Những năm qua, sự đóng góp của các thế hệ đoàn viên, thanh niên trong sự nghiệp đảm bảo quốc phòng - an ninh, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh là rất to lớn. Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận và thấy rằng, công tác đoàn và phong trào thanh niên đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Trước năm 2020, thị trấn Bát Xát (huyện Bát Xát) có nhiều đoàn viên, thanh niên đi làm xa, có thời điểm 1 thôn chỉ còn vài đoàn viên. Để mỗi thôn, tổ dân phố 1 chi đoàn hoạt động không hiệu quả do ít đoàn viên, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên thị trấn đã giải thể chi đoàn thôn để thành lập cụm chi đoàn. Thời điểm chưa sáp nhập, thị trấn có 11 tổ dân phố, đến năm 2019 tiếp tục sáp nhập còn 9 tổ, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên thị trấn thành lập 3 cụm chi đoàn. Anh Vũ Văn Giang, Bí thư Đoàn Thanh niên thị trấn Bát Xát cho biết: Thành lập cụm chi đoàn sẽ tăng số đoàn viên cho tổ chức đoàn cơ sở, tạo khí thế sôi nổi trong tổ chức các phong trào đoàn, nhưng cũng nảy sinh khó khăn trong lãnh đạo của chi bộ tổ dân phố (vì mỗi chi bộ lãnh đạo 1 tổ dân phố).
Đến tháng 4/2020, thị trấn Bát Xát sáp nhập thêm 5 thôn của xã Bản Qua, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên thị trấn giải thể chi đoàn cụm tổ dân phố, thành lập lại chi đoàn tổ dân phố. Nhưng đến nay, thị trấn vẫn phải duy trì Cụm chi đoàn số 1 gồm 3 tổ dân phố số 1, 2, 10. Nguyên nhân do tổ dân phố số 1 và số 10 không tìm được nhân sự bí thư chi đoàn nên không thể tách thành lập chi đoàn tổ dân phố.
Công tác đoàn và phong trào thanh niên hiện nay - những vấn đề đặt ra (Bài 1)
Tại xã Bản Qua (huyện Bát Xát), trên địa bàn hiện có khoảng 700 đoàn viên, thanh niên thì 3/4 trong số đó đi làm xa, tổ chức đoàn ở địa phương gần như chỉ còn lại bộ khung. Anh Phan Văn Chức, Bí thư Đoàn Thanh niên xã Bản Qua cho biết: Đầu năm 2021, Đoàn Thanh niên xã tổ chức chương trình tình nguyện giúp dân đổ bê tông sân nhà văn hóa thôn Vi Phái với diện tích khoảng 300 m2. Theo kế hoạch chỉ cần huy động đoàn viên, thanh niên của 4 thôn vùng cao, gồm Vi Phái, Tả Ngảo, Bản Pho, Bản Vai là đủ (khoảng 50 người), nhưng thực tế chỉ huy động được 15 người tham gia. Cuối cùng, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên xã phải huy động thêm đoàn viên, thanh niên của 7 thôn còn lại mới đủ người thực hiện nhiệm vụ.
Tình trạng đoàn viên, thanh niên đi làm xa tại xã Bản Phố (huyện Bắc Hà) cũng không ngoại lệ. Bí thư Đảng ủy xã Lý Seo Sùng nhẩm tính, xã có khoảng 600/800 đoàn viên, thanh niên đi làm xa. Xã đã tổ chức đối thoại với đoàn viên, thanh niên; kiến nghị với huyện, tỉnh quan tâm giải quyết việc làm cho lao động là thanh niên. Đồng thời, địa phương chỉ đạo phát triển các loại hình dịch vụ nhằm tạo việc làm tại chỗ nhưng vẫn không thể giữ chân đoàn viên, thanh niên.
Số lượng lớn đoàn viên đi làm xa đã ảnh hưởng đến hoạt động, công tác đoàn cũng là tình trạng chung của các xã vùng cao ở huyện Bắc Hà.
Tình trạng thiếu vắng đoàn viên, thanh niên ở nhiều xã, phường của thành phố Lào Cai còn “khắc nghiệt” hơn các huyện, xã vùng cao, biên giới. Đơn cử như phường Xuân Tăng có 657 đoàn viên, thanh niên, nhưng chỉ 267 người có mặt tại địa phương, trong đó 36 người ở các khu dân cư và 55 người khối trường học. Số lượng đoàn viên, thanh niên của địa phương đi làm xa năm sau tăng hơn năm trước, năm 2022 tăng hơn 15% so với năm 2021; năm 2021 tăng 20% so với năm 2020. Có những tổ dân phố số 3, 14, 13 còn dưới 5 đoàn viên. Chị Nguyễn Thị Ngọc, Bí thư Đoàn Thanh niên phường Xuân Tăng cho biết: Số lượng đoàn viên, thanh niên đi làm xa ngày càng tăng khiến việc tập hợp đoàn viên, thanh niên trong các buổi sinh hoạt tập thể, hoạt động tình nguyện gặp nhiều khó khăn, dẫn đến các hoạt động của đoàn thanh niên bị mờ nhạt dần. Đặc biệt, ở các khu dân cư, việc lựa chọn nhân sự bí thư chi đoàn không thuận lợi.
Một thống kê khác của Tỉnh đoàn chỉ rõ thực trạng toàn tỉnh có khoảng 74.000 thanh niên trong độ tuổi từ 16 đến 30 ở vùng sản xuất nông - lâm nghiệp, nhưng chỉ có khoảng 20% ở lại địa phương.
Đối với vùng nông thôn đoàn viên, thanh niên là lực lượng lao động chính, xốc vác những công việc nặng nhọc, cũng là đội ngũ năng động, sáng tạo để ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nhất là tham gia bộ máy cán bộ đoàn cơ sở. Vì vậy, khi nam giới đi làm xa, đương nhiên các nữ đoàn viên sẽ phải gánh vác, đảm nhiệm các chức danh cốt cán trong tổ chức đoàn.
Chưa có con số thống kê cụ thể số lượng cán bộ đoàn, đặc biệt, bí thư chi đoàn thôn, bản, tổ dân phố trong toàn tỉnh là nữ chiếm tỷ lệ bao nhiêu, nhưng qua tìm hiểu ở một số địa phương như Văn Bàn, Bảo Yên, Bát Xát, Bảo Thắng… cho thấy, số lượng bí thư đoàn thôn, tổ dân phố là nữ có chiều hướng gia tăng.
Anh Phan Văn Chức, Bí thư Đoàn Thanh niên xã Bản Qua (huyện Bát Xát) thông tin, trong tổng số 14 chi đoàn của xã có 6 nữ bí thư.
Hoặc tại huyện Mường Khương, tỷ lệ nữ bí thư chi đoàn thôn, tổ dân phố nhiệm kỳ 2022 - 2024 chiếm 27,7%, tăng 25,1% so với nhiệm kỳ trước. Còn tại thành phố Lào Cai, trong số 47 cơ sở đoàn trực thuộc Thành đoàn Lào Cai, tỷ lệ nữ làm bí thư chiếm 51,1%, tăng 6,1% so với nhiệm kỳ trước...
Tại huyện Văn Bàn, anh Vũ Bách Khanh, Phó Bí thư Huyện đoàn cho hay, 36 đầu mối đoàn cơ sở trong huyện có 15 nữ bí thư; 11/22 nữ bí thư đoàn xã, thị trấn.
Việc các đoàn viên, thanh niên là nam giới rời quê đi lao động xa để tăng thu nhập, đảm bảo cuộc sống là chính đáng, nhưng sự thiếu vắng đoàn viên, thanh niên là nam giới cũng đặt ra một số khó khăn cho việc tổ chức các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên. Chỉ khi nào giải quyết hài hòa mối quan hệ trên mới có thể giữ chân đoàn viên ở lại địa phương và tạo sức sống mới cho phong trào đoàn.
Cơ sở đoàn thiếu vắng đoàn viên không chỉ gây nhiều khó khăn cho hoạt động đoàn mà còn đặt ra nhiều vấn đề xã hội, nhất là công tác đảm bảo quốc phòng - an ninh của địa phương, trọng điểm ở những địa bàn biên giới. Đồng thời, việc gia tăng tỷ lệ nữ làm bí thư chi đoàn, ngoài lợi thế trong công tác tuyên truyền, vận động cũng có những hạn chế nhất định, như: Tính xốc vác công việc không bằng nam giới; một số trường hợp phụ nữ tham gia công tác xã hội vấp phải nhiều rào cản… gây khó khăn cho hoạt động đoàn…
Để tháo gỡ những khó khăn trên cần thiết phải tạo thêm nhiều sinh kế giữ chân đoàn viên, thanh niên ở lại lao động, sản xuất tại quê hương. Kết hợp với đó là thay đổi hình thức thu hút, tập hợp thanh niên thông qua mô hình câu lạc bộ, tổ, đội sản xuất, có như vậy mới tạo được nguồn đoàn viên, thanh niên đông đảo, giúp hoạt động của tổ chức đoàn thêm sôi động và hiệu quả hơn.
Nội dung: Vũ Sơn - Thành Phú
Đồ họa: Khánh Ly
