Bài 3: Vành đai xanh sinh thái ở Việt Trì

Diện mạo mới trên đất Tổ

Phường Minh Nông trước đây nay thuộc phường Việt Trì, tỉnh Phú Thọ nằm bên dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, là mảnh đất thiêng, nơi khởi thuỷ của cây lúa nước. Theo truyền thuyết và lịch sử, nơi đây từng là vùng đất mà các Vua Hùng cùng cư dân thời cổ khởi đầu cho cuộc sống định cư, khai hoang và phát triển nông nghiệp, đặc biệt là nghề trồng lúa nước.

Minh Nông (cũ) không chỉ là biểu tượng của tinh thần lao động cần cù, sáng tạo mà còn là một di sản văn hóa, gắn bó với cội nguồn dân tộc. Từ một xã thuần nông, những năm qua, quá trình đô thị hóa ở đây diễn ra mạnh mẽ, trở thành phường phát triển sôi động nhất của thành phố Việt Trì (cũ) và được định hướng phát triển thành một khu vực đô thị hiện đại nhưng vẫn giữ gìn nét văn hóa truyền thống. Các dự án quy hoạch tập trung vào việc bảo tồn các di tích lịch sử, không gian văn hóa gắn liền với nghề nông, đồng thời phát triển các khu dân cư hiện đại, khu du lịch sinh thái và các không gian xanh.

Còn nhớ, hồi tháng 3/2025, khi tìm hiểu thực tế tại địa phương, Phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Lào Cai được ông Nguyễn Quang Chung, thời điểm đó là Chủ tịch UBND phường Minh Nông cho biết: Địa phương được quy hoạch để trở thành một điểm nhấn trong phát triển đô thị Việt Trì, là nơi vừa lưu giữ dấu ấn của nền văn minh lúa nước, vừa hòa quyện, hài hòa với nhịp sống hiện đại. Đây sẽ là không gian lý tưởng để người dân và du khách tìm hiểu về lịch sử, văn hóa, đồng thời tận hưởng một môi trường sống trong lành, xanh mát, gắn kết với thiên nhiên và truyền thống dân tộc.

Từ Minh Nông chúng tôi đến phường Bạch Hạc, nay thuộc phường Thanh Miếu gắn với địa danh ngã ba Bạch Hạc, nơi hợp lưu của 3 dòng sông lớn là sông Hồng, sông Lô và sông Đà, không chỉ là một địa danh nổi tiếng về văn hóa - lịch sử mà còn có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và đô thị của tỉnh Phú Thọ. Với vị trí chiến lược nằm gần trung tâm thành phố Việt Trì trước đây, khu vực này được xem là điểm giao thoa giữa các tuyến giao thông thủy và bộ, đóng vai trò là cửa ngõ giao thương kinh tế giữa vùng trung du, miền núi phía Bắc và đồng bằng sông Hồng. Trong chiến lược phát triển đô thị của Phú Thọ, ngã ba Bạch Hạc được định hướng trở thành một khu vực trọng điểm, kết hợp giữa phát triển đô thị hiện đại và bảo tồn giá trị cảnh quan tự nhiên, đồng thời khai thác tối đa tiềm năng kinh tế từ các dòng sông lớn.

Theo lãnh đạo thành phố Việt Trì trước đây, để thành phố phát triển xứng tầm là “trái tim” của miền đất Tổ, cùng với giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, thành phố chú trọng công tác quy hoạch, quản lý, phát triển đô thị cả bề rộng lẫn chiều sâu; huy động tối đa các nguồn lực nhằm phát triển kết cấu hạ tầng đô thị, tập trung vào 3 lĩnh vực chính là: hệ thống giao thông; các khu đô thị, khu nhà ở dân cư tập trung; các khu vực công cộng, vui chơi, giải trí.

Vành đai xanh sinh thái

Sông Hồng với vai trò là một trục giao thông thủy quan trọng và không gian cảnh quan độc đáo đã trở thành tâm điểm trong các chiến lược quy hoạch đô thị của tỉnh. Việc khai thác, bảo tồn và phát huy giá trị của dòng sông này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần xây dựng hình ảnh đô thị xanh, bền vững. Các dự án quy hoạch đã và đang tập trung vào việc khai thác cảnh quan sông Hồng để xây dựng các khu đô thị ven sông và không gian công cộng.

Theo Quy hoạch chung thành phố Việt Trì (tỉnh Phú Thọ trước đây) đến năm 2040 được phát triển theo mô hình "Một hành lang, một vành đai xanh". Vành đai sông Hồng, sông Lô tạo nên vành đai xanh bao quanh thành phố - không gian cảnh quan, sinh thái tạo hình ảnh đô thị và kết hợp phát triển dịch vụ, du lịch.

Hành lang xanh là dải hành lang trục dọc thành phố theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, bao gồm trục không gian lễ hội về với cội nguồn dân tộc Việt Nam từ Đền Hùng đến ngã ba Bạch Hạc.

Vành đai xanh bao gồm phía trong đê ven sông - là không gian xanh, sinh thái cảnh quan; phía ngoài đê, kết nối chuỗi các khu dân cư đô thị du lịch, dịch vụ thương mại, gắn với các không gian xanh phục vụ công cộng, công viên, thể thao, quảng trường du lịch, khu sinh thái.

Không gian xanh gắn kết hài hòa không gian khu vực Đền Hùng, khu vực nông thôn với đô thị và không gian ven sông trở thành một tổng thể cảnh quan văn hóa - lịch sử - sinh thái ấn tượng, đặc trưng của vùng đất Tổ.

Trên cơ sở phân vùng cảnh quan, phân vùng chức năng, đặc trưng hoạt động của từng khu vực, Quy hoạch nêu định hướng phát triển không gian theo 8 phân khu: Khu số 1 - Khu di tích lịch sử đặc biệt Đền Hùng; Khu số 2 - Khu trung tâm đô thị hiện hữu - Trung tâm hành chính, chính trị; Khu số 3 - Khu phức hợp đô thị - Thương mại - Dịch vụ (thông minh); Khu số 4 - Khu đô thị du lịch - dịch vụ (phát triển xanh); Khu số 5 - Khu phức hợp công nghệ cao - đô thị thông minh; Khu số 6 - Khu đô thị dịch vụ hỗ trợ công nghiệp; Khu số 7 - Làng sinh thái kết hợp du lịch - dịch vụ; Khu số 8 - Dải không gian ven sông (bãi bồi).

Tổng thể định hình thành 3 vùng cảnh quan chính: Vùng 1 - trọng tâm là Khu di tích lịch sử Đền Hùng - vùng núi Nghĩa Lĩnh; Vùng 2 - vùng trung tâm các phường hiện hữu, là dải đất dọc hai bên trục đường Hùng Vương và Nguyễn Tất Thành; Vùng 3 - vành đai ven sông Hồng, sông Lô bao gồm dải đô thị hỗn hợp ven sông (ngoài đê).

Để hiện thực hóa ý tưởng quy hoạch, thành phố Việt Trì trước đây đã hoàn thành và đưa vào sử dụng nhiều khu đô thị mới và hàng chục tuyến đường giao thông nội thành, tạo liên kết giao thông với Quốc lộ 2, Quốc lộ 32C, cao tốc Nội Bài - Lào Cai... góp phần mở rộng giao thương, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Hạ tầng dịch vụ, du lịch tiếp tục được đầu tư, tiến tới hình thành công nghiệp xanh, sạch, từng bước thực hiện di dời các cụm công nghiệp gây ô nhiễm ra khỏi trung tâm thành phố.

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng tỉnh Phú Thọ (cũ), công tác quy hoạch, phát triển đô thị đã có nhiều đổi mới và tầm nhìn dài hạn, mang lại những tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - văn hóa, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp - thương mại - dịch vụ, tạo sức hút các nhà đầu tư trên quỹ đất đô thị mở rộng của tỉnh. Trong phương án Quy hoạch tỉnh Phú Thọ (cũ) thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2025 đưa tỷ lệ đô thị hóa đạt 25% (toàn tỉnh sẽ có 14 đô thị), đến năm 2030 đạt 32% với 22 đô thị.

Bài 4: Đánh thức tiềm năng từ đất bãi ven sông