Huyện vùng cao Mù Cang Chải có trên 82.000 ha đất có rừng nằm trong 4 lưu vực có cung ứng DVMTR gồm: lưu vực sông Hồng, sông Đà, Nậm Tha và lưu vực Nậm Xây. Hiện tại, huyện có 3 đơn vị chủ rừng là: Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải, Hạt Kiểm lâm quản lý diện tích rừng đặc dụng và UBND các xã quản lý diện tích rừng sản xuất. Trong vài năm trở lại đây, trung bình mỗi năm các chủ rừng nhận được 50 tỷ đồng tiền DVMTR.
Ông Nguyễn Anh Phương - Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải cho biết: "Diện tích rừng có cung ứng DVMTR của đơn vị là trên 54.000 ha; trong đó, huyện Mù Cang Chải là trên 48.496 ha, huyện Văn Chấn là 5.568,61 ha. Năm 2020, đơn vị được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Yên Bái chi trả trên 37 tỷ đồng tiền DVMTR để chi trả cho 11.383 hộ và 200 cộng đồng, nhóm hộ nhận giao khoán bảo vệ rừng (BVR). Cùng với các nguồn thu nhập khác từ rừng, phí DVMTR đã góp phần nâng cao thu nhập của người dân, đóng góp vào ổn định dân cư, xóa đói giảm nghèo, từng bước nâng cao ý thức người dân trong quản lý, BVR và PTVR. Từ khi thực hiện chính sách chi trả DVMTR, người dân đã có ý thức hơn trong công tác quản lý, BVR và PTVR; có sự gắn kết, phối hợp chặt chẽ giữa chủ rừng với các hộ gia đình và chính quyền địa phương trong quản lý BVR. Tình trạng lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái phép tại các khu vực rừng được chi trả tiền DVMTR đã giảm rõ rệt”.
Theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Yên Bái, đến nay, toàn tỉnh có 325.977,4 ha rừng và đất lâm nghiệp cung ứng DVMTR. Năm 2021, Quỹ Bảo vệ phát triển rừng tỉnh đã chi trả tiền DVMTR năm 2020 kịp thời cho 11 chủ rừng là tổ chức, doanh nghiệp với số tiền là 69.532 tỷ đồng, tương ứng với diện tích rừng là 114.569,28 ha; hộ gia đình, cá nhân đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với số tiền là trên 3 tỷ đồng, tương ứng với diện tích rừng là 9.899,83 ha.
Hiện, đã có 56.332 hộ gia đình, cá nhân trong tỉnh được hưởng lợi, gần 200.000 ha rừng được bảo vệ từ nguồn kinh phí DVMTR. Với phương châm "lấy rừng để nuôi rừng”, Chính sách chi trả DVMTR đã đem lại những tín hiệu tích cực, huy động nguồn lực xã hội để quản lý, BVR và PTVR, giảm đáng kể đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho quản lý, BVR, góp phần nâng cao vị thế, vai trò của môi trường rừng, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống của người dân vùng cao và động viên nhân dân gắn bó với rừng.
Tuy nhiên, theo Luật Lâm nghiệp quy định các loại DVMTR bao gồm: bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bồi lắng lòng hồ, lòng sông, lòng suối; điều tiết, duy trì nguồn nước cho sản xuất và đời sống xã hội; hấp thụ và lưu giữ các - bon của rừng; giảm phát thải khí nhà kính từ hạn chế mất rừng và suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, tăng trưởng xanh; bảo vệ, duy trì vẻ đẹp cảnh quan tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng cho kinh doanh dịch vụ du lịch; cung ứng bãi đẻ, nguồn thức ăn, con giống tự nhiên, nguồn nước từ rừng và các yếu tố từ môi trường, hệ sinh thái rừng để nuôi trồng thủy sản.
Nhưng thực tế, nguồn thu của các loại hình dịch vụ trên địa bàn hiện nay mới tập trung vào 4 loại hình dịch vụ là thủy điện, nước sạch, nước công nghiệp, nuôi trồng thủy sản, trong khi nhiều địa phương có rừng do không có doanh nghiệp thủy điện sử dụng dịch vụ nên không có khoản thu.
Cùng đó, sự điều tiết tiền chi trả DVMTR giữa các địa phương trên địa bàn tỉnh có sự chênh lệch lớn, gây nên nhiều sự thắc mắc giữa các đối tượng được thụ hưởng. Nhận thức về BVR và PTVR của một bộ phận nhân dân còn hạn chế, vẫn còn tình trạng canh tác nương rẫy không tập trung và chưa được quy hoạch chặt chẽ.
Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn thời gian tới, tỉnh tiếp tục tập trung bảo vệ và phát triển vững chắc diện tích rừng hiện có, gắn với nâng cao giá trị của DVMTR. Mở rộng đối tượng thu, tăng nguồn thu để phát huy hiệu quả chủ trương xã hội hóa công tác BVR. Từ đó, nâng cao thu nhập cho các hộ dân BVR, nhất là các hộ đồng bào dân tộc nghèo, tạo động lực để bảo vệ và phát triển rừng bền vững. Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp, ngành và người dân trong quản lý, BVR. Đồng thời, tiếp tục triển khai thanh toán tiền chi trả DVMTR thông qua tài khoản ngân hàng, giao dịch thanh toán điện tử, đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả.
Văn Thông
