Bài 2: Xây dựng thành phố bên sông

Trong đó, đô thị được phát triển trên nền tảng xanh, bản sắc và hạnh phúc, tạo nguồn động lực, tăng tính hấp dẫn và cạnh tranh, thích ứng với xu thế hội nhập, có khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu và góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho cư dân.

Hình thành đô thị mới bên bờ hữu sông Hồng

Ngay sau khi rời nút giao Văn Phú cao tốc Nội Bài - Lào Cai đi trên tuyến đường kết nối vào trung tâm thành phố Yên Bái, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng với một dự án khu đô thị quy mô lớn đang dần hiện hữu. Dự án có tên gọi khu đô thị Yên Bái Riverside, xây dựng trên tổng diện tích 23.85 ha, tọa lạc trên đường Bách Lẫm, xã Giới Phiên, thành phố Yên Bái. Khu đô thị Yên Bái Riverside có tổng mức đầu tư gần 1.000 tỷ đồng, được UBND thành phố Yên Bái cấp giấy phép xây dựng vào tháng 3/2024, dự kiến hoàn thành trong năm 2025. Đây chính là một trong những dự án cho thấy sự chuyển dịch đô thị thành phố Yên Bái từ bờ tả sang bờ hữu sông Hồng.

Sông Hồng chảy qua địa phận tỉnh Yên Bái kéo dài từ khu vực Lang Thíp (huyện Văn Yên) giáp huyện Bảo Yên của tỉnh Lào Cai, qua các huyện Văn Yên, Trấn Yên, thành phố Yên Bái. Với đặc thù chênh lệch độ cao, thường xuyên xảy ra lũ lớn, tốc độ dòng chảy lớn, nhiều nguy cơ sạt lở, vì vậy phát triển đô thị dọc sông rất khó khăn. Tuy nhiên, trải qua nhiều thập kỷ, với những nỗ lực chỉnh trị dòng sông đã hình thành những khu vực cư trú ổn định và phát triển thành đô thị. Ngoài đô thị lớn nhất là thành phố Yên Bái từ phía Bắc xuôi xuống có thể gặp thị trấn Cổ Phúc, Báo Đáp, Mậu A, An Thịnh... Theo quy hoạch đến năm 2023, dọc sông Hồng sẽ hình thành 7 đô thị, trong đó có 1 đô thị loại II, 2 đô thị loại IV và 4 đô thị loại V.

Để tăng cường kết nối đô thị dọc sông Hồng, Yên Bái đã đầu tư xây dựng các tuyến đường theo trục dọc - ngang, kết nối các đô thị của Yên Bái với nhau và với các đô thị trong khu vực nhằm tận dụng hạ tầng kết nối từ các trục giao thông quốc gia đã và đang được đầu tư như cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, tới đây là Cảng hàng không Sa Pa.

Hạ tầng giao thông đi trước một bước đã mở ra không gian phát triển đô thị, tạo đà hình thành các khu đô thị mới, thu hút người dân và nhà đầu tư đến sinh sống, sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương. Chủ trương này đã được thành phố Yên Bái định hình suốt những năm qua bằng những công trình, dự án trọng điểm có sức lan tỏa cho cả khu vực. Gần đây nhất, cuối năm 2023, cầu Giới Phiên với tổng mức đầu tư 650 tỷ đồng bắc qua sông Hồng chính thức khánh thành. Cùng với các cây cầu đã hiện hữu gồm cầu Yên Bái, cầu Văn Phú, cầu Tuần Quán, cầu Bách Lẫm, đây cũng là cây cầu thứ 5 bắc qua sông Hồng trên địa bàn thành phố Yên Bái góp phần kết nối đôi bờ, kết nối không gian đô thị đang được quy hoạch ở hữu ngạn sông Hồng với đô thị trung tâm, tạo điểm nhấn cho đô thị thành phố Yên Bái.

Lãnh đạo Sở Xây dựng tỉnh Yên Bái cho biết đồ án quy hoạch mới mở rộng thành phố Yên Bái được tiếp cận với tư duy mới, tạo không gian phát triển sang phía hữu ngạn sông Hồng. Đồng thời, muốn xây dựng đô thị hai bên sông thì phải bắc cầu. Cho nên đó là lý do tại sao tính theo đường chim bay từ cầu Yên Bái xuống chỉ hơn 7km mà thành phố lại có tới 5 cây cầu. Khi công bố đồ án quy hoạch, thể hiện không gian phát triển đô thị theo các trục giao thông qua 3 cây cầu xây mới gần đây cùng với 2 cây cầu có sẵn trước đó thành 5 trục phát triển đô thị thì đều được người dân, doanh nghiệp đồng tình, ủng hộ. Khi Nhà nước bỏ ra 1.000 tỷ đồng đầu tư hạ tầng thì sẽ thu hút vốn đầu tư tư nhân nhiều nghìn tỷ đồng. Như thế, “tự đô thị sẽ nuôi đô thị” và tự đô thị sẽ tạo ra sự tăng trưởng, còn nhà nước chỉ đầu tư hạ tầng khung như Thủ tướng Phạm Minh Chính thường chỉ đạo là “lấy đầu tư công để dẫn dắt, thu hút đầu tư tư”.

Định hướng không gian hai bên bờ sông Hồng

Thành phố Yên Bái, khởi đầu là hình thành khu dân cư đô thị ở ven sông, khoảng 40 năm về trước, trung tâm hành chính của tỉnh Yên Bái được xây dựng vào trong khu vực đồi và đã hình thành một trung tâm đô thị mới. Ngày nay, khi đường cao tốc cũng như nhiều cây cầu bắc qua sông Hồng đã được xây dựng, việc đô thị hóa lại được kỳ vọng thực hiện ở khu vực ven sông Hồng.

Để xứng tầm là đô thị “trái tim” cùng vùng Tây Bắc, tỉnh Yên Bái đã xây dựng phương án phát triển hợp lý thành phố hai bên bờ sông, hạn chế các nguy cơ bị ngập lụt và giảm thiểu chi phí phát triển đất; xây dựng các khu đô thị gắn với việc tạo lập hệ thống không gian xanh và công cộng dọc theo hai bên bờ sông Hồng. Ưu điểm của phương án này là hình thành không gian cây xanh công cộng bên sông Hồng; tăng cường liên kết đô thị hiện hữu và đô thị mới hai bên sông Hồng; phát huy hạ tầng giao thông ven sông; tạo bộ mặt đô thị ven sông Hồng, cải thiện chất lượng môi trường sống; khai thác và sử dụng hợp lý quỹ đất ven sông Hồng.

Định hướng phát triển không gian đô thị Yên Bái gồm 6 phân vùng chức năng. Trong đó, vùng đô thị trung tâm là trung tâm phát triển của khu quy hoạch, bao gồm các khu vực đô thị hiện hữu và các khu vực đô thị phát triển mới lấy trục sông Hồng làm trung tâm phát triển năng động. Vùng công nghiệp - dịch vụ tại nút giao đường cao tốc Hà Nội - Lào Cai là hai vùng công nghiệp - dịch vụ liên kết chặt chẽ với các nút giao đường cao tốc IC12, IC13 và các đường trục chính của đô thị, nằm tiếp giáp với vùng đô thị trung tâm, tại đây thúc đẩy phát triển công nghiệp, dịch vụ logistics và thương mại dịch vụ, du lịch.

Vùng công nghiệp là vùng công nghiệp phía Đông Nam vùng đô thị trung tâm, phát triển trên cơ sở tiếp tục đầu tư xây dựng khu công nghiệp phía Nam thành phố Yên Bái. Vùng đô thị dịch vụ du lịch hồ Thác Bà là vùng phát triển đa dạng loại hình du lịch sinh thái phát huy thiên nhiên của hồ Thác Bà; phát triển mở rộng đô thị tại thị trấn Yên Bình trở thành đô thị thương mại dịch vụ hậu cần cho khu du lịch hồ Thác Bà. Vùng du lịch sinh thái hồ Vân Hội là vùng phát triển du lịch và nông lâm nghiệp công nghệ cao ở hồ Vân Hội và khu vực xung quanh. Vùng nông lâm nghiệp - nông thôn là các vùng sản xuất nông lâm nghiệp và dân cư nông thôn nằm xung quanh vùng đô thị và công nghiệp.

Ba trục không gian chính làm bộ khung phát triển đô thị, gồm trục văn hóa - du lịch: Trục từ hồ Thác Bà về hồ Vân Hội, đi qua đô thị trung tâm, kết nối các khu du lịch, các khu đô thị mới, các trung tâm thương mại dịch vụ, trung tâm công nghiệp với nút giao IC12. Tăng cường kết nối về mặt không gian và các hoạt động kinh tế giữa các khu đô thị hiện hữu, các khu đô thị mới dọc hành lang sông Hồng với trục này.

Trục lịch sử phát triển đô thị: Trục đô thị kết nối giữa đô thị hiện hữu với các trung tâm phát triển mới trong tương lai và với nút giao IC12, IC13. Một nhánh đi từ nút giao IC13 kết nối các trọng điểm đô thị hiện hữu phía Bắc sông Hồng của thành phố Yên Bái và trung tâm dịch vụ, du lịch tại thị trấn Yên Bình. Một nhánh kết nối từ đô thị hiện hữu đi qua sông Hồng qua cầu Bách Lẫm kết nối với các trung tâm thương mại dịch vụ, trung tâm công nghiệp, các đô thị mới ở phía Nam sông Hồng.

Trục sông Hồng - trục năng động: Là bộ khung phát triển các đô thị mới hiện đại bên sông Hồng, sẽ trở thành biểu tượng của sự phát triển kinh tế vượt bậc, đô thị hóa mạnh mẽ của thành phố Yên Bái trong tương lai, hiện thực hóa mô hình cấu trúc đô thị theo hướng: “Phát triển hợp lý thành phố hai bên bờ sông Hồng, hạn chế các nguy cơ ngập lụt và giảm thiểu chi phí phát triển đất; xây dựng các khu đô thị gắn với tạo lập hệ thống không gian xanh và công cộng dọc theo hai bên bờ sông Hồng”.

Hai trục giao thông chính được xác định gồm trục giao thông liên vùng (các trục đường cao tốc, quốc lộ kết nối khu quy hoạch với các vùng kinh tế trong và ngoài nước) và các trục giao thông đô thị (các trục giao thông chính của đô thị theo hướng vành đai và xuyên tâm kết nối các trọng điểm chính của đô thị và các trọng điểm công nghiệp).

Bài 3: Vành đai xanh sinh thái ở Việt Trì