Giờ ra chơi hôm ấy, cả sân trường như bừng sáng khi tiếng khèn, tiếng trống rộn rã vang lên. Màn đồng diễn chỉ kéo dài 10 phút, nhưng khiến ai chứng kiến cũng xúc động. Những điệu múa ô mềm mại, bước nhảy sạp rộn ràng, màn múa võ mạnh mẽ… đều do chính học sinh người Dao, người Mông thể hiện. Phụ huynh đứng quanh sân trường, không giấu nổi niềm tự hào khi thấy con em mình tự tin tỏa sáng trong những tiết mục vừa mang tính nghệ thuật, vừa đậm đà bản sắc.
Chị Lý Lở Mẩy có con học lớp 4, xúc động chia sẻ: Các con múa rất hay, rất đẹp. Trước kia, tôi cứ nghĩ các con đi học là học chữ thôi, giờ thấy các con được học nhiều điều bổ ích, tôi cảm thấy rất yên tâm và tự hào.
Không chỉ là người mẹ, chị Mẩy còn là “người thầy đặc biệt”. Chị được nhà trường mời lên để hướng dẫn học sinh thêu hoa văn thổ cẩm - nghề truyền thống của người Dao. Buổi chiều, dưới tán cây pơ mu già nơi góc sân trường, chị Mẩy ngồi cùng một nhóm học trò chăm chú thực hành từng mũi chỉ. Ánh nắng len qua kẽ lá, chiếu xuống những tấm vải thổ cẩm đủ sắc màu trải xung quanh. Đôi tay chị thoăn thoắt, ánh mắt dịu dàng nhìn từng đứa trẻ đang lần đầu tập thêu một bông hoa, một đường viền áo. Không gian ấy vừa nên thơ, vừa như một lớp học thu nhỏ đầy ắp văn hóa trao truyền.
“Tôi tự hào lắm. Truyền được nghề, giữ được văn hóa, lại còn được thấy các con mình hào hứng học hỏi. Tôi tin các con lớn lên sẽ không quên cội nguồn của mình” - chị Mẩy nói, tay vẫn thoăn thoắt luồn chỉ, nở nụ cười hiền hậu.
Với 100% học sinh là người dân tộc thiểu số, trong đó chủ yếu là người Dao đỏ, nhà trường xác định rõ việc giáo dục không thể chỉ dừng lại ở những con chữ. Văn hóa dân tộc phải được coi là nền tảng để giáo dục phát triển bền vững và gần gũi với học sinh. Chính vì vậy, nhiều năm qua, Trường Tiểu học Tả Phìn đã xây dựng mô hình “Trường học gắn với di sản văn hóa dân tộc Dao đỏ” - một mô hình không chỉ sáng tạo mà còn đầy tính nhân văn.
Ngay từ cổng trường, hình ảnh cột cờ, mái nhà, hàng rào... đều được thiết kế và trang trí theo mô-típ hoa văn truyền thống của người Dao. Các lớp học được đặt tên theo tiếng Dao, những bức tranh tường được vẽ bởi chính thầy cô và học sinh, mô phỏng lại các sinh hoạt văn hóa như phong tục cưới hỏi, các nghề truyền thống như thêu thùa, làm thuốc, đan lát...
“Chúng em yêu trường, yêu lớp, yêu cả những tiết học thêu, học múa. Sau này lớn lên, em muốn làm cô giáo để dạy cho các em nhỏ học tiếng Dao và học hát bài dân ca mà bà em hay hát,” Lý Phương Anh, học sinh lớp 5A2 chia sẻ đầy tự hào.
Với định hướng xây dựng “trường học văn hoá cộng đồng”, “trường học du lịch”, Ban giám hiệu nhà trường luôn trăn trở làm sao để mỗi học sinh vừa học tốt, vừa giữ được cội nguồn. Vì vậy, nhà trường không chỉ tổ chức dạy chữ, dạy tiếng Anh, mà còn đẩy mạnh hoạt động trải nghiệm: học thêu, đan lát, hái thuốc tắm, làm món ăn truyền thống, chơi trò chơi dân gian... Từng phụ huynh trong bản được mời đến truyền nghề, từng nghệ nhân được mời dạy chữ Nôm Dao. Tất cả đều góp phần dựng nên một không gian giáo dục đặc biệt - nơi quá khứ, hiện tại và tương lai cùng hội tụ.
“Chúng tôi mong muốn mỗi học sinh khi đến trường không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn cảm nhận được niềm tự hào về dân tộc mình, về truyền thống mà các em đang thừa hưởng” - cô giáo Ong Thị Hiên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tả Phìn chia sẻ.
Trường Tiểu học Tả Phìn - ngôi trường nhỏ bé nhưng là nơi gieo hạt của những ước mơ giản dị mà sâu sắc - ước mơ được học, được hiểu, được tự hào về dân tộc mình. Ở nơi ấy, người ta thấy văn hóa không chỉ được giảng dạy, mà còn được sống, được thở trong từng điệu múa, từng nụ cười, từng chiếc khăn thêu tay còn thơm mùi lá rừng... Chính nơi đây - giữa mây mù Sa Pa - một “ngôi trường hạnh phúc” đang ngày ngày viết tiếp những câu chuyện thật đẹp cho tương lai của học trò vùng cao.
