Thành phố Yên Bái có tổng diện tích trên 106.000 km2, với trên 110.000 nhân khẩu, có 15 đơn vị hành chính cấp xã gồm 9 phường, 6 xã.
Là đơn vị đang trong quá trình đô thị hóa mạnh, trong thời gian qua trên địa bàn thành phố đang triển khai nhiều công trình, dự án, trong đó có cả các dự án trọng điểm của Trung ương, của tỉnh như: đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đường tránh ngập thành phố Yên Bái, công trình cầu Bách Lẫm, công trình cầu Tuần Quán, cầu Giới Phiên, nâng cấp quốc lộ 32C, đường nối cầu Bách Lẫm với quốc lộ 37.... và nhiều công trình khác nhằm thực hiện tốt việc quy hoạch, tổ chức, sắp xếp không gian đô thị.
Tuy nhiên, bên cạnh việc phát triển đô thị, nhiều vấn đề phát sinh trên địa bàn, nhất là các vấn đề liên quan đến quản lý quy hoạch, đất đai, xây dựng, công tác giải phóng mặt bằng, đền bù, tái định cư... nên tình hình đơn thư phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo có chiều hướng gia tăng, mặc dù đã được cấp ủy, chính quyền, các tổ chức chính trị- xã hội từ thành phố đến xã, phường thường xuyên quan tâm, tuyên truyền, vận động và trực tiếp giải quyết.
Chính vì vậy, việc tổ chức các hoạt động giám sát là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của HĐND. Kết quả hoạt động giám sát của HĐND có tác dụng tích cực trong việc thực hiện nghị quyết của HĐND, giải quyết các vấn đề bức xúc ở địa phương, góp phần tích cực vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng, giữ vững, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương.
Ông Nguyễn Văn Giáp - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Giới Phiên cho biết: "Hoạt động giám sát cũng như các cuộc tiếp xúc cử tri của HĐND thành phố là kênh quan trọng để cử tri và nhân dân phản ánh những ý kiến, kiến nghị tới các cấp có thẩm quyền xem xét kịp thời giải quyết, nhất là các vấn đề liên quan đến chế độ, chính sách, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng… ở địa phương”.
Thực hiện các quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, HĐND các cấp đã có nhiều đổi mới trong nội dung, phương pháp giám sát. Hoạt động giám sát tại kỳ họp thông qua việc xem xét các báo cáo, tài liệu gửi trước cho đại biểu nghiên cứu. Tại kỳ họp, các báo cáo được trình bày tóm tắt, dành thời gian cho thảo luận, giải trình, chất vấn và trả lời chất vấn; chủ tọa kỳ họp điều hành khoa học, dân chủ, linh hoạt, tạo điều kiện cho đại biểu trao đổi, đối thoại với cơ quan có báo cáo, đề án trình tại kỳ họp và các cơ quan liên quan để làm rõ vấn đề.
HĐND thành phố và xã, phường thực hiện hoạt động giám sát thường xuyên thông qua các phiên họp thường kỳ hằng tháng, các hội nghị sơ, tổng kết thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh- quốc phòng của UBND thành phố và UBND xã, phường, góp phần nâng cao năng lực quản lý, điều hành, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ của địa phương.
Hoạt động khảo sát, giám sát được HĐND thành phố và xã, phường thực hiện đúng trình tự, thẩm quyền theo quy định của pháp luật; không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát; lựa chọn các lĩnh vực, nội dung giám sát, khảo sát phù hợp, có trọng tâm, trọng điểm, những vấn đề nóng, những vấn đề phát sinh liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của cử tri và nhân dân.
Kết thúc các cuộc giám sát, HĐND khảo sát tổng hợp kết quả, đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra những tồn tại, hạn chế đối với từng vấn đề, từng đơn vị và đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho đơn vị được giám sát, đồng thời kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết.
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND 2 cấp trên địa bàn thành phố đã xây dựng và quyết định 171 chương trình giám sát, ban hành 172 nghị quyết, 42 chương trình giám sát hằng năm của HĐND và 1 nghị quyết về điều chỉnh, bổ sung chương trình giám sát của HĐND thành phố năm 2022.
Giám sát thông qua việc xem xét các quyết định của UBND, HĐND đã kịp thời kiến nghị, đề nghị UBND sửa đổi, ban hành mới 3 văn bản phù hợp với hiến pháp, pháp luật, các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước cấp trên và HĐND cùng cấp.
HĐND, Thường trực HĐND thành phố đã tiến hành 94 cuộc giám sát chuyên đề đối với 204 lượt cơ quan, đơn vị. Các đoàn giám sát đã đề xuất tổng số 155 kiến nghị với các cấp, các ngành, các cơ quan đơn vị. Trong đó, đã giải quyết 154 kiến nghị, chưa giải quyết 1 kiến nghị đề nghị với Quốc hội hướng dẫn ban hành mẫu quy chế hoạt động của HĐND các cấp.
Tại các kỳ họp HĐND thành phố đã có 72 nội dung chất vấn; Thường trực HĐND thành phố xem xét trên 60 nội dung trả lời chất vấn, giám sát và đôn đốc thực hiện. Hầu hết các vấn đề được chất vấn tại các kỳ họp, giữa 2 kỳ họp đã được các cơ quan giải quyết kịp thời; thực hiện 157 kế hoạch giám sát việc giải quyết, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri, tổng hợp báo cáo kết quả giám sát trình tại các kỳ họp thường lệ của HĐND thành phố và xã, phường theo quy định. Hằng quý, tại phiên họp thường kỳ hằng tháng của Thường trực HĐND, HĐND thành phố tiến hành rà soát việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát và UBND báo cáo tiến độ, kết quả giải quyết, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri.
Ông Trần Phượng - Phó Chủ tịch HĐND thành phố Yên Bái cho biết: Bên cạnh những kết kết quả đạt được vẫn còn những hạn chế và khó khăn trong quá trình thực hiện hoạt động giám sát. Đó là, công tác chuẩn bị báo cáo của UBND trình tại một số kỳ họp của HĐND có lúc chưa đảm bảo thời gian quy định. Việc dự kiến giám sát chuyên đề của HĐND cấp xã còn nhầm lẫn với giám sát thường xuyên; việc giám sát thực hiện các kiến nghị sau giám sát có lúc chưa kịp thời, thiếu sự đôn đốc. Hoạt động khảo sát chưa nhiều, cả HĐND 2 cấp và một số ít đại biểu HĐND còn hạn chế về năng lực, kinh nghiệm.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả trong hoạt động giám sát rất cần đến hệ thống các văn bản dưới luật hướng dẫn triển khai chi tiết luật và các nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời, mỗi đại biểu HĐND không ngừng nỗ lực nâng cao trình độ và HĐND các cấp cần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động giám sát nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, đáp lại niềm tin và kỳ vọng của cử tri.
Đức Toàn
