LCĐT - Hình ảnh những người bán kem với tiếng còi quen thuộc đã gắn bó với tuổi thơ của biết bao người, nhưng lại hiếm gặp ngày nay. Gia đình ông Phạm Văn Hiển ở tổ 16, phường Pom Hán, thành phố Lào Cai là một trong số ít vẫn giữ được nghề làm kem truyền thống ở Lào Cai.
Ngày nay, dù thị trường đã có nhiều loại kem ngon, hấp dẫn, sẵn bán ở các cửa hàng, siêu thị, nhưng những chiếc kem truyền thống vẫn có một vị trí đặc biệt với nhiều người. Nhờ sức hấp dẫn của que kem truyền thống mà những năm 90 của thế kỷ trước, ông Hiển và cả trăm hộ trong khu tập thể công nhân apatit ở Lào Cai có điều kiện nuôi con ăn học, vượt qua giai đoạn khó khăn của thời kỳ tái lập tỉnh.
Ông Phạm Văn Hiển sinh năm 1958, ở Nam Định. Năm 1976, ông lên Lào Cai làm công nhân Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam (trước đây là Mỏ Apatit Lào Cai), đến năm 1987 thì nghỉ. Sau vài năm tìm hiểu, học hỏi, đến năm 1990, ông bắt đầu gắn bó với nghề làm kem và bán kem dạo.
Tâm sự về lý do gắn bó với nghề làm kem, ông Hiển nói: Những năm 80, 90 bán kem là nghề phổ biến. Chỉ khu vực Pom Hán này có đến hơn 100 hộ làm kem và bán kem dạo. Tôi là người làm sau, vì gia đình không có điều kiện đầu tư máy móc, thiết bị, nhưng bây giờ, duy nhất gia đình tôi ở khu vực này còn giữ được nghề làm kem truyền thống.
Những năm đầu làm kem, mỗi ngày ông Hiển chỉ làm 100 - 200 que, hiện nay, trung bình mỗi ngày gia đình ông làm 500 - 600 que kem các loại. Từ 1 vị kem ban đầu, ông đã chế biến được 3 vị kem cơ bản (đậu xanh, sữa dừa, socola), đáp ứng nhu cầu thưởng thức của không chỉ thiếu nhi, mà còn của nhiều người trên địa bàn.
Đặc biệt, để việc làm kem thuận lợi, ông Hiển đã tự tay làm những khuôn kem bằng inox chắc chắn, bền đẹp, sạch sẽ, thay thế khuôn bằng tôn nhanh hỏng mỗi năm lại phải thay một lần như trước đây. Theo ông Hiển, chính nhờ có bộ khuôn gần 1.000 chiếc bằng inox như vậy mà gia đình ông giữ được nghề làm kem, không phải bỏ nghề như nhiều hộ khác. Không những vậy, để thuận tiện cho việc kinh doanh và giữ thương hiệu riêng cho kem của gia đình, cách đây 10 năm, ông Hiển đã đăng ký thương hiệu với tên đơn giản mà dễ nhớ: Kem ông Hiển.
Chia sẻ về bí quyết làm kem để giữ được nghề trong hơn 30 năm qua, ông Hiển cho biết: Tất cả nguyên liệu làm kem đều do tôi tự tay lựa chọn và chế biến, từ gạo nếp, đỗ xanh, dừa, sữa, đường… đều là những nguyên liệu sạch, có hương vị tự nhiên, không có chất bảo quản hay tạo màu, tạo mùi. Tuy nhiên, sản phẩm được làm thủ công nên mất nhiều thời gian và công sức. Do đó, so với các loại kem sản xuất theo dây chuyền hiện đại thì giá cả không thể rẻ hơn, nhưng kem lại có hương vị rất riêng, không lẫn, nên vẫn được nhiều người ưa chuộng.
Trước đây, ông Hiển làm kem quanh năm, nhưng những năm gần đây, mỗi năm gia đình ông chỉ tập trung làm kem trong khoảng 7 tháng (từ tháng 4 đến tháng 10), với giá bán từ 5 đến 10 nghìn đồng/que. “Kem ông Hiển” đã trở thành thương hiệu kem quen thuộc với nhiều người dân thành phố Lào Cai và những vùng lân cận. Bởi từng phải đạp xe đi bán kem dạo ở cả khu vực Quang Kim (Bát Xát), Bản Phiệt, Gia Phú (Bảo Thắng)… nên ông có những khách hàng thân thiết, quen thuộc nhiều nơi, dù đã 30 năm trôi qua vẫn luôn nhớ vị kem truyền thống của ông.
Bà Nguyễn Thị Oanh, ở tổ 28, phường Pom Hán là khách hàng lâu năm của ông Hiển. Dịp hè mỗi năm, bà thường xuyên mua kem của gia đình ông Hiển cho con, cháu cùng thưởng thức. Bà Oanh chia sẻ: Tôi ăn kem của nhà ông Hiển từ khi ông mới bắt đầu nghề làm kem. Đến bây giờ, các con, cháu của tôi cũng thích ăn kem do ông Hiển làm ra. Mỗi lần mua kem, tôi thường mua hàng chục chiếc.
Theo ông Hiển, không hẳn nghề làm kem truyền thống giúp ông làm giàu, nhưng bao năm qua, nhờ có nghề này mà ông có điều kiện nuôi 5 người con ăn học đầy đủ, trong đó có 2 con học đại học. Nhờ những que kem của bố, các con ông Hiển đều đã có cuộc sống ổn định, kinh tế vững vàng.
Trong số 5 người con của ông chỉ có 1 người lựa chọn nối nghiệp cha. Đó là chị Phạm Thị Thêu, sinh năm 1984, con gái út của ông Hiển. Dù đã lấy chồng cách nhà bố mẹ nhiều cây số, nhưng mỗi năm đến “mùa làm kem”, hằng ngày chị Thêu vẫn về nhà bố mẹ để phụ giúp, nhất là từ sau khi ông Hiển bị tai biến nhẹ, sức khỏe giảm sút, việc di chuyển gặp nhiều khó khăn. Vì từ nhỏ đã được bố chỉ dạy nên chị Thêu đã nằm lòng các công thức của từng loại kem.
Chị Thêu cho biết: Tôi từ nhỏ đã làm kem cùng bố, nên yêu thích công việc này. Hơn nữa, dù sao cũng sẵn nghề, sẵn đồ, giờ sức khỏe của bố kém nên tôi làm cùng, vừa có điều kiện chăm sóc bố, vừa có thêm thu nhập. Dịch bệnh khiến việc bán kem dạo gặp khó khăn, nhưng chúng tôi vẫn duy trì bán hàng cho những khách thân quen và qua mạng xã hội, thậm chí ship đến tận nhà.
Dù hình ảnh chiếc xe đạp lọc cọc, phía sau chở một thùng gỗ mà bên trong là những que kem mỗi lần mở nắp ra bốc hơi nghi ngút, cùng tiếng còi như có sức hút thần kỳ, đi tới đâu cũng khiến lũ trẻ chạy nháo nhác tìm chai, lọ, dép rách… để đổi lấy que kem ngọt thanh, mát lạnh, rồi tranh nhau từng miếng, giữa cái nắng chói chang của mùa hè đã xa dần trong ký ức. Dù khó cạnh tranh trên thị trường, nhưng những cây kem truyền thống và những người làm kem như ông Hiển vẫn là những điều tuyệt vời mà mỗi khi nhắc đến lại chạm ký ức không thể nào quên của nhiều người.
