Mang văn hóa truyền thống vào sản phẩm đương đại

Đến Khu Du lịch quốc gia Sa Pa, không khó để bắt gặp những không gian trang trí hiện đại, bắt mắt, nhưng mang đầy màu sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số do Công ty TNHH Thương mại tổng hợp Lan Rừng thiết kế.

Với tâm huyết hơn 15 năm gắn bó với văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số ở mảnh đất này, vợ chồng anh Võ Văn Tài, chị Cung Thanh Mai đã “thổi” vào các sản phẩm truyền thống sức sống mới, góp phần nối dài giá trị truyền thống. Các bộ sản phẩm, như đèn lồng treo trang trí, bàn ghế, vỏ gối, túi xách và váy áo thời trang hiện đại đều được thiết kế dựa trên chất liệu truyền thống từ vải lanh, vải nhuộm chàm và hoa văn thổ cẩm của đồng bào các dân tộc thiểu số. Ban đầu chỉ là niềm yêu thích, đam mê với văn hóa bản địa, nhưng khi nhận ra mảnh đất mình đang sống hiện hữu kho tàng giá trị truyền thống có thể khai thác, ứng dụng trong cuộc sống hiện đại, anh Tài và chị Mai đã không ngừng học hỏi và phát triển sản phẩm mới, mẫu mã mới, bắt nhịp với xu thế, nhu cầu và thị hiếu của thị trường tiêu dùng.

Chị Cung Thanh Mai tâm sự: Nếu “bê nguyên” truyền thống vào đời sống thì không phải ai cũng sử dụng được. Thế nhưng, các mẫu thời trang hiện đại có dùng họa tiết, hoa văn thổ cẩm truyền thống lại đang được người tiêu dùng đón nhận. Thông qua sự giao thoa ấy, phần nào mang ý nghĩa quảng bá nét đẹp văn hóa và giá trị truyền thống.

Giờ đây, từ chất liệu thủ công truyền thống, nhờ đam mê của những người tâm huyết với di sản văn hóa, bằng sự sáng tạo riêng, họ đã tạo nên sản phẩm hiện đại, hữu ích với cuộc sống thường nhật. Không bó hẹp trong bản làng vùng cao, sản phẩm kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại đã vươn xa, phục vụ nhu cầu phong phú của cuộc sống, tạo nên xu hướng mới, được nhiều người hưởng ứng.

Chị Phạm Phan Hoàng Linh, chủ workshop Linht Handicraf ở xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa có gần 10 năm đam mê với các sản phẩm truyền thống của đồng bào Mông, Dao nơi đây, đã làm cầu nối để truyền thống gần hơn với hiện đại. Bằng kiến thức mỹ thuật và sức sáng tạo của nghệ sỹ hội họa, chị Phạm Phan Hoàng Linh đã cùng chồng chuyển tải thông điệp sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường bằng chính các vật dụng làm thủ công của đồng bào Mông, Dao, Tày, Giáy, Xá Phó ở Sa Pa. Chính vì vậy, nhiều năm qua, chị Linh bền bỉ phối hợp, liên kết cùng bà con dân tộc thiểu số ở đây, khôi phục nghề truyền thống đúng theo nguyên bản - nói “không” với nguyên liệu công nghiệp. Tiệm may nhỏ của chị Linh dùng toàn bộ sản phẩm vải lanh dệt, nhuộm chàm, củ nâu và lá cây rừng; thổ cẩm thêu tay từ chỉ lanh, tơ tằm đưa vào thiết kế những sản phẩm thời trang hiện đại, được rất nhiều khách hàng ưa chuộng, tin dùng. Những thiết kế váy, áo theo mẫu mới dựa trên chất liệu truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số đã tạo nên nét riêng của thương hiệu Linht Handicraf.

Với một trung tâm du lịch sầm uất như Sa Pa, việc có những cơ sở, cửa hàng đưa chất liệu truyền thống vào thiết kế ứng dụng hiện đại, như túi xách, ví cầm tay, gối tựa sofa, đèn trang trí... không phải ít. Tuy nhiên, để bền vững và tạo thu nhập cho người dân địa phương từ nghề truyền thống thì chị Phạm Phan Hoàng Linh đang là một trong những điển hình về sự lao động nghiêm túc, gắn bó và đam mê thực sự với sản phẩm truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Những sản phẩm từ nghề truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Lào Cai hiện đang được ứng dụng nhiều trong cuộc sống hiện đại. Thậm chí, có những sản phẩm sáng tạo mang giá trị thẩm mỹ cao, đạt tiêu chuẩn cao cấp đã theo chân du khách nước ngoài vươn ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Mặc dù chưa tạo nên trào lưu phổ biến đối với người dân Lào Cai, nhưng đây là xu hướng tất yếu trên hành trình bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống trong xã hội hiện đại. Theo như lời các nhà nghiên cứu văn hóa, thì đó cũng là con đường bảo tồn “động” để di sản thực sự sống và có giá trị…

Nhìn rộng hơn ra các tỉnh vùng cao Tây Bắc, vốn có văn hóa truyền thống tương đồng với cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Lào Cai cũng thấy không ít cá nhân, tổ chức cũng đã và đang khai thác thế mạnh đưa chất liệu truyền thống vào đời sống đương đại. Không chỉ tạo ra các sản phẩm mang giá trị ứng dụng, giải quyết việc làm, bảo tồn văn hóa bản địa, mà còn tạo thành những sản phẩm đặc sắc phục vụ ngành “công nghiệp không khói” của địa phương…

Chia sẻ về việc các giá trị truyền thống hiện diện trong đời sống đương đại, bà Hoàng Thị Vượng, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin thị xã Sa Pa cho rằng:

Đồng bào các dân tộc thiểu số ở Lào Cai đang sở hữu kho tàng văn hóa truyền thống vô cùng giá trị, nguồn chất liệu này đang được khai thác trên hành trình đưa văn hóa truyền thống ứng dụng trong đời sống đương đại. Việc phát huy giá trị văn hóa truyền thống không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn di sản, mà còn có thêm sứ mệnh góp phần tô thêm cuộc sống tươi đẹp.