dao là những điều cấm, kiêng kỵ khác nhau. Ví như, rửa tay 3 lần trước khi làm việc, không được nói những câu chuyện buồn, không mắng mỏ, nói nặng lời ai đó đang gần mình khi dệt vải...

Với phụ nữ Dao họ, ngoài trang phục mặc hằng ngày, con gái người Dao họ tới tuổi cập kê phải biết dệt, may, thêu ít nhất 2 bộ quần áo mới để mặc trong ngày cưới. Những gia đình có điều kiện kinh tế, họ có thể tự may sắm cho mình 4 bộ trang phục truyền thống mới, khi làm lễ bái gia tiên sẽ thay 2 bộ khác.

img-9662-6063.jpg
Sợi vải buông mành trên khung cửi bên cửa sổ.

Cũng như các hộ khác trong thôn, việc lưu giữ nghề dệt vải truyền thống của gia đình bà Khoa một phần phục vụ nhu cầu cuộc sống của chính mình, một phần là sản phẩm hàng hóa, bán cho những người có nhu cầu. Ngày nay, quan niệm của đồng bào cũng có một số thay đổi. Trước đây, phụ nữ Dao họ đều phải biết quay tơ, dệt vải, thêu thùa, nhưng nay một số nơi, chị em mua vải dệt sẵn của những người như bà Khoa rồi tự mình nhuộm chàm, thêu hoa văn, cắt may trang phục. Những thay đổi đó không đủ làm mất đi tiếng kẽo kẹt đêm ngày phát ra từ khung cửi ở Trà Chẩu; bên song cửa sổ, những sợi vải trắng ngà vẫn buông như rèm thưa.

20240627-1110400-9134.jpg
20240627-111112-7984.jpg
Người dân Trà Trẩu trồng thảo mộc làm nguyên liệu cho nhuộm chàm trên vải thổ cẩm.

Cách đây 2 năm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định 783/QĐ-BVHTTDL công nhận nghề dệt vải của dân tộc Dao huyện Bảo Thắng là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Với 114 hộ người Dao ở Trà Chẩu, đó là niềm vui rất đỗi tự hào, bởi bản sắc văn hóa truyền thống sẽ được gìn giữ, bảo tồn và phát huy hiệu quả trong đời sống thường nhật, trong đó có nghề dệt vải.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Hạnh phúc của gia đình nhiều thế hệ

Ngày Gia đình Việt Nam (28/6): Hạnh phúc của gia đình nhiều thế hệ

Giữa nhịp sống hiện đại, việc nhiều thế hệ cùng chung sống dưới một mái nhà không còn phổ biến như trước. Tuy nhiên, vẫn có những gia đình lựa chọn giữ gìn nếp sống truyền thống ấy, không chỉ vì thuận tiện trong sinh hoạt mà còn bởi giá trị tinh thần to lớn và vì sự yêu thương, sẻ chia, gắn bó giữa các thế hệ.

Hà Trúc Linh trở thành tân Hoa hậu Việt Nam 2024

Hà Trúc Linh trở thành tân Hoa hậu Việt Nam 2024

Trong đêm chung kết cuộc thi Hoa hậu Việt Nam 2024 diễn ra tại thành phố Huế, cô gái Phú Yên Hà Trúc Linh đã chính thức đăng quang ngôi vị Hoa hậu Việt Nam 2024, kế nhiệm ngôi vị đầy vinh quang và thành công của Hoa hậu Huỳnh Thị Thanh Thủy.

Trao giải Cuộc vận động sáng tác ca khúc về Quốc hội và Hội đồng nhân dân cho 33 tác phẩm âm nhạc xuất sắc

Trao giải Cuộc vận động sáng tác ca khúc về Quốc hội và Hội đồng nhân dân cho 33 tác phẩm âm nhạc xuất sắc

Các tác phẩm với ca từ giàu hình ảnh, cảm xúc đã thể hiện sâu sắc vai trò của Quốc hội và Hội đồng nhân dân trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, phản ánh niềm tự hào và niềm tin của nhân dân về Quốc hội Việt Nam và người đại biểu dân cử.

Nghệ thuật đính cườm của người Xá Phó

Nghệ thuật đính cườm của người Xá Phó

Nghệ thuật đính cườm tạo thành hoa văn thổ cẩm trên váy áo của dân tộc Xá Phó mang vẻ đẹp riêng, tạo sức hấp dẫn trên trang phục, cũng như một số đồ dùng hằng ngày được thiết kế ứng dụng từ thổ cẩm của người Xá Phó như: túi thổ cẩm, khăn trải bàn, tranh treo tường…

Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đạt thành tích xuất sắc tại Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” khu vực phía Bắc năm 2025

Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đạt thành tích xuất sắc tại Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” khu vực phía Bắc năm 2025

Trong 2 ngày (23 - 24/6), tại tỉnh Quảng Bình, Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” các cung, nhà thiếu nhi, trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi khu vực phía Bắc năm 2025 đã diễn ra sôi nổi. Tham gia Liên hoan, đoàn thiếu nhi Trung tâm Hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đã đạt thành tích xuất sắc.

[Ảnh] Phụ nữ vùng cao giữ nghề truyền thống

[Ảnh] Phụ nữ vùng cao giữ nghề truyền thống

Những tri thức dân gian làm nghề truyền thống của các dân tộc vùng cao Lào Cai đã có từ ngàn đời nay. Trong nhịp sống hiện đại, những tri thức ấy vẫn được đồng bào gìn giữ và lưu truyền, tạo nên nét đẹp độc đáo của mỗi dân tộc. 

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành giới thiệu bộ ảnh “Từ ngục tối thắng lợi trở về” được trao giải thưởng nhà nước.

Người ghi sử bằng khoảnh khắc

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành, nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, nguyên Trưởng ban Biên tập Ảnh - Thông tấn xã Việt Nam nổi tiếng với những tác phẩm ảnh 'để đời' mang tính lịch sử và giàu ý nghĩa nhân văn, thể hiện khát vọng hòa bình.
Lẽ sống của nhà văn - nhà báo Bùi Nguyên Khiết

Lẽ sống của nhà văn - nhà báo Bùi Nguyên Khiết

Tất cả những gì Khiết hái lượm được, anh chọn lọc lấy cái tinh túy nhất để lột xác, để hóa thân vào trang giáo án, vào những bài báo, vào những áng văn, dâng cho đời ngào ngạt những hoa thơm, trái ngọt. Đó chính là lẽ sống của nhà văn, nhà báo Bùi Nguyên Khiết.

fb yt zl tw